Soçi'de düzenlenen Suriye zirvesi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin katılımıyla gerçekleşti. Üç lider zirve sonrasında ortak açıklama yaptı.
"ABD'NİN ÇEKİLMESİ OLUMLU BİR ADIMDIR VE SURİYE'YE KATKI SAĞLAYACAKTIR"
Putin'in açıklamaları;
12. Astana toplantısı Mart ayının sonunda yapılacak. Yoğun bir koordinasyon Suriye krizinin çözümü için çalışmalar yapıyoruz. Bugün krizin çözümü için önemli çalışma alanları belirledik. Anayasa Komitesi listesi onaylandı. Suriye'de barışın sağlanması ve Suriye'nin yeniden inşa edilmesi için gerekli sürece Rusya, Türkiye ve İran sayesinde ulaşılmıştır. İdlib'te ateşkes geçicidir. Teröristlerin saldırısı cevapsız kalmayacak. ABD'nin çekilmesi olumlu bir adımdır ve Suriye'ye katkı sağlayacaktır.
"TÜRKİYE'NİN GÜVENLİĞİNE ÖNEM VERMELİYİZ"
RUHANİ: Bugünkü toplantımızda çok faydalı bir toplantı oldu. Terörizmle mücadelenin gereği konuşuldu. Herkes tarafından onaylandı. İdlib, Suriye hükümetinin bir parçasıdır ve temizlenmesi lazım. İdlib'de garantörlerin mevcudiyeti geçici. ABD görünüşte Suriye'den geri çekilse bize gelen bilgiler diyor ki ABD'liler Suriye'deki müdahalelerini sürdürecekler. Kaç ABD'linin Suriye'de olduğu önemli değil. Suriye tek millete aittir. İki millete değil. Kürtler Suriye'nin bir parçasıdır. Bu zirvemizde biz toprak bütünlüğüne vurgu yaptık. Suriye'nin toprak bütünlüğü, Suriye Kürtlerinin haklarına ve Türkiye'nin güvenliğine önem vermemiz lazım. Biz üç garantör olarak kendi yapacaklarımıza devam edeceğiz çatışmanın azalması için. Suriye çözümü siyasi çözümdür ve askeri çözümü olmayacaktır. Bütün dünyanın ve BM'nin son adıma ulaşmak için yardımlarını bekliyoruz.
"YENİ DRAMLAR OLMAMALI"
BAŞKAN ERDOĞAN: Yeni dramlar olmamalı, İdlib'de ateşkese uyulmalı. Ne İdlib'de ne de Suriye'nin başka bölgelerinde yeni insani krizlerin, yeni dramların yaşanmasını istemiyoruz. Kim ve ne adına yapılırsa yapılsın terörün sonu hezimettir. Suriye'de barış ve istikrar ortamının tesisi yönünde yürüttüğümüz ortak çalışmaları gözden geçirdik. Birlikte atacağımız adımları istişare ettik. İdlib başta olmak üzere Suriye'de ateşkesin sağlanması gündem maddelerimiz arasındaydı. Suriye'de çözüm umudu hiç bu kadar filizlenmemişti. Birleşmiş Milletler ile koordinasyon halinde muteber ve dengeli bir komitenin en kısa sürede faaliyete geçmesini arzu ediyoruz.
"TERÖR ÖRGÜTLERİNE KARŞI TAVIRLI OLMALIYIZ"
Çekilme sürecinde güç boşluğu olmamalı. Güney sınırımızda bir terör koridoruna müsaade etmeyeceğimizi söylemek istiyorum. 1998'deki Adana mutabakatı çerçevesi içinde geleceğimizi buna göre yorumladığımızı ifade etmek istiyorum. Terör koridorunu yıkmak birinci görevimiz. Terör örgütlerine karşı tavırlı olmalıyız. Suriye krizine siyasi çözüm umutları daha önce hiç bu kadar filizlenmemişti. Denizi geçmişken şimdi derede boğulamayız.
SORU-CEVAP
"BİZ ABD KONUSUNDA ÇOK İYİMSER DEĞİLİZ"
RUHANİ: İdlib'de ön görülen mekanizma şu ana kadar etkili olmadı. Irak'ın doğusu ve İdlib'in temizlenip Suriye hükümetine verilmeli gerekiyor. ABD'nin çekilmesi Suriye halkına mutluluk verir. Biz ABD konusunda çok iyimser değiliz. ABD Suriye'den kesinlikle çıkarsa Suriye halkı için mutluluk verici olacaktır. ABD'nin rolü hiçbir zaman olumlu olmamıştır. ABD'nin yaptıkları ne ABD halkının ne de bölge halkının menfaatlerine oluyor. Umarız ABD politikalarını tekrar gözden geçirir. Türkye Suriye hükümeti ile ilgili bir endişe duyduğunu sanmıyorum. Türkiye'nin endişesi terörist gruplarla ilgili.
