Af yasası son dakika... Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın af yasasını içinde barındıran ikinci yargı paketinin hazırlandığını açıklamasının ardından af bekleyen kader mahkumları ve aileleri, ikinci yargı paketinin ne zaman çıkacağını araştırmaya başlamıştı. MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay af yasasının çıkış tarihi konusunda bilgi paylaştı. Yargı Reformu Strateji Belgesi'nin ilk paketi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Bu gelişmelerin ardından ikinci yargı paketi yeniden gündeme geldi.
AF YASASI NE ZAMAN ÇIKACAK?
MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay, af teklifinin ikinci infaz paketiyle birlikte ekim ayının sonunda aralık ayının başında Meclis'e geleceğini söyledi. Akçay, "O konuda biliyorsunuz, AK Parti Grup Başkanvekili Naci Bostancı'nın da açıklamaları var. Aralık ayından önce çıkacağına ümit ediyoruz. İç tüzük değişikliklerinin yapılmasını gerektiğini biz söyledik."
İkinci yargı paketi ile ilgili gelişmeler için bir sonraki sayfayı ziyaret ediniz...
İKİNCİ YARGI PAKETİNDE YENİ GELİŞME
Kanunla, yargı sistemine dahil edilmesi öngörülen ikinci düzenleme ise "basit yargılama usulü" olacak.
Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını veya üst sınırı 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilecek.
Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame, sanık, mağdur ve şikayetçiye tebliğ edilerek, beyan ve savunmalarını 15 gün içinde yazılı olarak bildirmeleri istenecek.
Tebligatta duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği hususu da belirtilecek. Ayrıca, toplanması gereken belgeler, ilgili kurum ve kuruluşlardan talep edilecek.
Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın hüküm kurulacak. Mahkumiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilecek.
Mahkemece, koşulları bulunması halinde kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilecek veya hapis cezası ertelenebilecek ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilecek.
Hükümde, itiraz usulü ile itirazın sonuçları belirtilecek.
Mahkemece gerekli görülmesi halinde bu madde uyarınca hüküm verilinceye kadar her aşamada duruşma açmak suretiyle genel hükümler uyarınca yargılamaya devam edilebilecek.
Basit yargılama usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik halleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında uygulanmayacak. Bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla işlenmiş olması halinde de bu usul uygulanmayacak.
BASİT YARGILAMA USULÜNDE İTİRAZ
Basit yargılama usulünce verilen hükümlere karşı itiraz edilebilecek. Süresi içinde itiraz edilmeyen hükümler kesinleşecek.
İtiraz üzerine hükmü veren mahkemece duruşma açılacak ve genel hükümlere göre yargılamaya devam olunacak. Taraflar gelmese bile duruşma yapılacak ve yokluğunda hüküm verilebilecek.
Seri muhakeme ve basit yargılama usulleri, 1 Ocak 2020'den itibaren uygulanacak.
1 Ocak 2020 tarihi itibarıyla kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda seri muhakeme usulü ile basit yargılama usulü uygulanmayacak.
Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla; kovuşturma evresine geçilmiş dosyalarda kamu davasının açılmasının ertelenmesi hükümleri uygulanmayacak.
UZLAŞTIRMA KAPSAMI GENİŞLETİLİYOR
"İş ve çalışma hürriyetinin ihlali; güveni kötüye kullanma; suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi" suçları da uzlaştırma kapsamına alınıyor.
Uzlaştırma kapsamına giren bir suçun, bu kapsama girmeyen başka bir suçla "aynı mağdura karşı" işlenmiş olması halinde uzlaştırma hükümleri uygulanmayacak.
Bölge adliye mahkemesi ceza dairelerince duruşma açılmaksızın, cezayı kaldıran veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebeplere ya da şahsi cezasızlık sebeplerine bağlı olarak daha az ceza verilmesini veya cezaya yer olmadığına karar verilmesini gerektiren hallerde, hukuka aykırılığın düzeltilerek istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilebilecek.
Kanunla, bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin bozma yetkisine yenileri ekleniyor.
Bölge adliye mahkemesi, soruşturma veya kovuşturma şartının gerçekleşmediğinin veya ön ödeme, uzlaştırma usulünün uygulanmadığının anlaşılması ya da davanın ilk derece mahkemesinde görülen bir dava ile birlikte yürütülmesinin zorunlu olması halinde, hükmün bozulmasına ve dosyanın yeniden incelenmek, hükmolunmak üzere hükmü bozulan ilk derece mahkemesine veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği diğer bir ilk derece mahkemesine gönderilmesine karar verebilecek.
