Türkiye Uygur Türklerini iade edecek mi? Algı operasyonları sonrası Uygur Türkleri konusunda anlaşmanın maddeleri ortaya çıktı

Çin ile Türkiye arasında 2017'de imzalanan fakat TBMM'nin henüz onaylamadığı 'Suçluların İadesi Anlaşması' Pekin yönetimi tarafından kabul edildi. Türkiye ise henüz anlaşmayı onaylamış değil.

Çin Parlamentosu'nun internet sitesinde cumartesi akşamı duyurulan haber, Türkiye'de bazı kesimlerce provokasyon malzemesi haline getirildi.

TÜRKİYE ÇİN'İ ELEŞTİREN TEK MÜSLÜMAN ÜLKE
Türkiye, Doğu Türkistan'daki durumdan dolayı endişesini dile getiren tek Müslüman ülke olarak ön plana çıkıyor. Ankara son olarak şubat ayında Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi'nde de durumu eleştirmişti.

Çin'in terörle mücadele hakkını tanıdıklarını ve 'Tek Çin' politikasını desteklediklerini belirten Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 'terörist ile masum insan' arasında ayrım yapılmasının altını çizmişti.

TÜRKİYE'NİN GERİ GÖNDERMEME HAKKI VAR
Haber7'de yer alan habere göre geri göndermeme ilkesi, 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Statülerine İlişkin Sözleşme ile 1984 tarihli İşkence ve Diğer Zalimane, Gayri İnsani veya Küçültücü Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme'de açıkça düzenlenen, yalnızca mülteci veya benzeri statüdeki kişiler için değil sınır dışı veya iade edilme gibi zorla geri gönderme hallerinde de yaşam hakkı ihlali veya işkence görme riski olan herkes için geçerli temel bir uluslararası hukuk ilkesidir.

ANLAŞMA 2017'DE İMZALANDI
Çin ile Türkiye arasında yapılan suçluların iadesi anlaşması tek taraflı olarak Çin Ulusal Halk Kongresi Daimi Komitesi'nde oylanarak kabul edildi. Bu anlaşma 2017'de dönemin Adalet Bakanları tarafından imzalandı.

UYGUR TÜRKLERİ İADE EDİLMİYOR
Yapılan anlaşma gereği Türkiye hiçbir koşulda Uygur Türklerini Çin'e iade etmiyor. Çin iade talebinde bulunursa, anlaşmanın 3. maddesi gereği iade yapılmaz.

SİYASİ SUÇLULAR İADE EDİLMEZ
Yapılan anlaşmada yer alan madde 3/a'ya göre, siyasi suçlular iade edilmez.

IRK VE DİN GİBİ SEBEPLERDEN İADE EDİLMEZ
Madde 3/b'ye göre, Çin'in iade talep ettiği kişiyi, ırkı ve dini gibi sebeplerden önyargılı bir şekilde cezalandırması söz konusu ise o kişi iade edilmez.

4. MADDEYE GÖRE DE TÜRKİYE RET HAKKINA SAHİP
4. Maddeye göre de iade talebini takdiren değerlendirmesi gerekir Türkiye'nin.
4/c'ye göre, kişinin durumuma göre, insani sebeplerle iade talebini reddedebilir.
Anlaşma metni birçok ret maddesini içeriyor. Örneğin sınır dışı isteği gönderilen ülkedeki kişinin bir "siyasi suç" işlediği düşünülüyorsa, kişi isteğin yapıldığı ülkenin de vatandaşı ise ya da iltica hakkından faydalanıyorsa Pekin'in sınır dışı talebi reddediliyor.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) onaylanmayan anlaşmaya göre, Çin'in Türkiye'de yaşayan Uygurlar'ın iadesini talep etmesi durumunda Türkiye'nin Çin'in bu talebini reddetme hakkı mevcut. Anlaşmaya göre iade talebinin siyasi bir suçla bağlantısı kuruluyorsa, iadesi istenen kişi halihazırda yaşadığı ülkenin vatandaşıysa ya da iltica haklarından faydalanıyorsa iade talep edilen ülke bu talebi reddetme hakkına sahip.

TÜRKİYE ZATEN İŞLEM YAPMA KONUSUNDA YÜKÜMLÜ
Türkiye şu an çok taraflı veya karşılıklı iki taraflı iade anlaşmalarına taraf olmayan devletler açısından kendisine gelen iade taleplerini 6706 sayılı Cezaî Konularda Uluslararası Adli İşbirliği Kanunu hükümleri uyarınca zaten yerine getiriyor. Buna göre Çin bugün itibariyle bir suçlunun iadesini talep ettiğinde zaten 6706 sayılı Kanun uyarınca işlem yapmak durumundayız.

YENİ ANLAŞMA İLE TÜRKİYE'NİN İADE TALEBİNİ REDDİ HÜKME BAĞLANMIŞ OLDU
Bu Kanun'un 4/b maddesi uyarınca "Talebe konu kişinin ırkı, etnik kökeni, dini, vatandaşlığı, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasî görüşleri nedeniyle bir soruşturma veya kovuşturmaya maruz bırakılacağına veya cezalandırılacağına ya da işkence veya kötü muameleye maruz kalacağına dair inandırıcı nedenlerin bulunması" halinde iade talebinin reddedilebileceği hükme bağlanmış.