Çalışmalardan 3'ünün klinik faz çalışmalarına önümüzdeki iki ayda başlanıyor. Selçuk Üniversitesi, ODTÜ ve Ankara Kanser Araştırma Enstitüsü'nden bilim insanlarının yürüttüğü 3 ayrı 'yenilikçi aşı' projeleri, dünyadaki muadillerinden olumlu anlamda farklılık göstermesiyle öne çıkıyor. Selçuk Üniversitesi'nin yürüttüğü 'İnaktif Covid-19' aşı çalışması, dünyadaki diğer aşı adaylarından antikor yanıtı yüksek olarak tasarlanması açısından farklılık gösterirken, ODTÜ'nün yürüttüğü 'VLP aşısı' ise dublör virüsle, enfekte olunmadan vatandaşların virüsü atlatmasını hedefliyor. Mart ayında Faz-1 klinik çalışmasına geçmesi beklenen üçüncü aşı adayı olan 'Adenovirüs' tipi aşı adayıyla da, güçlü ve uzun süreli bağışıklık sağlanması planlanıyor. Aşı adayları arasında ilk milli DNA aşısı ve patenti Türk bilim insanlarına ait olan zerrecik teknolojisiyle geliştirilen aşı projelerde dikkat çekiyor.
1- ANTİKOR YANITI YÜKSEK OLARAK TASARLANDI
'İnaktif Covid-19' aşı adayının, dünyadaki diğer aşı adaylarından daha güvenli ve etkin olma potansiyeli bulunuyor. İnaktif aşı adayının pilot üretimini Türkiye'deki bir firma tarafından tamamladı. Faz 1 klinik çalışmaları bu ay başlayacak. Antikor yanıtı yüksek olan bu projeyi, 'İnaktif Covid-19 Aşısı' adıyla Selçuk Üniversitesi yürütürken, projenin başında Prof. Dr. Osman Erganiş bulunuyor.
2- VLP, VİRÜSÜ TAKLİT EDEREK BAĞIŞIKLIK SAĞLAYACAK
Virüs benzeri parçacıklar olarak bilinen (VLP) aşı adayı ise, virüsün enfeksiyon yapmayan bir şeklini taklit eden bir çalışma. Projenin yürütücüsü ODTÜ olurken, başında ise Prof. Dr. Mayda Gürsel bulunuyor. Bu aşıyla, hastalığa yol açmayan dublör bir virüs oluşturularak enfeksiyona yol açmadan, Covid-19'a karşı vücudumuzun bağışıklık kazanmasını amaçlanıyor.
3- İKİNCİ NESİL AŞI ADAYI: ADENOVİRAL VEKTÖR
Adenoviral vektör aşı adayı ise ikinci nesil aşı adayı olarak TÜBİTAK koordinasyonunda geliştirildi. Ankara Üniversitesi Kanser Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülen projenin başında Prof. Dr. Hakan Akbulut yer alıyor. Virüsün antijenlerini geniş kapsamlı tanıyıp, onlara karşı güçlü ve uzun süreli bağışıklık sağlanması hedeflenerek geliştirilen aşı adayının faz çalışmaları en geç bir ay sonra başlayacak.
4- İLK MİLLİ DNA AŞISI
7 AŞI çalışmasından biri ise DNA aşı adayı oldu. 'COVID-19'a Karşı Hızlı DNA Aşısı Geliştirilmesi' isimli aşı projesinin hayvanlar üzerindeki deneyleri tamamlandı. Üretim sürecine başlanırken, laboratuvar ölçekli çalışmaları devam ediyor. Yapılan bu çalışmayla ülkemizin ilk milli DNA aşısı da salgın döneminde geliştirilerek, özel sektör ile işbirliği içerisinde klinik çalışma aşamasına geçmek için hazır bekliyor. Proje Ege Üniversitesi tarafından yürütülürken, başında ise Doç. Dr. Mert Döşkaya bulunuyor.
5 - PATENTİ BİLİM İNSANLARIMIZDA OLAN ASC ZERRECİK AŞISI
Patenti ülkemizdeki bilim insanlarımıza ait olan 'ASC Zerrecik Teknolojisi ile SARS-CoV-2 Aşısı Üretimi' oldu. Proje Boğaziçi Üniversitesi tarafından gerçekleştirilirken, başında ise Prof. Dr. Nesrin Özören bulunuyor. Bu aşı adayının da ilk denemeleri yapılırken, ASC zerrecik teknolojisine dayalı aşı adayı ilk kez ülkemizde geliştirilerek, kısa süre içerisinde klinik çalışmalarına geçilmesi bekleniyor.
6- ODA SICAKLIĞINDA SAKLANAN MRNA AŞISI
mRNA aşı adayımız ise, tasarımı itibariyle oda sıcaklığına yakın sıcaklıklarda uzun süreli sabit kalabilme özelliğine sahip olmasıyla, yurt dışındaki benzerlerinden olumlu anlamda farklılık gösteriyor. Proje Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından yürütülürken, başında Doç. Dr. Nadir Koçak bulunuyor. Soğuk zincir ihtiyacı bulunmayan, mRNA aşı adayının hayvan deneyleri tamamlanırken, klinik çalışmalarına kısa süre içerisinde başlanması hedefleniyor.
7- SPIKE PROTEİNİYLE VİRÜSE DERİN DARBE
COVID -19 Türkiye Platformu'nun 7. ve son aşı adayı ise, rekombinant Spike proteini aşı adayı oldu. Bu proje ise İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi tarafından yürütülürken, başında Prof. Dr. Mehmet Öztürk bulunuyor. Projede hayvan deneyleri tamamlandı ve klinik çalışmalarına aynı şekilde geçilmesi hedefleniyor.
BAKAN VARANK: GÜNLERCE LABORATUVARDAN ÇIKMAYAN HOCALARIMIZ VAR
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, TÜBİTAK Covid-19 Platformu çatısı altında yürütülen yerli aşı ve ilaç projeleriyle ilgili SABAH'a özel açıklamalarda bulundu. Bakan Varank, 3 yenilikçi aşı adayının Sağlık Bakanlığı'nın vereceği onay sonrasında kısa süre içerisinde insan üzerinde de çalışmalarına başlayacaklarını müjdeledi.
'GÖNÜLLÜLERDEN OLACAĞIM'
"İnşallah ben de yerli aşı faz 1 denemelerinde ilk gönüllülerden olacağım" diyen Varank sözlerini şöyle sürdürdü: Dünyada en fazla aşı çalışması yürüten üçüncü ülkeyiz. Bu durum Türkiye'nin bilim üretme açısından geldiği noktayı gösteriyor. Bilim insanlarımız TÜBİTAK Covid-19 Platformu çatısı altında gece gündüz demeden çalışıyor. Günlerce laboratuvarlarından çıkmayan hocalarımız var. Yeri geliyor gece yarılarında telefonlaşıyoruz. Ben bilim insanlarımızla gurur duyuyorum. Sadece 3 ayrı özel sektör firmamız 160 milyon doz aşı üretebilme kapasitesine sahip. (Mustafa SAİT ÖZKAN /
SABAH)
DİĞER