Kanunla, istinaf aşamasında uygulanması kabul edilen istisnai hükümlerin kapsamı genişletiliyor.
Buna göre sanık, müdafi, katılan ve vekilinin duruşmaya gelmemesi halinde duruşmaya devam edilerek, sanığın sorgu tutanakları anlatılarak dava yokluklarında bitirilebilecek. Sanık hakkında verilecek ceza, ilk derece mahkemesinin verdiği cezadan daha ağır ise her durumda sanığın dinlenmesi gerekecek.
TEMYİZ GENİŞLETİLİYOR
Kanuna göre, bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin temyiz edilebilecek kararlarının kapsamı genişletiliyor.
Türk Ceza Kanunu'nda yer alan hakaret, halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit, suç işlemeye tahrik, suçu ve suçluyu övme, halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama, kanunlara uymamaya tahrik, cumhurbaşkanına hakaret, devletin egemenlik alametlerini, Türk milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ni, kurum ve organlarını aşağılama, silahlı örgüt, halkı askerlikten soğutma suçları nedeniyle verilen bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kararları temyiz edilebilecek.
HÜKMÜ VEREN İLK DERECE MAHKEMESİ DEĞERLENDİRECEK
Ayrıca, Terörle Mücadele Kanunu'nun, terör örgütlerinin; cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösteren, öven, bu yöntemlere başvurmayı teşvik eden bildiri veya açıklamalarını basmak, yayınlamak suçları, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na aykırı toplantı veya gösteri yürüyüşleri düzenlemek, yönetmek ve katılmak suçları, kanuna aykırı propaganda vasıtaları ve suç işlemeye teşvik ile direnme suçları nedeniyle de verilen bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kararları da temyiz edilebilecek.
Hüküm, kanunun yayımlandığı tarihten itibaren 15 gün içinde talep etmek koşuluyla aynı suçlarla ilgili olarak bölge adliye mahkemelerince verilmiş kesin nitelikteki kararlar hakkında da uygulanacak. Cezası infaz edilmekte olan hükümlülerin, tutukluluğunun devam edip etmeyeceği, hükmü veren ilk derece mahkemesince değerlendirilecek.
Kanunla, bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kesin nitelikteki kararlarına karşı yapılan itirazların öncelikle kararı veren ceza dairesi tarafından incelenmesi, dairenin itirazı yerinde görürse kararını düzeltmesi, yerinde görmez ise itirazın ceza daireleri başkanlar kurulu tarafından incelenmesi için bu kurula gönderilmesi sağlanıyor.
Kurula gönderilen itiraz dosyası hakkında, kararına itiraz edilen dairenin başkanı veya görevlendireceği üye tarafından kurula sunulmak üzere bir rapor hazırlanacak. Dairenin itirazı yerinde görmemesi üzerine başkanlar kurulunun itiraz hakkında vereceği kararlar ise kesin nitelikte olacak.
Dörtten fazla ceza dairesi olan bölge adliye mahkemelerinde Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından daire başkanları arasından belirlenen ve dört üyeden oluşan başkanlar kurulu bu incelemeyi yapacak. Başkanlar kurulunun bu maddeye ilişkin çalışma usul ve esasları Hakimler ve Savcılar Kurulu tarafından belirlenecek.
Düzenlemeyle yapılan değişiklikler, kanunun yayımlandığı tarihten önce itiraz yoluna başvurulup reddedilmiş olan itirazlar hakkında uygulanamayacak.
İNFAZIN ERTELENMESİ VE DURDURULMASI
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunu'nda yapılan değişiklikle infazın ertelenmesine ilişkin nedenler arasına yeni bir neden ekleniyor.
Buna göre, bölge adliye mahkemesinde inceleme ve kovuşturmalarda verilen kararların sanık lehine olması halinde, bu hususların istinaf isteminde bulunmamış olan diğer sanıklara da uygulanma imkanı varsa bu sanıkların da istinaf isteminde bulunmuşçasına verilen kararlardan yararlanması ile hükmün bozulmasının diğer sanıklara etkisini düzenleyen maddenin uygulanma imkanı bulunduğu hallerde hükmü veren ilk derece mahkemesinden infazın ertelenmesine veya durdurulmasına ilişkin karar verilmesi istenebilecek.
Karar verilmeden önce cumhuriyet savcısı ve hükümlünün görüşlerini yazılı olarak bildirmesi talep edilebilecek. Karar, duruşma açılmaksızın verilecek ve bu karara karşı itiraz yoluna gidilebilecek. Erteleme veya durdurma talebinin kabulü, güvence gösterilmesine veya diğer bir şarta bağlanabilecek.
