Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) Genel Müdürü Temel Kotil, SAHA İstanbul tarafından savunma, havacılık ve uzay sektöründe faaliyet gösteren firmalara özel hazırlanan Yöneticilik Gelişim Programı'nda (SAHA MBA) havacılık endüstrisine ilişkin açıklamalarda bulundu.
Bir savaş uçağının 50-100 milyon dolar arasında fiyatla satıldığına işaret eden Kotil, uçak yapmanın zorluğunun ise her şeyin çok iyi yapılması gerekliliğinden kaynaklandığını söyledi.
"Milli Muharip Uçağın neredeyse bütün parçalarının tasarımı bitti." diyen Kotil, yaklaşık 1300 mühendisin çalışmaları sürdürdüğünü bildirdi. Kotil, MMU için yerde ve havada çalışacak yazılımlar için de 25 milyon satır kod yazılacağını ifade etti.
Teknolojik gelişmeler ve sahip olunan altyapılarla geçmişte uzun yıllar alan çalışmaların çok daha kısa sürede yapılabildiğini, bunun havacılık endüstrisi için de geçerli olduğunu vurgulayan Kotil, "Artık yapmak istiyorsanız yaparsınız. 18 Mart 2023'te MMU'yu hangardan çıkarıyoruz, Hürjet'i, Atak-2'yi uçuruyoruz." dedi.
Motor konusunda Kale Arge ve TEI'nin geliştirdiği motorlar bulunduğuna değinen Kotil, TEI'nin 1600 beygir turboşaft motoru 1 yıl içinde kendilerine teslim etmeye başlayacağını belirtti.
Motor yapmada en büyük zorluğun sıcak bölge, türbin tarafında kaynaklandığını anlatan Kotil, 10 yıl içinde seramik türbin kanatlarının ortaya çıkacağını ve bu alanda çalışan herkes için fırsat doğacağını söyledi. Kotil, "Bu, tribün kanadı üretiminde devrim yapacak. Bugünkü yüksek performanslı motorları yakalamak mümkün olacak. Gelecek 10 yıl motorda çok orijinal şeylere gebe." diye konuştu.
"DEVLET KARAR VERİRSE YAPARIZ"
Bir savaş uçağının milli olabilmesi için kritik unsurlarının ve motorunun yerli üretilmesi gerektiğini vurgulayan Kotil, şunları kaydetti:
"Uçağın milli olması için motorunu yapmak zorundayız. TEI'nin turboşaft motoru bize Türkiye'nin tek kristal dökebildiğini gösterdi. Motor yapmanın en zor kısmı türbin kısmı. Türbin kısmında da tek kristal gerekiyor. Tek kristal olunca mukavemetler yüksek oluyor. Yüksek sıcaklıkta termal verim artıyor, güç artıyor. Türkiye tek kristalini döktü ve turboşaft motorda kullanıyor. TUSAŞ'ın hissedarı olduğu TRMotor motor tasarımı için çalışıyor. Savunma Sanayii Başkanlığının MMU motoru için yürüttüğü bir ihale süreci var. Şu anda bilgi istiyor, biz de hazırlıyoruz. TEI ve TRMotor bu konuda çalışıyorlar. Bir motor yapmak 10 yıl sürer. 2028 ve sonrasında teslim edeceğimiz uçakta yerli motor olacak. Bunun yurt dışı ayağı da var. Rolls Royce, Türkiye'de bunu yapma konusunda niyetini birçok defa belli etmişti. Bu, bir devlet kararı. Devlet karar verirse bu motoru TEI, TR Motor, Kale yapsın veya üçü bir araya gelsin, bunu yapabiliriz. Çünkü motorun alt kırılımlarında tasarım ve üretim problemimiz yok. 2030'lara kadar kendi başımıza Türkiye olarak bunu aşarız ama yurt dışında başka iş birliklerimiz de var. Seramiğe dönülürse de motor teknolojilerinde devrim olur."
