Türkiye Çevre Ajansının Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, bugünkü Resmi Gazete'de yayımlandı.
Buna göre Ajans, Bakanlıkça belirlenen çevre strateji ve politikaları doğrultusunda, depozito yönetim sistemini kurma, kurdurma, işletme veya işlettirme, ilgili tarafların depozito yönetim sistemine dahil olmasını sağlama ve bunların yükümlülüklerini belirleme ile Bakanlıkça belirlenen depozito bedeli, ücret ve teminatları alma ve iade etme faaliyetlerini yürütecek.
Bakanlıkça depozito uygulamasına zorunlu olarak tabi tutulan ürünlere yönelik depozito yönetim sistemi altyapısının oluşturulmasına, uygulanmasına, izlenmesine yönelik izin ve onay işlemleri dahil gerekli idari düzenlemeleri ve tedbirleri uygulayacak ve gerekli kontrolleri yapacak.
Çevrenin iyileştirilmesine yönelik faaliyetlerde bulunacak Ajans, sıfır atık yönetim sisteminin kurulmasına ve uygulanmasına katkı sağlayacak.
Geri kazanılabilir ürünlerin kullanımları sonrası ülke ekonomisine kazandırılmasına ve geri kazanılabilir atıkların yönetimine ilişkin faaliyetlere katkı sağlayacak.
Türkiye Çevre Ajansı, kamuoyunda duyarlılık ve farkındalık oluşturmak amacıyla görsel, işitsel ve yazılı yayınlar hazırlama, yayımlama, basın ve yayın organları ile iş birliği yapma ve kampanya, yarışma, tanıtım gibi faaliyetlerde bulunacak.
Eğitim ve sertifika programları düzenleme, bilimsel çalışmalar yapma, dokümantasyon, araştırma ve uygulama merkezleri ile laboratuvar ve müze kurma gibi faaliyetleri de yürütecek ajans, yurt içinde veya yurt dışında yerel yönetimler, ulusal veya uluslararası kurum veya kuruluşlar, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve gerçek veya tüzel kişilerle iş birliği yapma, ortak projeler geliştirme ve faaliyetlerde bulunma, uygun görülmesi halinde belediyelere, il özel idarelerine, eğitim kurumlarına ve diğer kurum ve kuruluşlara mali ve teknik destek sağlama faaliyetlerini yürütecek.
BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILDI
Çevreyle ilgili Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Düzenlemeler de bugünkü Resmi Gazete'de yayımlandı.
Buna göre Çevre Kanunu'na, şu cümleler eklendi: "Atık üreticileri, atıklarının yönetimini atık yönetim sorumlusu olarak yetki verilmiş firmalar aracılığıyla da yerine getirebilir. Ancak, Bakanlıkça nitelikleri belirlenen atık üreticilerinin atıklarının yönetimini atık yönetim sorumlusu firmalar aracılığıyla yerine getirmeleri zorunludur. Atık üreticilerinin sorumlulukları ile atık yönetim sorumlusu firmaların yetkilendirilmesine ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle düzenlenir. Atıkların üretiminin ve zararlarının önlenmesi veya azaltılması ile atıkların geri kazanılması ve geri kazanılabilen atıkların kaynağında ayrı toplanması esastır. Sıfır atık yönetim sistemini kurarak belge alanlar, türlerine göre kaynağında ayrı biriktirdikleri atıklarını, Bakanlıktan çevre lisansı almış atık işleme tesislerine geri kazanımı sağlanmak üzere verebilirler.
Atık yönetim planlarının hazırlanmasına ve sıfır atık yönetim sistemine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir ve bu çerçevede sıfır atık yönetim sisteminin kurulması ve işletilmesi zorunludur. Atıkların, doğal kaynak ve hammadde kullanımının azaltılması ve geri kazanımın artırılması amacıyla kullanılması esastır. Atıkların veya atıklardan elde edilen geri dönüştürülmüş malzemelerin kullanımına yönelik düzenlemeler ile zorunlu kullanıma ilişkin esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir. Geri kazanım imkanı olmayan atıklar, yönetmeliklerle belirlenen uygun yöntemlerle bertaraf edilir. Lisans almakla yükümlü gerçek ve/veya tüzel kişiler ile atık yönetim sorumlusu firmalardan alınacak teminatlar için yönetiminden sorumlu oldukları atıkların türü, miktarı ve bertaraf maliyeti temel alınır ve bu teminatlara ilişkin esaslar Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir."
Yapılan değişiklikle Bakanlık, kanun hükümlerine uyulup uyulmadığını denetleme yetkisini, gerektiğinde Türkiye Çevre Ajansına, Emniyet Genel Müdürlüğüne, Jandarma Genel Komutanlığına ve Sahil Güvenlik Komutanlığına devredebilecek.
ÇEVRE KURALLARINA UYMAYANLARA PARA CEZASI
Çevre Kanunu'nda yer alan idari para cezalarının bir kısmı yeniden düzenlendi. Buna göre, Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak depozitoya tabi ürünleri piyasaya sürenlere 20 bin lira, tüketicilere sunanlara (perakende) ise faaliyet alanının her metrekaresi için 15,16 lira, depozito sistemine dahil olmayan satış noktalarına satış alanının her metrekaresi için 100 lira, sıfır atık yönetim sistemini kurmayanlara veya kurduğunu belgeleyemeyenlere 20 bin lira para cezası verilecek.