KAMU DAVASININ ERTELENMESİNDE 5 YIL
Çocuk Koruma Kanunu'nda yapılan değişiklikle, kamu davasının açılmasının ertelenmesine ilişkin hapis cezalarının üst sınırı 15 yaşını doldurmamış çocuklar bakımından 5 yıl olarak uygulanacak.
Kanunla, İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun'da yapılan değişiklikle, bazı suçlarda verilen erişimin engellenmesi kararları, ihlalin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verilecek. Ancak teknik olarak ihlale ilişkin içeriğe erişimin engellenmesi yapılamadığı veya ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla ihlalin önlenemediği durumlarda, internet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı verilebilecek.
İNFAZ 1/2 OLUYOR
Yeni sisteme göre, mahkemelerce verilen cezaların 2/3'ü yerin 1/2'si cezaevinde geçirilecek. Bu sürenin de 1/5'i denetimli serbestlikte geçirilebilecek. Denetim süresi her koşulda 3 yılın üzerinde olamayacak.
5 SUÇ KAPSAM DIŞI
Cinsel suçlar, uyuşturucu madde ticareti, örgütlü suçlar, terör suçlarını işleyenler ile mükerrerler yarı yarıya infaz kapsamı dışında olacak.
İNFAZ YAKMAYA SINIR
Koşullu salıverme süresinde yeniden suç işleyen birisinin, koşullu salıverilmesi de yanıyordu. Yani bu kişiler, yeni suçlarından aldıkları cezanın yanı sıra yeni suçu işledikleri tarihten bihakkın tahliye tarihine kadar olan süreyi aynen cezaevlerinde geçiriyorlardı. Kamuoyunda "infaz yakma" olarak biline bu usul hakkında da önemli bir atılıyor. yeni düzenlemeye göre, koşullu salıverme süresinde işlenen yeni suç için kanunda öngörülen cezanın bir katı oranında süre için infazın yanmasına karar verilecek.
ALTERNATİF İNFAZ USULLERİNE AYAR
Düzenleme ile alternatif infaz usulleri de güçlendiriliyor. Geceleyin infaz, hafta sonu infaz gibi usullere işlerlik kazandırılacak. Mevcut sistemde 6 aya kadar hapse mahkum edilenlerin cezalarını hafta sonu ya da geceleri çekmelerine imkân tanınıyordu. Ancak 1 yıllık denetim süresi nedeniyle 6 ay ceza alanlar hiç cezaevine girmediği için bu sistem de işlemiyordu. Yeni sistem ile 6 aylık süre 1 yıl 6 aya çıkarılıyor. Bu sürenin altında ceza alanlar talepleri halinde cezalarının infazını hafta sonu ya da geceleri cezaevine girerek çekebilecek.
KADIN VE YAŞLILARA EVDE İNFAZ
Düzenleme ile konutta infazın kapsamı da genişliyor. mevcut sistem kadınların 6 ayın altında kalan cezalarının evde infazına imkan tanıyordu. Bu süre 2 yıla çıkarılıyor. 2 yılın altında ceza alan bir kadın hükümlünün cezasının infazı evinde elektronik takip sistemi ile yapılabilecek. Yine eski sistemde 70 yaş üzerindekilerin 1 yılın altında kalan cezalarının evde infazına imam tanınıyordu. Bu süre şimdi 3 yıla çıkarılıyor. 75 yaş ve üzerindekiler için ise 3 yıl olan süre ise 5 yıla çıkarılıyor.
DOĞUM YAPAN KADINLARA 1 YIL
Düzenleme ile kamuoyunda çok tartışılan bir konuda daha adım atılıyor. Mevcut sistemde doğum yapan kadınlar, doğumun üzerinden 6 ay geçmeden cezalarını çekmek üzere cezaevine alınmıyordu. yeni düzenleme ile bu süre 1 yıla çıkarılıyor. Yani bir kadın doğum yaptıktan 1 yıl sonra cezaevine girecek.
CEZAEVİ DIŞI EYLEMLERE DE DİSİPLİN CEZASI
Düzenleme ile hükümlülerin cezaevi dışında hastane, adliye gibi yerlerde işledikleri fiiller için de disiplin cezası verilebilecek. Bu disiplin cezaları iyi hal durumlarında etki edecek.
