Dünyayı kasıp kavuran koronavirüs nedeniyle Türkiye de salgının yayılmasını engellemek için kısıtlamalar uygulamaya başlamıştı. Koronavirüs salgını nedeniyle kafe ve restoranların faliyetleri durdurulmuş, haftasonu sokağa çıkma yasağı getirilmiş, uzaktan eğitime başlanmıştı. Koronavirüs yüzünden evlere kapanan vatandaş ne zaman normale döneceğimizi araştırırken Başkan Recep Tayyip Erdoğan sorunun yanıtını verdi.
Önceki gün yapılan kabine toplantısının ardından Başkan Tayyip Erdoğan, "Mart ayında normalleşmeye geçiliyor" açıklamasını yaptı. Bu açıklama üzerine normalleşme takvimi de merak konusu oldu.
Bilim Kurulu üyesi Doç. Dr. Afşin Emre Kayıpmaz, normalleşmenin nasıl olacağını anlattı:
4 KRİTERE GÖRE PUAN
"Şu anda Bilim Kurulumuz, Toplumda Salgın Yönetimi Alt Kurulu üyesi olan hocalarımız bir gösterge üstünde çalışıyor. Bu göstergenin çeşitli alt belirteçleri olacak. İllere 4 kritere göre puan verilecek. Bu toplamda belirlenecek puana göre, salgının ilgili yerleşim yerlerindeki artma, sabit seyretme veya azalma durumları göz önünde bulundurulacak.
O kriterler şöyle olacak:
1- İllerdeki 7-14 günlük vaka sayıları;
2- Testte pozitiflik oranları;
3- Yoğun bakım doluluk kapasiteleri ve servislere yeni hasta yatış durumu;
4- İllerdeki aşılama durumu.
KISITLAMA GERİ GELEBİLİR
Azalma eğilimindeki illerde kısıtlamaların aşama aşama gevşetilmesi (sokağa çıkma yasakları, kafe, restoranlar ve kıraathanelerin açılması, yüz yüze eğitime geçilmesi gibi) söz konusu olacakken, belirli aralıklarla yapılacak değerlendirmelerde bir artış eğilimi olması halinde, kısıtlamaların yeniden arttırılması gündeme gelebilecek."
RESTORANLARA 3 TEMEL KURAL
Doç. Dr. Kayıpmaz, restoran ve kafelerin açılmasıyla ilgili de 3 temel kuralın belirleyici olacağını söyledi: "Bu normale dönüş elbette maske, mesafe, hijyen gibi üç temel kural ile mümkün olacak.
Tedbirli yaşantımızdan taviz vermememiz gerekiyor. Örneğin restoranlar açılırsa burada mümkün olduğunca kısa vakit geçirip çıkmalıyız. Kalabalık oluşmamasına dikkat etmeliyiz. HES kodu sorgulaması hem müşteri hem de çalışan sağlığı için uygun olacaktır."
Söz konusu normalleşmenin detayları belli olurken iş hayatındaki normalleşmenin nasıl olacağı da merak edildi. Peki pandemide hem işçiye hem işverene cansuyu olan kısa çalışma ödeneği uzatılacak mı? İşte detaylar…
Başkan Tayyip Erdoğan'ın açıklamalarının ardından, çalışma hayatında normalleşme sürecinin başlayacağı tarih de belli oldu. Buna göre, kısa çalışma uygulamasında kolaylaştırılmış dönem, nisan ayı itibariyle bitecek.
Fesih kısıtı ve ücretsiz izinle ilgili ise ayrı bir değerlendirme yapılacak. Erdoğan, önceki gün Cumhurbaşkanlığı Kabinesi sonrası yaptığı açıklamada, "Kısa çalışma ödeneğinin süresini son defa olarak mart ayı sonuna, asgari ücretteki artış miktarı kadar yükselttiğimiz nakdi ücret desteğinin süresini de 17 Mart'a kadar uzattık" demişti.
KISA ÇALIŞMADA 1.3 MİLYON KİŞİ
Biteceği açıklanan kısa çalışma uygulaması, en çok başvurulan koronavirüs önlemleri arasında bulunuyor. Açıklanan son verilere göre, Ocak ayı itibariyle, kolaylaştırılmış kısa çalışma ödeneği kapsamında 1 milyon 313 bin 537 kişi bulunuyor. Bu rakam 2020 yılı aralık ayındaki 1 milyon 386 bin rakamından sınırlı bir düşüş olduğunu gösteriyor.
