Türkiye'nin pandemi döneminde tanıdığı Prof Dr. Derya Unutmaz, ABD'de immünoloji alanında çok önemli çalışmalara imza atıyor. Enfeksiyon hastalıkları ve bağışıklık sistemi konusunda dünyada söz sahibi isimlerden biri olan ve Jackson Laboratuvarı Enstitüsü'nde 'Baş Araştırmacı' olarak çalışmalarını yürüten Prof. Dr. Unutmaz, ilaç geliştirme süreçlerine hız katacak "üç boyutlu organ" projesinin detaylarını, ilk kez anlattı.
İlaç firmalarının yakın zamanda faz çalışmalarında insan yerine üç boyutlu yazıcılarda üretilen "yapay organlar" kullanmaya başlayacağını söyleyen Prof. Dr. Unutmaz, koronavirüs tedavisi için en geç sonbaharda çok etkili ilaçların geleceğini müjdeledi.
Amerika'daki Jackson Laboratuvarı Enstitüsü'nde 'Baş Araştırmacı' olarak immünoloji, enfeksiyon hastalıkları ve kanser tedavisi konularında önemli çalışmalar yürüten Prof. Dr. Derya Unutmaz, önemli açıklamalarda bulundu.
"BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNİN KOMUTA MERKEZİNİ KANSERE KARŞI EĞİTİYORUZ"
İmmünoloji araştırmalarında yeni ilaç geliştirebilmek ve vücut mekanizmalarını tam olarak anlayabilmek için yüksek teknoloji gerektiren yöntemler üzerinde de çalıştıklarını kaydeden Prof. Dr. Unutmaz, "Aslında kovid öncesinde bu çalışmalara başladık ancak salgınla beraber biraz yavaşladı. Ama bugünlerde yeniden o çalışmalara geri döndük. Benim ana konum bağışıklık sistemi. Bağışıklık sisteminin birçok konuya etkisi var. Örneğin son zamanlarda biz, kanser tedavisi üzerine çalışıyoruz.
Yine bağışıklık sistemine, yani 'içimizdeki orduya', kanser hücrelerini nasıl tanıtabiliriz ve kansere karşı bu orduyu nasıl eğitebilir, nasıl programlayabiliriz diye bazı araştırmalarımız var. Buradaki stratejimiz, bağışıklık sisteminin 'T hücrelerini'- komuta merkezi ya da keskin nişancılarda diyebiliriz bunlara- hastalardan alıyoruz, onları laboratuvar ortamında eğitip donatıyoruz, yani genetik olarak programlıyoruz ve bu hücreleri özellikle kanser hücrelerini tanıyacak hale getirip daha sonra bunları tekrar hastaya geri veriyoruz. Bu şekilde çok etkili bir tedavi yöntemi elde ediyoruz. Ama tabii ki çalışmanın çoğu şu an laboratuvar düzeyinde devam ediyor" dedi.
"İLAÇLARI ORGAN DÜZEYİNDE TEST EDEBİLECEĞİZ"
Teknolojik çalışmalarına da değinen Prof. Dr. Unutmaz, bilim ve tıp dünyasını artık üç boyutlu yazıcılarda basılan yapay organ devrinin beklediğini anlattı ve şu bilgileri verdi:
"Üç boyutlu basımla laboratuvarda organlar üretiyoruz. Bu çok önemli. Örneğin bir ilacı test edeceksiniz, bunu bir organ düzeyinde yapmanız lazım. Akciğerde ya da kalpte, tabi ki insanda yapamıyorsunuz bu deneyleri bazen. Yine Amerika'da bir Türk doktor arkadaşımla birlikte çalışıyoruz bu proje üzerinde. Günümüzde bir ilacın geliştirilmesi için fare deneyleri yapılıyor. Önce hayvanlarda deneniyor yani. Ama maalesef ilacın etkinliği ya da yan etkileri, insanda her zaman hayvanlarda olduğu gibi olmayabiliyor. Onun için Faz 1 çalışmaları yapılıyor. Hatta birçok ilaç da bu sebeple Faz 1 veya Faz 2 aşamasında başarısız oluyor. Çünkü insanda farklı bir sonuç çıkıyor. Eğer biz bunları organ düzeyinde test edebilirsek, çok çok daha hızlı ilerlemiş olacağız. Yeni ilaç geliştirme konusunda hız kazanacağız."
