Amerika ve Türkiye arasındaki gerilimin sona erdiğini söyleyebilir miyiz?
Kesinlikle söyleyemeyiz. Birincisi ABD, PKK'ya Türkiye'nin terör örgütü olarak nitelendirdiği bir örgüte, verdiği destek konusunda bir değişim yok artarak devam ediyor.
İkincisi Türkiye'nin FETÖ konusunda bazı kaygıları vardı. ABD'de geri göndermeye yönelik herhangi bir hamle görmüyoruz.
Diğer konu Türkiye'nin askeri mühimmat sağlama F-35 ve ABD ile olan diğer askeri projeler… Bu konuda da bir adım atılmadığı görüyoruz.
Diğer konu ABD'deki yine başkan ve kongre ve senatonun Türkiye'ye yaklaşımı… Başkanlar üzerinde bir iyileşme olabilir ama kongre ve senatoda Türkiye karşıtlığının sakin bir noktada olduğunu görünüyoruz
AMERİKAN KURUMLARI TÜRKİYE KARŞITI
Son dönemde iyi olduğunu düşündüğünüz şey nedir?
Amerika Türkiye'ye karşı çok fazla zorlama stratejisi kullandı. Hatta Türkiye'nin varlığını tehdit eden adımlar attı ve bu adımlar aslında Türkiye'yi istikrarsızlaştırmaya yönelik adımlardı. Bu adımlarsan sonra Amerika'nın atacağı başka bir adım kalmadı. Doğrudan savaşa gitmek olurdu bu da Amerika'nın işine gelmedi.
Dolayısıyla Türkiye'ye avantajlar sağlayabilecek strateji benimsedi. Bu bağlamda ticaretin geliştirilmesi konusu gündeme geldi. Bu konuda da somut adımlar atıldı. Ticaret diplomasisi önemli bir hamleydi. Türkiye açısından ne gibi artılar getireceğine dair henüz net bir şey ortada yok. Bir yandan Amerika'nın Türkiye ile ticaret ilişkileri söz konusu diğer yandan Türkiye'nin güvenliği söz konusu. Ticaret diplomasisini düşündüğümüzde tam varoluş kaygılarını dengeleyici olmadığını düşünüyoruz. Amerika'nın adımları Türkiye'nin varoluşuna yönelik güvenlik ile ilgi adımlardı. O konuda ortak askeri diploma karargah oluşturma beklendi ancak ilerleme olmadı.
Trump ile Erdoğan arasında yakınlaşma mı kastettiğimiz iyi durum?
Evet başkanlar arasında yakınlaşma olabilir ama Rusya'daki gibi bir durum yok… Orada başkanlar daha yakın, Amerika'da öyle değil. Amerika'da güçlü kurumlar var Senato ve Pentagon… Yani başkanla ne kadar iyi anlaşırsanız anlaşın bunların direnci olduğunu görüyoruz. Türkiye bu direncin üstesinden gelemedi. Türk düşmanlarının Senato gibi mecralarda çok yaygın olduğunu görüyoruz
Amerikan'da sorun nereden kaynaklanıyor?
Amerika'da belli kurumlar var bunlar senatonun güvenlik birimleri, Pentagon ve karar alma sürecini belirleyenler. Türkiye bu lobilerle kuruluşların Pengaton'un Türkiye yaklaşımı Türk ordusunu askeri birliklerini kendi aracını olarak kullanmak istiyor. Anca kendi çıkarlarına hizmet edecekse F-35 veriyor. Türkiye'nin kendi ulusal çıkarları için vermek istemiyor.
Amerika hangi plan doğrultusunda PKK'yı bile destekleyecek noktaya geliyor... Planı nedir?
Amerika Ortadoğu'da kara gücü bulundurmak istemiyor bir yandan da Ortadoğu'yu kontrol etmek istiyor. Amerika orda kara gücü olarak kullanabileceği her istediğinde kullanabileceği yegane aktör PKK… İran ve Türkiye'deki gelişmelere doğrudan müdahil olabileceği bir yer. PKK, kullanılabilecek bir enstrüman orda kendi aktörünün olması Amerika için avantaj.
ABD TÜRKİYE'YE KARŞI PKK İLE AYNI CEPHEDE SAVAŞMAZ
Türkiye Fırat'ın doğusunda söylediği operasyonu PKK'ya yönelik yaparsa Amerika ne yapacak?
PKK dışında başka örgütleri destekleyecek. Bu yatırım uzun vadede 20 senedir çeşitli örgütlerle yatırım yaptı ve daha da devam edecektir
Olası bir Türkiye'nin karasal operasyonla Amerika askeri güçleri PKK'yla aynı anda hareket eder mi?
Amerika bunu tercih etmez. Doğrudan o örgütle Amerikan bayrağıyla Türkiye'ye karşı görünmek istemez.
Olası bir operasyonda Amerika ekonomik ambargo ve benzer yaptırımlar başlatır mı?
Bu ihtimal dahilinde tabi olası bir tabloda, Trump bunu deneyecektir.
Bütün bu kavga bitebilir mi uzlaşma olması mümkün mü?
Bunun bitmesi aslında çok kolay. ABD'nin PKK'yı desteklemeyi bırakması, FETÖ ile alakalı bir adım atması, çok kolay ama bir yandan Amerika bu aktörleri kendi yatırımları olarak görüyor dolayısıyla bırakmak da istemiyor.
Amerika olmadan Suriyenin toprak bütünlüğünden konuşulabilir mi?
Amerika bu çerçevenin bir parçası bence. Suriye Ortadoğu gündeminde ele alınması gereken bir aktör. Amerika tamamen çekildiği anda diğer faktörlerin de önü açılır. Rusya ve İran'ın özellikle Fıratın doğusu konusunda kolay adım atmamasını sağlıyor. Amerika'nın orda var olması diğer ülkeler bakımından önemli. Biz anlaşamıyoruz ama Amerika'yla anlaşmayan diğer aktörler de var. O nedenle Amerika'nın oradan çıkması sorunları kaldırmayacaktır tam tersine belki Türkiye'nin üzerindeki baskıyı yönlendirmeye sebep olabilir. Ama diğer yandan da Türkiye'nin diğer ülkelerle daha yapıcı bir ilişki kurmasını da sağlayabilir.
350 MİLYAR DOLARLIK TİCARET
Çin ile Amerika arasındaki gerilim nedeniyle 350 milyar dolarlık bir satın alma var Türkiye'nin buradan pay alması söz konusu mu?
ABD, bazı alanlarda imalat sektöründe çok fazla Çine bağlılığı var… Aslında Amerika imalattaki alanını çeşitlendirmeye çalışıyor. Türkiye imalat konusunda kapasitesi olan bir ülke burada. Türkiye'ye artıları olabilir. Ancak bu konuda Türkiye'nin hazırlık yapması gerekiyor. Türkiye kendisinde özelikle belli sektörlere odaklansa buradan ciddi bir şekilde istifade edebilir. Ama tabiki Çinin alternatifi Türkiye değil tam tersi Amerika konusunda alternatif alıcılar oluşturmaya çalışıyor. Türkiye o aktörlerden bir tanesi. Türkiye çok avantajlı bir noktaya gelebilir.
ALİ DEĞERMENCİ / NASIL OLUYOR?
