15 Temmuz af yasası haberleri oldukça merak ediliyor. Af yasasının tatilden önce Meclis'te olması bekleniyor ve toplam 80 bin kişinin bundan yararlanması bekleniyor. Mahkum affı ve ceza indirimi ile ilgili gelişmeler yakından takip ediliyor. Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın af yasası ile ilgili yaptığı açıklama sonrası binlerce kader mahkumu ve aileleri, af yasasının ne zaman yürürlüğe gireceğini araştırmaya başlamıştı.
AF YASASI NE ZAMAN YÜRÜRLÜĞE GİRECEK?
AK Parti'de yapılan toplantıda, Genel Kurul çalışmalarının temmuz sonuna kadar uzatılması ele alındı. Daha önce açıklanan yargı reformu paketine ilave olarak 3 paketin daha görüşülmesi planlanıyor.
Buna göre, temmuz sonuna kadar kısmi af anlamına gelen infaz sürelerinin yeniden düzenlemesine ilişkin yargı paketinin yanı sıra, Milli Eğitim Bakanı Ziya Selçuk'un açıkladığı yeni eğitim sistemi TBMM'de yasalaştırılacak. Pakette okula başlama yaşının 69 aya çıkarılması gibi konular olacak. Özel okulların eğitim dönemleri ve başvuru sürelerini kendilerinin belirlemesi de yer alacak. Pakette etüt merkezleri ve temel liselerle ilgili düzenlemelerin de yer alacağı konuşuluyor. Turizmle ilgili teşvik düzenlemelerinin de yasalaşacağı belirtiliyor.
AF TEKLİFİ NEDİR?
MHP, 19 Mayıs 2018 tarihine kadarki suçlara ilişkin 5 yıl şartlı indirim öngören kanun teklifini 24 Eylül'de TBMM Başkanlığına sunmuştu. MHP Genel Başkan Yardımcısı, İstanbul Milletvekili Feti Yıldız, MHP Grup Başkanvekilleri Erkan Akçay ve Erhan Usta ile MHP milletvekillerinin imzasını taşıyan teklif, "Bazı Suçlarla İlgili Ceza Sürelerinden Şartlı İndirim ile Tutuklu ve Hükümlülerin Salıverilmesine Dair Kanun Teklifi" adını taşıyor. Toplam 8 maddeden oluşan teklifte, FETÖ, PKK ve diğer terör örgütleri ile çocuk istismarı ve kadın cinayetleri mahkûmları kapsam dışında tutuldu.
TUTUKLULUK SÜRESİ DEĞİŞECEK
Yargı paketinde tutukluluk süreleriyle ilgili düzenlemeler de olacak. Buna göre, terör ve toplu suçlarda iki seneden fazla tutukluluk söz konusu olmayacak. Ağır cezalık suçlarda bir sene, asliye ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlarda da tutukluluk süresi altı ayı geçemeyecek. Tutukluluk süreleri dolanlar, haklarında kesinleşmiş yargı kararı yoksa kanun çıktığında tutuksuz yargılanacaklar.
TERÖRÜ, TECAVÜZCÜYÜ, ŞİDDETİ VE İSTİSMARI KAPSAMAYACAK
Yeni çalışma; terör, tecavüz, kadın ve çocuğa şiddet ve istismar suçlarını kapsamayacak. Ancak infaz rejimi uyarınca adli suçlarda cezanın yüzde 66'sının yatılmasında değişikliğe gidilerek, bu oran yüzde 50'ye çekilecek. Yani cezaevinde kalma süresi kısalacak.
AK PARTİ'DEN AF AÇIKLAMASI
AK Parti Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş genel af ile ilgili şunları söyledi:
"Bu da tabi çok büyük beklentilerin olduğu bir reform paketi. Çok çalışıldı, aylardır üzerinde çalışılıyor. Nerelerde ihtiyaç olduğu, toplumsal talep olduğu, bunlarda biliniyor. Yargı sisteminin daha iyi daha tarafsız daha güçlü işleyişi için hangi adımların atılması lazım, bunlar da biliniyor. Adalet Bakanlığı çalıştı. Parti içerisindeki ilgili arkadaşlarımız da buna destek verdi. Tabi çok yoğun bir gündem var. Bu hafta salı günündeyiz, perşembeye kadar Meclis çalışacak. Haftaya 15 Temmuz ile özel gündemle toplanacak, arkasından da 3 gün çalışma takvimi var. Önünde de dediğim gibi iki tane önemli yasa teklifi var.