Benzin ve naftanın depolanması, dolumu ve tankerlerle nakliyesine ilişkin Bakanlıkça belirlenen esas ve kriterlere uymayan terminaller ve dolum adaları için 60 bin lira, akaryakıt istasyonları için 30 bin lira, tankerler için 3 bin lira, kapalı koy ve sit alanlarında su ürünleri üretim çiftliği kuranlara 100 bin lira ceza uygulanacak.
Denizler, akarsular ve göller ile tarım alanlarından belirlenen esaslara aykırı kum ve çakıl alanlara 100 binden 300 bin liraya kadar, bu faaliyetlerin sanat yapılarına zarar vermesi veya akarsuyun akış rejimini bozması halinde 300 bin lira, alınan kum ve çakıl için ise metreküp başına 450 lira ceza verilecek.
Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak plastik poşetleri üretene, tedarik edene, üreticinin Türkiye dışında olması halinde, üretici tarafından yetkilendirilen temsilciye 15 bin lira, plastik poşetleri belirlenen maddeye aykırı olarak ücretsiz verdiği veya Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara aykırı olarak plastik poşet verdiği tespit edilen satış noktalarına depo alanı hariç kapalı satış alanının her metrekaresi için 15,16 lira, elektronik ortamda satış yapanlara ise 3 binden 30 bin liraya kadar ceza uygulanacak.
Yazılı ihtara rağmen, yetki belgesi bulunmaksızın motor yağı değişimi yapan işletmelere 10 bin lira ceza verilecek.
DEPOZİTO UYGULAMASI 2022'YE ERTELENDİ
Yapılan değişiklikle, depozito sistemi uygulamasının başlangıcı 1 Ocak 2021'den 1 Ocak 2022'ye ertelendi.
Mevcutta depozito sistemi kapsamında sadece ambalajlar bulunurken, düzenlemeyle pil, elektrikli-elektronik eşyalar, lastikler, akümülatörler de sistem kapsamına alınabilecek.
Çevre Bakanlığı tarafından belirlenen noktalarda motor yağı değişiminin yapılması ve atık motor yağlarının bu yerlere teslim edilmesi zorunlu hale getirildi.
E-SKUTER VE BİSİKLETE DÜZENLEME
Bisiklet yolunun tanımı, e-skuter kullanımına açık, taşıt ve yayaların trafiğine kapalı olacak şekilde yeniden yapıldı, e-skuter ve bisiklet şeridi tanımları Kanun kapsamına alındı.
Karayolları Genel Müdürlüğüne, sorumlu olduğu karayollarının kenarına bisiklet yolu ve gürültü bariyeri yapma ve banketleri bisiklet şeridi olarak işaretleyerek bisiklet ve e-skuter kullanımına uygun hale getirme görevi verildi.
Karayollarında bulunan bisiklet yollarında ve şeritlerinde e-bisiklet ve e-skuter kullanabilmek için 15 yaşını bitirmiş olma şartı getirildi.
Sürücülerin sağa ve sola dönüşlerde, bisiklet yolundaki ve şeridindeki bisiklet ve e-skuter kullananlara ilk geçiş hakkını vermeleri zorunlu kılındı.
Ayrı bisiklet yolu veya şeridi varsa e-skuter taşıt yolunda sürülemeyecek, motorlu bisikletler bisiklet yolunda sürülemeyecek; e-skuter otoyol, şehirlerarası karayolları ve azami hız sınırı 50 km/s üzerinde olan karayollarında kullanılamayacak, bunlarla sırtta taşınabilen kişisel eşya harici yük ve yolcu taşınması yasak olacak.
Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosiklet sürücülerinin uyması gereken kurallar elektrikli skuter kullananlar için de uygulanacak.
Büyükşehir belediyelerine bisiklet ve e-skuter yol, şerit, park ve şarj istasyonlarını yapma görevi verildi. Yine madde ile ilçe belediyelerine bölge otoparkı ve açık otoparklar yapma, işletme ve bunlara ruhsat verme görevi verildi.
Büyükşehir belediyelerinin ulaşım ana planlarında bisikletli ulaşıma yer vermesi ya da bisikletli ulaşım ana planını hazırlanması zorunlu hale getirildi.
İlçe belediyelerinin otoparkla ilgili elde ettikleri gelirlerin, büyükşehir belediyesine aktarılması uygulamasına son verilerek, tahsil edilen gelirlerin ilçe belediyelerince bölge otoparkı yapılması için gerekli arsa alımları ile otopark yapımında kullanılmasına yönelik düzenleme yapıldı.
İl Özel İdarelerine ve belediyelere bisiklet ve e-skuter yol, şerit, park ve şarj istasyonlarını yapma görevi verildi.
Geçici maddelere göre ise Ajansın faaliyetlerine başlamasından itibaren 5 yıl süreyle, kamu personeli Ajansta geçici olarak görevlendirilecek.
Geri kazanım katılım paylarının yüzde 25'i, 1 Ocak 2021'den 31 Aralık 2025'e kadar Ajansa aktarılacak.