ÇOCUKLARA PSİKOLOG DENETİMİ
Hakkında adli kontrol kararı verilen çocuk hükümlüler için de önemli bir düzenleme geliyor. Denetimli serbestlik kapsamında takibi yapılan bu çocuklar için psikolog görevlendirilecek. Psikologlar çocuklarla belirli periyotlarda görüşmeler yapacak.
30 BİN KİŞİ TAHLİYE OLACAK
Yargıda iş yükünü azaltacak, ifade özgürlüğünü genişletecek paket ile 30 bin kişinin cezaevlerinden tahliye edilmesi öngörülüyor.
TUTUKLULUĞA SINIR
Cumhuriyet savcıları suçun sübutuna doğrudan etki edecek delilleri toplamadan dava açamayacak. İddianamenin iadesi müessesesi işler hale getirilecek.
Tutuklama için, "suçun işlendiği konusunda kuvvetli şüphe" yeterli olmayacak, "kuvvetli şüphenin varlığını gösteren somut delillerin bulunması" şartı aranacak.
Soruşturma aşamasında tutukluluk süresine sınırlama getirilecek. Tutukluluk süreleri çocuklar bakımından yarı oranında uygulanacak. 3 aydan fazla tutuklu kalan şüpheli soruşturma evresi tamamlanıncaya kadar ağır ceza mahkemesi başkanına yapacağı itiraz ile tutukluluğu hakkında bir karar verilmesini isteyebilecek.
ŞİDDET MAĞDURLARI
Hiçbir sosyal güvencesi olmayan şiddet mağdurlarının suçtan kaynaklı tedavi giderlerinin tamamı devlet tarafından karşılanacak. Soruşturma veya kovuşturma evresinde, dava nakli veya adli tıp işlemleri nedeniyle yerleşim yeri dışında bir yere gitme zorunluluğu doğması halinde mağdurun yapmış olduğu konaklama, iaşe ve ulaşım giderleri, Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenecek.
15 yıl kıdemi olan avukatlara yeşil pasaport hakkı tanınacak.
İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun'da, Anayasa Mahkemesi'nin kasım 2017 tarihli iptal kararı doğrultusunda erişimin engellenmesi tedbirleri kademeli olarak uygulanacak. Buna göre mahkemece, doğrudan site kapatma kararı verilmesi yerine öncelikli olarak URL adresi üzerinden erişimin engellenmesi, bu tedbir yerine getirilemediği takdirde mahkemeden tüm siteye erişimin engellenebilmesinin talep edilmesi imkanı getirilecek.
GENEL AF NEDİR?
Genel af, kamu yararına uygunluğu anlaşıldığı belli başlı suç çeşitlerinin kovuşturulmasının durdurulması, verilmiş olan cezaların kaldırılması ya da azaltılmasıdır.
Türk Ceza Kanunun 65 maddesinde genel af şu şekilde yer buluyor;
Genel af halinde, kamu davası düşer, hüküm verilen cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar.
Özel af ile birlikte hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek sürenin kısaltılması sağlanır veya adli para cezasına çevrilebilir.
Cezaya bağlı olan ya da hükümde belirtilen hak yoksunları, özel affa rağmen etkisini sürdürür.
74. maddeye göre genel af, özel af ve şikayetten vazgeçme gibi durumlarda veya adli para cezasının geri alınmasını gerektirmez. Genel af halinde yargılama giderleri de istenmez.
Türkiye'de genel af örnekleri bir hayli fazladır. Örneklerle konumuzu daha da anlaşılır hale getirelim. Hatırlayacak olursanız 6 Şubat 2003 tarihinde cezaların ertelenmesi sağlanmıştı. Başka bir örnek vermek gerekirse, 27 Nisan 2002 tarihine kadar işlenen suçlardan dolayı hapis cezasına mahkum edilenlerin, 4758 numaralı kanun gereği toplam cezaları on yıl indirilmiştir. Dikkat ettiğimiz kadarıyla genelde genel aflar hükümet değişiklikleriyle gündeme gelmektedir ve bu dönemlerde gerçekleşmektedir.
Genel af çıkmasıyla birlikte, soruşturması yürütülen ve henüz dava açılmayan soruşturmalarla ilgili davalar açılmaz. Hakkında hüküm verilip henüz kesinleşmeyenlerin ve davası açılıp mahkemeye devam edenlerin hakkında davaları düşmesine karar verilir.
Haklarında hüküm kesinleşip henüz infaza başlamayanların ilgili cezaları vermekten vazgeçilir. Hapishanede olanlar derhal serbest bırakılır ve genel af halinde adli sicil kayıtları silinir.