Dünyaya diz çöktüren koronavirüsün sıfır noktası olan Çin'den, yine ürkütücü bir son dakika haberi geldi. Sağlık yetkilileri, İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nde bir kişide hıyarcıklı veba görüldüğünü açıkladı. Açıklamayla birlikte ülkedeki sağlık uyarı sistemi bir de kademe yükseltildi.
Vebanın görüldüğü çobanın karantinaya aldığı ve durumunun stabil olduğu belirtiliyor. Bakterilerle yayılan hastalık ölümcül olsa da antibiyotiklerle tedavi edilebiliyor. Vaka çobanın Cumartesi günü Bayannur kentinde hastaneye gitmesiyle tespit edildi. Ancak hastanın bakteriyi nereden kapmış olabileceği henüz netlik kazanmadı.
Ülkede hıyarcıklı veba uyarısı en düşük seviye olan 4'ten, bir üst seviye olan 3'e yükseltildi. 3. seviyede, insanlardan veba taşıyabilecek hayvanların avlanmaması ve yenmemesi talep ediliyor. Hıyarcıklı veba dönem dönem dünyanın çeşitli yerlerinde ortaya çıkıyor. 2017 yılında, Madagaskar'da 300'den fazla vaka ortaya çıkmıştı.
Mayıs 2019'da ise Moğolistan'da iki kişi hıyarcıklı veba nedeniyle hayatını kaybetmişti.
GEÇMİŞTE ÇİĞ DAĞ SIÇANI ETİNDEN BULAŞMIŞTI
Moğolistan'ın başkenti Ulanbatur'da BBC'ye konuyla ilgili bilgi veren bir Dünya Sağlık Örgütü yetkilisi, Moğol kültüründe çiğ dağ sıçanı eti ve böbreğinin sağlığa iyi geldiğine inanıldığını söylemişti.
Olası bir corona virüs taşıyıcısı olan bambu sıçanları, yüzyıllardır ülkede aranan bir besin kaynağı olmayı sürdürüyor ve 'yüksek besin değeri' nedeniyle övülüyor. Dağ sıçanları hıyarcıklı veba taşıyıcısı olarak bilinen bir tür. Ülkede dağ sıçanı avlamak yasa dışı.
Birçok insan için, fareler evde istenmeyen misafirler olmaktan öteye gitmez. Ancak koronavirüsün doğduğu yer olan ve özellikle son aylarda sıra dışı beslenme alışkanlıklarıyla eleştiri oklarının hedefinde olan Çin'de yemek masasında bir ziyafet olabilirler. On binlerce çiftçi onları yetiştirdi, şefler onları farklı yönemlerle pişirdi ve dünyayı dize getiren koronavirüs pandemisi ticareti durdurana kadar 'bambu faresi yemek için 100 neden' gibi listeler üretildi.
Bambudan beslenen vahşi bir kemirgen türü olan bu dev sıçanlar, beş kilograma kadar ağırlığa sahip olabilir ve 45 santimetre uzunluğa kadar büyüyebilir. Geleneksel Çin tıbbına göre, etleri kişinin vücudunda detoks etkisi gösterebilir, ayrıca mide ve dalağının işlevlerini iyileştirebiliyor.
Yararları, 16. yüzyılda ünlü farmakolog ve doktor Li Shizhen tarafından kaleme alınan antik Çin tıbbi ansiklopedisi Ben Cao Gang Mu'da sıralanmıştı. Kitap, sıçanları 'birçok insanın ördek gibi yediği ve tadına baktığı tavşan büyüklüğünde kemirgenler' olarak tanımlıyor.
400 yıldan uzun bir süre geçip de takvim yaprakları 2018'i gösterdiğinde bambu farelerinin popülaritesi, Çin'de Jiangxi eyaletinden iki gencin hayvan yetiştirme videoları yüklemeye başlamasıyla yeniden yükseldi. Çinli çiftçiler 1990'larda vahşi türlerini zaten evcilleştirmişlerdi, ancak 'Hua Nong Kardeşler'in ortaya çıkmasına kadar "modaya uygun" bir gıda maddesi haline gelmediler.
Video platformu Watermelon'da üç milyondan fazla hayranı olan ikili, fareleri yemek için farklı nedenlerle ortaya çıktı. Ayrıca izleyicilere nasıl doğranıp pişirileceğini de gösterdiler. Bir bölümde, sıçanlarından birinin diğer sıçanlar ile kavga nedeniyle çok yaralandığını ve bu nedenle yenilmesi gerektiğini iddia eden kardeşler, bambu sıçanınından kızartma yapıyor.
Hastalık lenf bezlerinin şişmesiyle kendini gösteriyor. Üç ile yedi gün arasında ortaya çıkan bu belirti öncesinde hastalığın diğer belirtileri gribe benzediği için teşhis etmesi kolay değil. Öte yandan, Orta Çağ'da kara veba olarak da bilinen bu hastalığın o dönemlerdeki gibi bir salgına dönüşmesi düşük ihtimali.
Milliyet'te yer alan habere göre, Stanford Kliniği'nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. Shanti Kappagoda "14. yüzyılın aksine bu hastalığında nasıl yayıldığını artık biliyoruz" diyor ve ekliyor:
"ENGELLEMENİN YOLLARINI DA BİLİYORUZ, HASTALANAN KİŞİLERİ ANTİBİYOTİKLERLE İYİLEŞTİRMENİN YOLLARINI DA…"
14. yüzyılda veba Afrika, Asya ve Avrupa'da 50 milyon kişi öldürmüştü. Londra'da son olarak 1665'te görülen salgın, kentin beşte birinin ölümüne yol açmıştı. 19. yüzyılda Çin ve Hindistan'da ortaya çıkan hastalık 12 milyon kişiyi öldürmüştü.
BUBONİK VEBA NEDİR?
'Hıyarcıklı veba' ('bubonik veba') veba hastalığının en yaygın biçimidir. Hastalığa Yersinia pestis adı verilen enterobakteri neden olur. Bakteri vücuda girdikten sonra 3 ila 8 gün içinde etkisini gösterir.
BUBONİK VEBA BELİRTİLERİ NELERDİR?
Belirtileri, yüksek ateş, üşüme duygusu, başağrısı, ishal ve bubo adı verilen, lenf bezi şişmeleridir. Deri altında ve iç organlarda kanama başladığı zaman da, akan kanın birikmesi sonucu ciltte siyah lekeler oluşur.
Geçmişte belirli dönemlerde bu hastalığın büyük salgınları yaşanmıştır. 14. yüzyılda kara ölüm olarak kayıtlara geçen salgının, hıyarcıklı veba olduğu sanılmaktadır.