Yetişirse ama çok zor görünüyor, bu adalet reformunun yetişmesi çok zor görünüyor.
Hazırlıklar tamam, bir de her şeyi belki alelacele yapmanın da çok doğru olmadığının düşünüyorum özellikle böyle önemli bir konuda.
Çok kuvvetle muhtemel ki bu döneme yetişmeyebilir. Bir dahaki dönem, açılır açılmaz ele alınacak ilk konulardan birisi olur." dedi.
İNFAZ SÜRELERİ DÜŞECEK
Ceza infaz süreleri düşürülecek. Yani cezaevinde kalma süresi kısalacak. Adli suçlarda yüzde 66 olan bu sürenin yüzde 50'ye doğru çekilmesi üzerinde duruluyor. Bu düzenleme ile aynı zamanda 2004 öncesine dönülecek. 2004 yılında çıkartılan Ceza İnfaz Kanununa göre cezaevinde kalma süresi yüzde 66'a yükseltilmişti.
TERÖRE YOK
Terör suçları için ise ayrı bir infaz oranı uygulanıyor. Ancak yapılan hazırlıkta terör suçlarına ilişkin herhangi bir indirim yapılması öngörülmüyor.
KADIN VE ÇOCUK CİNAYETLERİ
Toplumu derinden etkileyen ve kamu vicdanını sızlatan kadına şiddet kadın cinayetleri, çocuklara yönelik her türlü cinsel istismar ve cinayetler için ise ayrı bir düzenleme yapılması planlanıyor. Bu suçlar için cezaevinde kalış sürelerinin arttırılması düşünülüyor. Bu kapsamda kadın cinayetleri içns en az 40 yıl, çocuk suçlarında da 50 yıl cezaevinde kalması üzerinde duruluyor. Bu yönde bir düzenleme yapılması bile cezaevinde bulunanların indirimden yararlanması ve cezalarını mevcut sisteme göre çekmeden dışarı çıkmalarına izin verilmeyecek.
AÇIK CEZAEVİ
Hükümlülerin açık cezaevine alınma sürelerinin gözden geçirilmesi de masada bulunuyor. Daha kısa sürede açık cezaevine geçişler sağlanarak cezaevlerindeki sıkıntı giderilmeye çalışılacak.
EKONOMİK SUÇLAR
Aralarında ekonomik suçlar ile ilgili maddelerinde bulunduğu bazı suçlar için verilen hapis cezasının para cezasına çevrilmesi düşünülüyor. Hangi suçların bu kapsama alınabileceğine bakılıyor.
BAZI SUÇLAR KAPSAM DIŞI
Söz konusu yasada değişiklik yapılırken, kadın ve çocuğa şiddet, çocukların cinsel istismarı ve uyuşturucu suçları başta olmak üzere bazı suçların kapsam dışında tutulması ya da infaz sürelerindeki indirimin daha sınırlı olması üzerinde duruluyor. Hükümlülerin şartlı salıverilme için cezalarının son 6 ayında açık cezaevinde bulunma koşulundaki süreler de yeniden değerlendiriliyor. Hırsızlık ve darp gibi suçlarda faillerin hiç cezaevine girmeden cezaların ertelenmesinin yarattığı rahatsızlık nedeniyle bu gibi suçlarda çok kısa süre olsa da hapis yatılması için düzenleme yapılacak.
CEZA YARIYA İNİYOR
Takvim "İnfaz düzenlemesiyle" ilgili detaylara ulaştı. Buna göre cezanın yüzde 66'sı olan hapiste kalma süresi 50'ye çekilecek. 10 yıla mahkum olanlar 5 yılda çıkacak. Cezasının yarısını yatmış olanlar derhal salınacak. Terör suçlularına indirim yapılmayacak. Kadın cinayeti işleyenler en az 40, çocuk istismarcıları ise 50 yıl cezaevinde kalacak.
Ekonomik suçlara para cezası verilecek. Bazı suçlarda hapis cezası da paraya çevrilecek. Bu aftan kimlerin yararlanamayacağının detayları da ortaya çıktı.
