BÜYÜK ÖLÇÜDE TAMAMLANDI
AK Parti reform niteliğinde düzenlemeler içeren paketin Meclis'te uzlaşmayla yasalaştırılabilmesi için teklifi TBMM Başkanlığı'na sunmadan önce muhalefetin kapısını çalacak. AK Parti kurmayları, yeni askerlik sistemini getiren yasada olduğu gibi muhalefet partileriyle bir araya gelip, öngörülen değişiklikler konusunda görüşlerini alacak. Partilerle ilk etapta tek tek görüşme yapılması ve uzlaşma umudu görülürse bu görüşmelerin ardından gayrı resmi bir komisyon çalışması düşünülüyor.
Konuya ilişkin soruları yanıtlayan AK Parti kurmayları, "Çalışmalar büyük ölçüde tamamlandı. Meclis açılmadan önce eylül ortası gibi teklifimizi muhalefet partilerine sunabiliriz" bilgisini verdi. Parti kurmayları, muhalefetin talep ve önerileri doğrultusunda teklifin rötuşlanarak Meclis Başkanlığı'na sunulabileceği gibi sağlanan uzlaşma çerçevesinde Meclis Adalet Komisyonu'ndaki görüşmeler aşamasında gerekli değişikliklerin teklife yansıtılabileceğini ifade etti.
Üzerinde son rötuşları yapılan yargı paketi teklif taslağında yer alabileceği belirtilen belli başlı bazı düzenlemeler şöyle:
"Düşünce ve ifade özgürlüğünü genişletmeye yönelik olarak bazı suçlarla ilgili istinafta kesinleşen beş yılın altındaki ceza kararlarına temyiz yolu açılacak. Terörle Mücadele Kanunu'nun terör propagandası suçunun düzenlendiği 2. fıkrasına, "Haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz" hükmü eklenecek.
Yargının yükünü asgari yüzde 30 oranında hafifleteceği ifade edilen "seri yargılama" usulüne geçilecek. Bu yöntem uyarınca, soruşturma aşamasında toplanan deliller ışığında suçu sabit görülen faile, suçunu itiraf etmesi şartıyla ceza indirimi teklif edilecek. Failin suçunu itiraf etmesi durumunda dosyanın sevk edildiği mahkemenin hâkimi de kabul ederse hüküm çok kısa sürede kesinleşecek. Seri yargılama usulü terör, örgüt, şiddet ve cinsel suçlarda geçerli olmayacak.
Yargılama sonucu mahkemece verilebilen "hükmün açıklanmasının geri bırakılması" kararı konusunda savcılara da yetki tanınacak.
TUTUKLULUĞA SINIR
Cumhuriyet savcıları suçun sübutuna doğrudan etki edecek delilleri toplamadan dava açamayacak. İddianamenin iadesi müessesesi işler hale getirilecek. Tutuklama için, "suçun işlendiği konusunda kuvvetli şüphe" yeterli olmayacak, "kuvvetli şüphenin varlığını gösteren somut delillerin bulunması" şartı aranacak.
Soruşturma aşamasında tutukluluk süresine sınırlama getirilecek. Tutukluluk süreleri çocuklar bakımından yarı oranında uygulanacak. 3 aydan fazla tutuklu kalan şüpheli soruşturma evresi tamamlanıncaya kadar ağır ceza mahkemesi başkanına yapacağı itiraz ile tutukluluğu hakkında bir karar verilmesini isteyebilecek.
ŞİDDET MAĞDURLARI
Hiçbir sosyal güvencesi olmayan şiddet mağdurlarının suçtan kaynaklı tedavi giderlerinin tamamı devlet tarafından karşılanacak. Soruşturma veya kovuşturma evresinde, dava nakli veya adli tıp işlemleri nedeniyle yerleşim yeri dışında bir yere gitme zorunluluğu doğması halinde mağdurun yapmış olduğu konaklama, iaşe ve ulaşım giderleri, Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenecek.
15 yıl kıdemi olan avukatlara yeşil pasaport hakkı tanınacak.
İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun'da, Anayasa Mahkemesi'nin kasım 2017 tarihli iptal kararı doğrultusunda erişimin engellenmesi tedbirleri kademeli olarak uygulanacak. Buna göre mahkemece, doğrudan site kapatma kararı verilmesi yerine öncelikli olarak URL adresi üzerinden erişimin engellenmesi, bu tedbir yerine getirilemediği takdirde mahkemeden tüm siteye erişimin engellenebilmesinin talep edilmesi imkanı getirilecek.
GENEL AF NEDİR?
Genel af, kamu yararına uygunluğu anlaşıldığı belli başlı suç çeşitlerinin kovuşturulmasının durdurulması, verilmiş olan cezaların kaldırılması ya da azaltılmasıdır.
Türk Ceza Kanunun 65 maddesinde genel af şu şekilde yer buluyor;
Genel af halinde, kamu davası düşer, hüküm verilen cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar.
Özel af ile birlikte hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek sürenin kısaltılması sağlanır veya adli para cezasına çevrilebilir.
Cezaya bağlı olan ya da hükümde belirtilen hak yoksunları, özel affa rağmen etkisini sürdürür.
74. maddeye göre genel af, özel af ve şikayetten vazgeçme gibi durumlarda veya adli para cezasının geri alınmasını gerektirmez. Genel af halinde yargılama giderleri de istenmez.
Türkiye'de genel af örnekleri bir hayli fazladır. Örneklerle konumuzu daha da anlaşılır hale getirelim. Hatırlayacak olursanız 6 Şubat 2003 tarihinde cezaların ertelenmesi sağlanmıştı. Başka bir örnek vermek gerekirse, 27 Nisan 2002 tarihine kadar işlenen suçlardan dolayı hapis cezasına mahkum edilenlerin, 4758 numaralı kanun gereği toplam cezaları on yıl indirilmiştir. Dikkat ettiğimiz kadarıyla genelde genel aflar hükümet değişiklikleriyle gündeme gelmektedir ve bu dönemlerde gerçekleşmektedir.
Genel af çıkmasıyla birlikte, soruşturması yürütülen ve henüz dava açılmayan soruşturmalarla ilgili davalar açılmaz. Hakkında hüküm verilip henüz kesinleşmeyenlerin ve davası açılıp mahkemeye devam edenlerin hakkında davaları düşmesine karar verilir.
Haklarında hüküm kesinleşip henüz infaza başlamayanların ilgili cezaları vermekten vazgeçilir. Hapishanede olanlar derhal serbest bırakılır ve genel af halinde adli sicil kayıtları silinir.
RAHŞAN AFFI NEDİR?
Asıl adı Şartla Salıverme ve Erteleme Yasası olan 22 Aralık 2000'de Rahşan Ecevit'in önerisiyle çıkartılmış, devlete işlenen suçların dışındaki suçlara erteleme ve şartlı salıverme getiren yasadır. Bu yasa kamuoyunda Rahşan Affı olarak biliniyor.
9 Aralık 2000'de ölüm orucu eylemlerini sona erdirmek için başlatılan Hayata Dönüş Operasyonu'nda 3 gün sonra gibi bir kısa sürede bu yasa çıkartıldı. Cezaevlerinden yer kalmadığı için çıkartılan bu af yasasının ardında 70 bin kişilik cezaevlerinin nüfusu 40 bine kadar düşmüştür. Ancak bu sayı 3 yıl içinde 20 bin artarak 64 bine ulaşmıştır.