"VİRÜSLERİN AKCİĞER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİ 3D ORGANLARLA İNCELİYORUZ"
Pandemi öncesi yapay organ modelleriyle meme kanseri ve bazı virütik akciğer hastalıkları hakkında çalışmalar yürüttüklerini de kaydeden Prof. Dr. Unutmaz, "Örneğin meme kanserinde dokunun içine hücreler nasıl girebiliyor, diğer doku hücreleriyle nasıl bir ilişki içindeler, bunları anlamamız gerekiyordu. Onun üzerine üç boyutlu basım yapıyorduk. Bu çalışmaların sonuçlarını da çok yakın bir tarihte yayınlayacağız. Onun dışında akciğerde virüsler akciğer dokusuna nasıl giriyor, bütün akciğerin nefes borusu kısımlarını vs, basarak test ediyorduk. Tabii Covid sürecinde biraz Covid için de çalıştık bu şekilde. Yine bağırsaklar çok önemli. Çünkü bağırsakların içinde bakteriler yaşıyor. O ortamı simüle etmeye çalışıyoruz, modellemeye çalışıyoruz laboratuvarda. Bayağı ilerledik bu konuda. Tabii ki çok kompleks mekanizmalar, şu anda geliştirme aşamasındayız ama kanserle alakalı olan çalışmamız, özellikle ilaç seçimi için çok yakında ilaç firmaları tarafından kullanılmaya başlanacak diye düşünüyorum" şeklinde konuştu.
İLAÇ MÜJDESİ
Türkiye'de insanların maske kullanımına Amerikalılardan çok daha fazla dikkat ettiğini gözlemlediğini söyleyen Prof. Dr. Unutmaz, Covid-19 ilacının yaz ortasında ya da en geç sonbaharda piyasaya çıkacağını düşündüğü belirtti. Aslında grip için geliştirilen ancak Covid-19 tedavisindeki etkinliği denenen molnupiravir adlı ilaca dair Faz 3 çalışmalarının bitmek üzere olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Unutmaz, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Merck firması Faz 3 çalışmalarını Mayıs'ta bitirecekti ama biraz gecikme oldu galiba. Çok kısa sürede bu sonuçlar açıklanacaktır diye düşünüyorum. Hayvan deneyleri, Faz 1 ve Faz 2'de çok iyi sonuçlar çıktı. Çok hızlı bir şekilde durduruyor virüsü. Diğer büyük firmaların da böyle faz çalışmaları var. Maalesef uzun sürüyor bu çalışmalar ve bir de yanlış bir strateji yürüttük Covid pandemisinde. Çok büyük bir aciliyet vardı, var olan ilaçları test etmekle müthiş bir enerji harcadık. Örneğin hidroksiklorokin, hiç çalışmadığı belli olan bir ilacı defalarca test ettik, vakit kaybettik. Ben çok etkili ilaçlar çıkacağından eminim. Belki bu yaz, belki sonbahara doğru."
"İNGİLTERE'DE HİNT VARYANTI BASKIN HALE GELDİ"
Prof. Dr. Derya Unutmaz, Dünya Sağlık Örgütü'nün artık Covid-19 varyantlarında yeni bir adlandırma sistemine gittiğini belirterek, "Bildiğiniz gibi şimdiye kadarki varyantların dünyada 4 çeşidi var. DSÖ bunlara İngiltere, Hindistan vs demek yerine artık 'Alfa, Beta, Gama, Delta' şeklinde bir adlandırma sistemine geçti. İngiltere'de çıkana Alfa varyantı deniyor artık. Brezilya'daki daha önce P1 denilen varyant Beta, Güney Afrika varyantı Gama, Hindistan'da çıkan varyant da Delta olarak adlandırıldı. İngiltere'de çıkan çok daha bulaşıcı bir varyanttı ve hızlı bir şekilde dünyayı ele geçirdi.
Aslında virüsler birbirleriyle rekabet ediyorlar, daha çok bulaşıcı olan versiyonu bir avantaj sağlıyor ve hızlı bir şekilde yayılıyor. Brezilya ve Güney Afrika'da olanların biraz daha fazla tehlikesi var. Çünkü onlarda antikorlardan kaçış mutasyonları oluştu. Daha önce kovid geçirenlerin bir daha enfekte olma riski oluştu. Ya da aşı sonrası antikor düzeyi çok yüksek değilse, enfekte olabiliyorsunuz. Hindistan'da çıkan Delta varyantı ise hepsinin bu özelliklerini bir arada topladı, daha tehlikeli bir hale geldi. Hatta Alfa yani İngiltere'deki çıkandan çok daha bulaşıcı olduğu söyleniyor. Şu anda İngiltere'de bile Alfa'nın yerine geçmiş durumda Hindistan'dan gelen virüs. Bu bakımdan çok tehlikeli ve bir miktar antikorlardan da kaçıyor" dedi.