Şu anda cezaevlerinde 268 bin tutuklu ve hükümlü bulunurken, aftan faydalanacakların sayısının 170 bin civarında olduğu öğrenildi. Ceza indirimi dışında kalan suçlar söyle sıralandı: Cinayet, cinsel suçlar ve cinsel saldırı suçları. Yani tecavüz ve taciz... Atatürk'e, Cumhurbaşkanı'na, TBMM'ye hakaret, Anayasa'yı ihlal. Terörle Mücadele Kapsamı'ndaki suçlar. Casusluk, silahlı kalkışma, hükümete karşı işlenen suçlar... Düzenleme ile "denetimli serbestlik" de 2 yıldan 3 yıla çıkarılıyor.
CEZASININ YARISINI ÇEKENE TAHLİYE
Erdoğan'ın "Meclis'te görüşüleceğini" söylediği düzenleme af değil, bazı suçlarla ilgili ceza indirimini kapsayacak. AK Parti'nin hukukçu kurmayları ve Adalet Bakanlığı uzun zamandır cezaevlerindeki doluluğu düşürecek bir paket üzerinde çalışıyor. Seçim sonrası Meclis gündemine taşınması planlanan pakette, cezaevlerinde kalma sürelerinin düşürülmesi, bazı suçların para cezasına çevrilebilmesi gibi düzenlemeler de bulunuyor.
Mevcut kanuna göre terör suçluları cezalarının dörtte üçünü, adli suçlular ise üçte ikisini çekiyor. Yeni çalışmada, terör suçlarına ilişkin hükümlere dokunulmayacak. Ancak cezasının yüzde 66'sını çeken adli suçlara ilişkin cezalarda değişikliğe gidilerek bu oran yüzde 50'ye çekilecek. Bu durumda örneğin 10 yıl hapis cezası alan bir kişi mevcut sistemde 6 yıl 6 ay cezaevinde kalırken, bu süre yeni düzenleme ile 5 yıla inecek. Düzenleme geriye doğru yürüyeceği için cezasının yüzde 50'sini çekenler şartlı salıverme hükümlerinden yararlanarak dışarı çıkabilecek. Aralarında ekonomik suçlar ile ilgili değişikliklerin de bulunduğu bazı suçlar için verilen hapis cezasının para cezasına çevrilmesi de planlanıyor.
Cumhurbaşkanı'nın en çok üzerinde durduğu konulardan biri olan kadın ve çocuğa yönelik şiddet, tecavüz, cinayet suçlarındaki ceza oranları ise artacak. Alt sınır, kadın cinayetlerinde en az 40, çocuk cinayetlerinde ise 50 yıl olarak yükseltilecek. Bu suçları işleyenler şartlı salıverme şartlarından da yararlanamayacak.
GENEL AF NEDİR?
Genel af, kamu yararına uygunluğu anlaşıldığı belli başlı suç çeşitlerinin kovuşturulmasının durdurulması, verilmiş olan cezaların kaldırılması ya da azaltılmasıdır.
Türk Ceza Kanunun 65 maddesinde genel af şu şekilde yer buluyor;
Genel af halinde, kamu davası düşer, hüküm verilen cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar.
Özel af ile birlikte hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek sürenin kısaltılması sağlanır veya adli para cezasına çevrilebilir.
Cezaya bağlı olan ya da hükümde belirtilen hak yoksunları, özel affa rağmen etkisini sürdürür.
74. maddeye göre genel af, özel af ve şikayetten vazgeçme gibi durumlarda veya adli para cezasının geri alınmasını gerektirmez. Genel af halinde yargılama giderleri de istenmez.
Türkiye'de genel af örnekleri bir hayli fazladır. Örneklerle konumuzu daha da anlaşılır hale getirelim. Hatırlayacak olursanız 6 Şubat 2003 tarihinde cezaların ertelenmesi sağlanmıştı. Başka bir örnek vermek gerekirse, 27 Nisan 2002 tarihine kadar işlenen suçlardan dolayı hapis cezasına mahkum edilenlerin, 4758 numaralı kanun gereği toplam cezaları on yıl indirilmiştir. Dikkat ettiğimiz kadarıyla genelde genel aflar hükümet değişiklikleriyle gündeme gelmektedir ve bu dönemlerde gerçekleşmektedir.
Genel af çıkmasıyla birlikte, soruşturması yürütülen ve henüz dava açılmayan soruşturmalarla ilgili davalar açılmaz. Hakkında hüküm verilip henüz kesinleşmeyenlerin ve davası açılıp mahkemeye devam edenlerin hakkında davaları düşmesine karar verilir.