İspanyol gribi ya da İspanyol nezlesi, 1918-1920 yılları arasında H1N1[1] virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı grip salgınıydı. 1918'de başlayan ve dalgalar halinde 1920'ye kadar süren İspanyol gribi salgını bütün dünyada en az 50 milyon kişiyi öldürmüştü. Salgın İspanya'da başladığı için bu isim verilmemişti.
Böyle bir salgın olduğunu ilk kez İspanyol gazeteleri yazabilmişti. Çünkü I. Dünya Savaşı nedeniyle çoğu ülkede basın üzerinde ağır bir sansür vardı. İspanya ise savaşa girmeyip tarafsız ülke konumundaydı. İşte Mustafa Kemal Atatürk'ün de bu gribe yakalandığı söylenir. Öyle midir acaba diye birlikte bakalım... Atatürk, Veliaht Vahdettin Efendi'nin maiyetinde Alman Umumî Karargâhı'nı ve Alman Cepheleri'ni ziyaret etmek üzere Almanya seyahatine katıldı.
"Yaverinin hemen İstanbul'a dönmesini tavsiye eden telgrafları üzerine Mustafa Kemal temmuz sonunda Karlsbad'dan ayrıldı. Ama Viyana'da Avrupa'yı kırıp geçirmekte olan İspanyol nezlesine yakalanması onu geciktirdi." Üstteki satırlar Lord Kinross'un "Bir Milletin Yeniden Doğuşu" adlı kitabından alınma. Atatürk'ün kendi el yazısıyla tuttuğu, daha sonra kitap olarak da yayınlanan günlüklerine baktığımızda yazılanın doğru olabileceğini görüyoruz.
Atatürk, o günlere dair 6 defter tutan hatıralarını yazmış. Gazi 5. defterin sonuna da Karlsbad'a geldiğini yazmış. 6. defter ise sadece 1 sayfa ve şöyle başlıyor:
"Saat 7.30'da uyandım. Üzerimde adeta rahatsızlık derecesinde bir kırgınlık var. Kendimi üşütmüşüm gibi öksürüyorum. Yataktan çıkmadan evvel bir çay istedim. Sakarin getirmişlerdi. Şeker için Şevki'yi uyandırttım. Çayı içtikten sonra tıraş ve tuvaletle 8.30'a kadar vakit geçti. Ondan sonra salona geçtim. Karlsbad'da geçen günlerimin hatıratını beşinci defterin nihayetlerinde kapadım. Şimdi, Viyana'da geçecek bu birkaç günlük hatırat için yeni bir defter, bu defteri açıyorum" diye yazmış.
Almanca Karslbad, Çekçe Karlovy Vary, Çekya yani Çek Cumhuriyeti'nin Bohemya bölgesindeki bir şehir. Karlovy Vary, Çekçe "Karl'ın Banyosu" demek. IV. Karl (1316-1378) zamanın Bohemya Kralı'dır. 1370'de şehri o kurmuş. Kaplıca şehri olarak biliniyor. Pek çok tarihsel şahıs şifalı suyu yüzünden burada tedavi amacıyla kalmış. Mustafa Kemal Paşa da böbreklerinden rahatsız olduğu için buraya gitmiş. Atatürk'ün günlüklerini yazdığı 5. Defter "Bu gece 27 Temmuz Pazar, Viyana'ya avdete karar verdim" satırlarını okuyoruz.