"TERÖR KORİDORU BİRİNCİ MESELEMİZ
ERDOĞAN: Sınırımızda bir terör koridoru oluşturulmuştu. Bu terör koridorunu yıkma bizim birinci meselemizdi. Bir diğer mesele Halep meselesiydi. Benzer bir olay İdlib'te olacaktı. Rusya ile ortak müdahalemiz göç olayını engelledi. Ama oradaki terör örgütlerine karşı da karşı durmaya mecburuz. Şimdi Fırat'ın doğusu batısı söz konusu. Üç ülke olarak terör örgütlerine tavırlı olmalıyız. (ABD'nin Suriye'den çekilme kararı) Ne olacağı şu anda meçhul, bilinmiyor. Bu konuyla ilgili olarak atılacak adımların takipçisiyiz.
"TÜRKİYE'NİN SINIR GÜVENLİĞİNİ ANLAYIŞLA KARŞILIYORUZ"
PUTİN: Teröristler nerede olursa olsun mücadelemizi devam ettirmeliyiz. Bölücü hiçbir hareketi desteklemeyiz. Türkiye'nin sınır güvenliğini anlayışla karşılıyoruz. Eninde sonunda Suriye'nin toprak bütünlüğü sağlanmaldır. Biz Trump'ın oldukça aktif bir şekilde çalıştığını biliyoruz seçim kampanyasında verdiği vaatleri yerine getiriyor. Bu vaatlerden birisi de askerlerini Suriye'den çekmekti. Bunun eninde sonunda gerçekleştirileceğini umuyoruz.
ABD'NİN ÇEKİLME KARARI
ERDOĞAN: Ne olacağı şu anda meçhul bilinmiyor. Bunun da takipçisiyiz. Bizim bütün derdimiz Suriye'nin troprak bütünlüğünün sağlanmasıdır. Münbiç'in bir an önce terör örgütlerinden boşaltılmasıdır. Suriye halkına buraların teslim edilmesidir.
PUTİN: Türkiye'nin sınır güvenliğini anlayışla karşılıyoruz. Eninde sonunda Suriye'nin toprak bütünlüğü sağlanmaldır. Terör tehdidi ortadan kalktıkça toprak bütünlüğüne kavuşmalıdır Suriye
Biz Trump'ın oldukça aktif bir şekilde çalıştığını biliyoruz seçim kampanyasında verdiği vaatleri yerine getiriyor. Bu vaatlerden birisi de askerlerini Suriye'den çekmekti. Bunun eninde sonunda gerçekleştirileceğini umuyoruz.
RUHANİ: Biz ABD konusunda çok iyimser değiliz. ABD Suriye'den kesinlikle çıkarsa Suriye halkı için mutluluk verici olacaktır. ABD'nin rolü hiçbir zaman olumlu olmamıştır. ABD'nin yaptıkları ne ABD halkının ne de bölge halkının menfaatlerine oluyor. Umarız ABD politikalarını tekrar gözden geçirir.
Türkiye Suriye hükümeti ile ilgili bir endişe duyduğunu sanmıyorum. Türkiye'nin endişesi terörist gruplarla ilgili.
SURİYELİ MÜLTECİLERİN DÖNÜŞLERİ İÇİN NELER YAPILABİLİR?
PUTİN: Herkesin mültecilerin evlerine dönüşlerini istiyorlarsa yaşam şartlarının olumlu olması için çalışmaları lazım. İnsani yardımları engellemek çok tuhaf. Herksin Suriye'ye yardımcı olması lazım.
ERDOĞAN: Anayasa komitesi çalışmalarda beklediğimiz hız yok. Temennimiz bir an önce bu komite oluşsun ki Suriye halkı kendi kararını verebilsin. Cenevre'ye alternatif olma derdinde değiliz. İşlemeyen bir Cenevre sürecine karşı işleyen bir Astana çalışmasını ortaya koyduk.
Suriye'ye söz verilen yardımlar gelmemiştir. Bizim kendi bütçemizden yaptığımız harcama 35 milyar doları bulmuştur. 310 bin mülteci geri dönmüştür. Ama bizde 3,6 milyon mülteci vardı. Bu kadarı geri döndü. Geri dönüşleri hızlandırmak için barışın burada sağlamak lazım.
Güvenli bölgeler oluşturalım ve burada Suriyeli kardeşlerimize kontlar yapalım diyoruz. Batı lafa gelince lafı yapıyor. Körfez de çok konuşanlar var. Para da bol silaha çok para harcanıyor. Ama buraya gelince yok.
RUHANİ: Mültecilerin geri dönüşü hiçbir şeye bağlanmasın. Neden ülkeden çıktılar? Katliamlar olmuş onlara karşı. Biz teröristleri yok etmediğimiz sürece mülteciler geri dönek için emin olamıyorlar. Geri dönüşlerine yardım etmek istiyorsak Suriye'de terörizmle mücadeleyi artırıp bitirmemiz lazım.