Van YYÜ Jeofizik Mühendisliği Bölümü Yer Fiziği Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Mustafa Toker, 4 yıl önce Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Jeomatik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Şenol Kutoğlu ile Kıta Kabuğu Deformasyon Gerilim Haritası hazırladı. Türkiye'de Harita Genel Komutanlığı'nın birçok noktada GPS istasyonlarının bulunduğunu belirten Doç. Dr. Toker, "Bu GPS istasyonları, Türkiye kıtasını bir kıta olarak hem kuzey-güney yönde, hem doğu-batı yönde, hem de dikey yöndeki, milimetrik düzeyde yer değişimlerini ölçmektedir. Biz Harita Genel Komutanlığı'nın GPS istasyonlarının ölçmüş olduğu hız değerlerini kullanarak yani kuzey- güney (y) doğu-batı (x) hem de derinlik ekseni (z) olmak üzere buradaki kıta hareketinin hızdan kaynaklı gerilimlerini tespit ettik. Ve bu gerilimleri ülkemiz haritası üzerinde belirledik. Bu bize kıta kabuğundaki gerilimleri ve rahatlayan bölgeleri göstermektedir. Yani kırmızı bölgeler, deprem potansiyelini gösteriyor. Maviler ise nispeten daha rahat olan kısımları gösteriyor" dedi.
ELAZIĞ DEPREMİ HARİTADA
Elazığ'da meydana gelen 6.8'lik depremin de 4 yıl önce hazırladıkları gerilim haritasıyla tam anlamıyla uyumluluk gösterdiğini anlatan Doç. Dr. Toker, "Hazırladığımız haritada kırmızı renkler kabuktaki birikmiş gerilimleri, yani milimetrik düzeydeki hızların biriktirmiş olduğu gerilimleri gösteriyor. Mavi alanlar ise bu gerilimlerin daha rahat olduğu yerleri gösteriyor. Yapmış olduğumuz bu çalışma, 2016 yılında SCI dergide yayımlandı. Elazığ'da meydana gelen 6.8'lik deprem de bizim 4 yıl önce hazırladığımız kabuk gerilim haritasıyla tam anlamıyla bir uyumluluk gösteriyor. Yine güneybatıya ilerlediğimizde kabuk geriliminin burada maksimum olduğunu görüyoruz. Van Gölü'nün doğusunda kırımızı bir alan görüyoruz" diye konuştu.
'DEPREMLE YAŞAMAYI ÖĞRENMELİYİZ'
Doç. Dr. Toker, "Bu haritalar bize şunu gösteriyor. GPS hızlarından elde ettiğimiz kabuk hareketlerinin milimetrik düzeydeki yer değiştirmelerinin deformasyona dönüşümü sonucu elde ettiğimiz bu haritalar, ülkemizi oluşturan fayların zaman zaman kabuk gerilimlerine maruz kaldığını ve faylanmaları tetiklediğini söyleyebiliriz. Haritada ayrıca ok işaretleriyle göstermiş olduğumuz kırmızı alan Tekirdağ Havzası ile Çınarcık Havzası'nda yüksek gerilim biriktiğini gösteriyor. Bir deprem ülkesiyiz ve depremle yaşamayı öğrenmek zorundayız" ifadelerini kullandı.