Bu kişilere kısa çalışmadan yapılan ödemeler de, ocak ayı itibariyle, 2 milyar 72 milyon TL düzeyinde bulunuyor. Kısa çalışma uygulamasından yararlanan işyerlerinin büyük bölümü hizmet sektöründe çalışmaları daraltılan veya durdurulan yerler. Mart ayı itibariyle kısıtlamaların kaldırılmaya başlamasıyla, bu işyerlerindeki çalışanların da normal çalışma düzenine dönmesi ve ücretlerini de normal olarak alması gerekecek.
3 AY NORMALLEŞME DESTEĞİ
Kısa çalışma ve ücretsiz izinden normale dönen işletmeler içinse, normalleşme desteği uygulanacak. Nisan ayına kadar kısa çalışmadan çıkan işyerleri, 3 ay süreyle normalleşme desteği alabilecek ve nisan, mayıs ve haziran ayları boyunca, çalışanlarının işçi ve işveren prim ödemeleri İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanacak. Normalleşme teşviki, prim mahsuplaşması yoluyla ödenecek.
SON TARİH BELLİ DEĞİL
Koronavirüs önlemleri kapsamında getirilen işten çıkarma yasağı ve ücretsiz izin uygulamasında ise, 30 Haziran 2021'e kadar yetki alınmış bulunuyor. Yetkililer de, "İşten çıkarma yasağı ve ücretsiz izin uygulaması paralel giden uygulamalar... Ücretsiz izne çıkarılan kişiler için de, nakdi ücret desteği sağlanıyor. Bu üç uygulama birbirinin tamamlayıcısı.
Ancak bitiş tarihleri için şimdiden bir şey söylemek mümkün değil" değerlendirmesinde bulunuyor. Ocak ayı verilerine göre, yılın ilk ayı itibariyle 883 bin kişi ücretsiz izinde bulunuyor. Bu kişilere İşsizlik Sigortası Fonu'ndan nakdi ücret desteği ödemesi yapılıyor. Ödeme miktarı da, geçen ay yapılan artışla, bin 420 TL'ye çıkarılmış durumda.
27 MİLYAR LİRALIK KISA ÇALIŞMA ÖDEMESİ YAPILDI
Mart ayında koronavirüs vakalarının ortaya çıkmasıyla birlikte, kısa çalışma uygulamasından yararlanma şartları hafifletildi ve zorda olan işletmelerde ücretlerin bir bölümünün İşsizlik Sigortası Fonu'ndan yararlanmasına başlandı. Fona, işçi, işveren prim yatırırken, devlet de her çalışan için aylık yüzde 1 oranında katkı payı aktarıyor.
Fondan yapılan kısa çalışma ödemelerinin toplamı 2020 yılında 25.5 milyar TL'ye çıktı. Ocak ayındaki 2 milyar 72 milyon TL'lik rakam da eklendiğinde, toplam tutar 27.6 milyar liraya ulaştı. Nisan 2020-Ocak 2021 arasında nakdi ücret desteği olarak da fondan 8.2 milyar TL'lik ödeme yapıldı.
31 MART'A KADAR UZATILDI
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle kısa çalışma başvurusunda bulunan iş yerleri için kısa çalışma ödeneğinin süresinin 31 Mart 2021'e kadar uzatıldığına ilişkin Cumhurbaşkanı Kararı Resmi Gazete'de yayımlandı.
Başkan Recep Tayyip Erdoğan imzalı "Yeni Koronavirüs (Covid-19) Nedeniyle Dışsal Etkilerden Kaynaklanan Dönemsel Durumlar Kapsamındaki Zorlayıcı Sebep Gerekçesiyle Kısa Çalışma Uygulanan İş Yerleri İçin Kısa Çalışma Ödeneğinin Süresinin Uzatılması Hakkında Karar" Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Karara göre, 4447 sayılı "İşsizlik Sigortası Kanunu"nun geçici 23'üncü maddesinde belirtilen esaslar çerçevesinde, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlar kapsamında zorlayıcı sebep gerekçesiyle 31 Ocak 2021'e kadar (bu tarih dahil) kısa çalışma başvurusunda bulunan iş yerleri için kısa çalışma ödeneğinin süresi, anılan Kanun'un ek 2'nci maddesi kapsamındaki uzatma süresiyle sınırlı kalmaksızın, 29 Haziran 2020 tarihli ve 2706 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı'nda belirtilen esaslar çerçevesinde ve 22 Aralık 2020 tarihli ve 3317 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile uzatılan 2 aylık süreden sonra başlamak üzere 31 Mart 2021'e kadar uzatıldı.