"ÇOK FAZLA ZAMANIMIZ KALMADI, VİRÜSLE YARIŞTA ÖNE GEÇMELİYİZ"
BioNTech gibi çok etkili antikor oluşturan aşıların, özellikle iki dozdan sonra bu varyanta karşı da tamamen koruyucu olduğuna değinen Prof. Dr. Unutmaz, sözlerini şöyle noktaladı:
"Bizim kendi yaptığımız bazı çalışmalar da var buna dair. Yani antikorların etkisi 5-6 kat düşebiliyor ama bu aşılarla o kadar çok antikor üretiyorsunuz ki fark etmiyor. Yine de durdurabiliyorsunuz bunu. Şu anda müthiş bir yarış var virüsle aşılanma arasında. Bizim de önümüzde çok fazla zamanımız kalmadı. Çünkü bu Delta varyantı çok hızlı yayılıyor. Onun için aşılanma ile onun önüne geçmemiz lazım. Geçemezsek, gerçekten önümüzdeki bir iki ayı yine çok zor geçirebiliriz."
KORONAVİRÜSTEN SONRA ORTAYA ÇIKIYOR! BU SEFER RİSK GRUBU ÇOCUKLAR!
Dünya henüz koronavirüsten (Kovid-19) kurtulamamışken yeni bir hastalık ile uğraşmaya başladı.
Koronavirüs sonrası ortaya çıkan a MIS-C hastalığı hızla yayılıyor. Uzmanlar bu hastalıktaki yoğun bakıma kaldırılma oranının yüzde 70 bandında olduğunun altını çiziyor.
Sadece Hindistan'da 2 bin kişide görülen bu hastalık büyük ölçüde 5 ila 15 yaş arasındaki çocuklarda görülüyor.
Uzmanlar bu hastalığın enfeksiyondan iki ila altı hafta sonra Kovid-19'u atlatan ve iyileştiği düşünülen çocukları etkilediğini belirtiyor.
Kovid-19 ile enfekte olan çocukların çoğu hastalığı hafif semptomlarla geçiriyor. Ancak MIS-C geliştirmeye devam eden çocuklarda kalp, akciğerler, kan damarları, böbrekler, sindirim sistemi, beyin, cilt veya gözler gibi bazı organlar ve dokular ciddi şekilde iltihaplanıyor.
Sadece Delhi'de 200 vakanın bulunduğunun altını çizen kentteki Lady Hardinge Tıp Koleji'nde pediatri direktörü Dr Harish hastalığın kalp, solunum veya böbrek yetmezliğine yol açabildiğini belirtti.
Erken teşhisin çok önemli olduğunun altını çizen Harish, 'İyileşen çocukların uzun vadeli yaşam kalitesi, organların ne kadar kötü etkilendiğine bağlı' dedi.
TÜRKİYE'DE DE GÖRÜLDÜ
Kovid-19 geçiren veya geçirmekte olan çocuklarda nadiren görülen bu hastalık geçtiğimiz günlerde Türkiye'de de görülmüştü.
Batman'da görevli doktor çift Gülsüm Kahveci Kılınç ve Şenol Kılınç'ın çocukları 8 yaşındaki Toprak Kılınç, geçtiğimiz günlerde Kovid-19 sonrası gelişen miyofasiyal ağrı sendromu nedeniyle tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetmişti.
MIS-C BELİRTİLERİ NELERDİR?
Çocuklarda multisistem inflamatuar sendromun (MIS-C) belirti ve bulguları (tüm semptomlar) aynı anda gözükmeyebilir. MIS-C belirtileri şu şekilde sıralanabilir;
• 24 saat veya daha uzun süren ateş• Kusma• İshal• Mide ağrısı• Deri döküntüsü• Alışılmadık derecede yorgun hissetmek• Hızlı nabız• Hızlı nefes alma• Kırmızı gözler• Dudakların ve dilin kızarıklığı veya şişmesi• Ellerin veya ayakların kızarıklığı veya şişmesi• Baş ağrısı veya baş dönmesi• Büyümüş lenf düğümleri.
MIS-C HASTALIĞI TEKRAR EDER Mİ?
Şu ana kadar bildirilmiş tekrarlayan MIS-C vakası yok. Tekrarlama ihtimali veya riski ile ilgili maalesef bir veri de yok.
Çocuğunuz yukarıda sıralanan belirtileri ağır geçiriyor veya acil durum uyarı işaretlerinden herhangi birini yaşıyor ise acil doktora başvurun.
Çocuğunuz ciddi şekilde hasta değilse ancak MIS-C'nin diğer belirtilerini veya semptomlarını gösteriyorsa çocuğunuzun doktoruna başvurun.