EYT: Emeklilikte yaşa takılanlar meselesi yüz binden fazla adayı mağdur etmeye devam ediyor. Emeklilik için yaşı bekleyen vatandaşlar, bu konuda düzenleme bekliyor. Ancak mecliste bu konu , reddedilen yasa teklifleri dışında gündeme gelmedi.
EYT'DE FİNLANDİYA FORMÜLÜ NEDİR?
9 Eylül 1999'dan önce sigortalı olan herkes şu anda 25 yılını doldurdu. Primi de tamamsa yaşı bekliyor. Hepsinin emekliliği mümkün değil. Ancak yaşta birkaç yılı kalmış olanlar için formüller var. En uygulanabilir olanlar Almanya ve Finlandiya modeli. Konunun tartışılması için biraz detaylara bakalım. Finlandiya ve Almanya'da da emeklilik yaşı 65 ve 67'yi buluyor. Bizde ise 2008 sonrası için 61 (erkek) ve 58 (kadın) yaş şartı var. Almanya ve Finlandiya'da emekliliğine birkaç yıl kalanlara, "Alacağınız maaş her yıl için yüzde 2 eksik olacak. Kabul ederseniz emekli olun" deniliyor. Yani emekliliğine 2 yıl kalan yüzde 4, 3 yıl kalan yüzde 6 daha az maaşa razı oluyor. Finlandiya'da üstelik bu süre zarfında Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ödeyerek maaşını eski haline getirme durumu da var.
EYT NEDİR?
08 Eylül 1999'da emeklilik yasasında değişiklik yapıldı. Bu tarihten önce 18 yaşında işe başlayan bir kadın 20 yılda ve 38 yaşında, erkek ise 25 yılda ve 43 yaşında emekli olabiliyordu. 1999 yılında çıkarılan yasa ile emeklilik yaşı kadınlarda 58, erkeklerde ise 60 oldu. 1999'dan önce işe girmiş olanlar için de kademeli geçiş hükümleri kabul edildi. Buna göre;
Örneğin, 1970 doğumlu olan ve ilk defa 1990 yılında çalışmaya başlayan bir erkek yaş şartı olmasa 25 yıllık sigortalılık süresinin dolduğu 2015 yılında emekli olabilecekken, yaş şartı nedeniyle 52 yaşında, yani 2022 yılında emekli olabiliyor ve emeklilikte yaşa takılıyor.
NAFAKA SON DURUM NEDİR?
"Ömür boyu nafaka" ödenmesine yönelik itirazları değerlendiren Hükümet, bu konuda çözüm arayışı çerçevesinde harekete geçti. Adalet Bakanlığı'nda, nafaka hesaplamasında 5 alternatifli bir çalışma yürütülüyor. Meclis'teki Boşanma Komisyonu, kendisine bu yönde ulaşan çok sayıda başvuruyu değerlendirip, hazırladığı önerileri Adalet Bakanlığı'na sunmuştu. Adalet Bakanlığı'nda, hem Meclis Komisyonu'ndan gelen öneriler, hem de Yargıtay başta olmak üzere ilgili birimlerden alınan görüşler doğrultusunda bir hazırlık başlatıldı.
KIDEM TAZMİNATI SON DURUM NEDİR?
Hazine ve Maliye Bakanlığı, bireysel hesaplara dayalı kurulacak kıdem tazminatı fonuna ilişkin ilk çerçeveyi hazırladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "tek bir çalışanın mağdur edilmeyeceğini" vurguladığı kıdem tazminatı konusunda, geçmişteki çalışmalar da dikkate alınarak yeni bir model üzerinde çalışılıyor. Yeni modelin dört sac ayağını "fon gelirlerinin işletilmesi, işverenin devlet desteği ile emeklilik finansmanına dahil edilmesi, tamamlayıcı emeklilik, çalışanların haklarının korunması" oluşturuyor. Bireysel hesaplara dayalı kurulacak kıdem tazminatı fonu, Bireysel Emeklilik Sistemi ile entegre edilecek. Hem işçi hem de işvereni rahatlatan bir model ortaya konulacak.
AMAÇ İŞÇİYİ KORUMAK
Fon sistemindeki temel amaç çalışanın gelecekteki maddi durumunu korumak, düşük kıdemle işçi çıkarılmasını önlemek olacak. Bugün iş sözleşmesi sona eren her 10 çalışandan sadece biri kıdem alırken, fon sistemi kurulduğunda bütün çalışanlar kıdemini alabilecek. Fon sistemiyle daha çok işçi kıdem tazminatına hak kazanabilecek. Ayrıca çalışanın düşük kıdem tazminatı oranlarıyla karşılaşmasının önüne geçilecek. Kıdem tazminatı planlanır hale gelirken, işverenin de maliyeti düşecek. Her ay bütün çalışanlar için belirli bir miktar prim ödeneceği için maliyet zamana yayılmış olacak.
İSTİFAYA DA TAZMİNAT
Yeni Asır'dan Hazal Ateş'in haberine göre, yeni kıdem tazminatının önemli başlıklarından birini 'fonda kalma süresi' oluşturuyor. Mevcut sistemde istifa edenler tazminat alamıyor. Yeni düzenlemeyle birlikte istifa eden de kıdem tazminatı alacak. Bunun için sistemde asgari belli süre kalmak gerekecek. Birikim Fon'da kaldığı sürece nemalanacak.
NAKİT ÇEKME OLANAĞI
Bireylerin emeklilik gelirlerinin artırılması için kamu emeklilik sistemi dışındaki sistemlere katılım teşvik edilecek. Bireysel Emeklilik Sistemi modelinde sağlık, evlilik, eğitim, mülk sahibi olma gibi ihtiyaçlar nedeniyle bireylere sistemden çıkmadan birikimlerinin bir kısmını çekme olanağı tanınacak.
