Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle bütün dünyayı etkileyen tahıl sevkiyatında yaşanan kriz, Dolmabahçe'de varılan mutabakatla son buldu. Türkiye'nin öncülüğünde Birleşmiş Milletler (BM) Rusya ve Ukrayna'nın masaya oturduğu anlaşma çerçevesinde tahıl sevkiyat sürecinin güvenle işleyebilmesi için İstanbul'da Müşterek Koordinasyon Merkezi kurulması kararlaştırıldı. Dünyaya nefes aldıracak tahıl yolculuğunun yönetileceği Müşterek Koordinasyon Merkezi, dün itibariyle göreve başladı.
MERKEZ İSTANBUL OLDU
Milli Savunma Üniversitesi içerisinde yer alan koordinasyon merkezinin açılışına Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar katıldı. Tarihi törende, Türkiye, Ukrayna ve Rusya'dan askeri yetkililerle birlikte BM'yi temsilen diplomatlar da hazır bulundu.
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, "Müşterek Koordinasyon Merkezi vasıtasıyla yapılacak çalışmaların tüm dünyayı etkileyen gıda krizinin aşılmasına, özellikle uzmanlar tarafından belirtildiği üzere fiyatların aşağı çekilmesine önemli katkılar sağlayacağına inanıyoruz." dedi.
Bakan Akar, tahıl koridoru anlaşması kapsamında Milli Savunma Üniversitesi yerleşkesinde oluşturulan Müşterek Koordinasyon Merkezi'nin açılış törenine katıldı.
Merkez önünde tören mangasını selamlayan Akar, daha sonra merkezi ziyaret etti. Burada görev alan Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) temsilcileri ile sohbet ederek bilgi alan Akar, tören öncesi Rusya ve Ukrayna temsilcilerinin çalışma odalarına ziyarette bulundu.
Bakan Akar, burada yaptığı konuşmada, İstanbul'un kıtaların buluşma noktası olduğunu, merkezin tüm dünya için özel bir anlam taşıdığını ve tamamen insani amaçlar doğrultusunda çalışacağını, bu merkezde katılımcılarla bir arada olmaktan büyük memnuniyet duyduğunu söyledi.
Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan çatışmanın, enerji ve gıda krizini arttırdığına değinen Akar, "Dünyadaki tahıl arzının yaklaşık üçte biri Rusya ve Ukrayna tarafından sağlanmaktadır. Ukrayna'dan çıkarılamayan tahıl sorununun devam etmesi, başta Orta Doğu ve Afrika olmak üzere küresel anlamda hem açlık hem de düzensiz göç nedeniyle ciddi bir güvenlik riski oluşturmaktadır. Dolayısıyla Ukrayna limanlarında bekleyen 25 milyon tondan fazla tahılın güvenli bir şekilde ve belki de daha önemlisi kısa zamanda ihtiyaç sahibi ülkelere sevki için denizde bir koridor oluşturulması zarureti doğmuştur." diye konuştu.
Bakan Akar, Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile görüşerek bu sorunun çözümü için inisiyatif aldığını vurguladı.
Sorunun çözümü noktasında bakanlar seviyesinde de birçok görüşme yapıldığını, bu görüşmelerde kırmızı hat teşkili kararlaştırıldığını dile getiren Akar, şöyle devam etti:
"Bu kararlar doğrultusunda Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Türkiye tarafından birer general görevlendirilmiş, görevlendirilen bu özel temsilciler vasıtasıyla yoğun temaslar yürütülmüştür. Bu temaslar sonucunda 13 Temmuz'da İstanbul Kalender Kasrı'nda ilk kez dörtlü toplantı icra edilmiş, toplantıda genel prensipler üzerinde mutabık kalınmıştır. Bu uzun ve meşakkatli çalışmalar bazı ülkelerin gösterdikleri farklı yaklaşımlara rağmen Sayın Cumhurbaşkanımızın, Sayın Putin, Sayın Zelenskiy ve Sayın Guterres'in gösterdikleri irade neticesinde 22 Temmuz'da imzalanan antlaşma ile metinle sonuçlanmıştır. Müşterek Koordinasyon Merkezi, içinde bulunduğumuz Milli Savunma Üniversitesi yerleşkesinde 23 Temmuz itibarıyla hazırlık çalışmalarına başlamıştır."
"ŞU AŞAMADA MAYIN TEMİZLEME KONUSUNDA HERHANGİ BİR İHTİYAÇ BULUNMAMAKTADIR"
Merkezde yapılacak çalışmalara ilişkin bilgiler veren Bakan Akar, şunları söyledi:
"Merkezin vazifesi, Ukrayna'dan ihraç edilecek tahıl ve benzeri gıda ürünlerinin Odesa, Çernomorsk ve Yujniy limanlarından emniyetle denizden nakliyatını sağlamaktır. Merkez, asker ve sivil olmak üzere Türkiye ile birlikte Rusya, Ukrayna ve BM'den 5'er temsilciden oluşmaktadır. Sahada bu merkezle ilişkili herhangi bir askeri unsur mevcut değildir. Bu merkez, girişime dahil olacak ticari gemilerin kaydını ve takibini yapacak, uydu, internet ve diğer muhabere vasıtaları ile ticari gemilerin intikalini teknik olarak takip edecek, tüm faaliyetlerini taraf ülkeler ve BM ile koordineli olarak yürütecektir. Ukrayna limanlarındaki yükleme ile Türkiye'deki limanlara varışta uygun görülecek mevkilerde, müşterek denetim timleri tarafından gemilerin kontrolleri yapılacaktır. Mayın temizleme ihtiyacı olursa taraflarca mutabık kalınacak şekilde planlama yapılacak ve ona göre icraatta bulunulacaktır. Ancak şu aşamada bu konuda, mayın temizleme konusunda herhangi bir ihtiyaç bulunmamaktadır. Taraflarca imzalanan belge, 120 gün için geçerli olacak, tarafların sonlandırma talebi olmadıkça da devam edecek, yenilenecektir. Bu merkez ayrıca Karadeniz'deki tüm ticari gemilerin hareketlerini milli altyapımız, Türkiye'nin sahip olduğu milli altyapı ve diğer imkanlarla izleyebilecek, diğer kurum ve kuruluşlarla birebir görüşme yapılabilecektir."
Halihazırda Ukrayna limanlarından çıkacak ilk tahıl yüklü gemilerin hazırlık ve planlamasına devam edildiğini vurgulayan Akar, "Müşterek Koordinasyon Merkezi vasıtasıyla yapılacak çalışmaların tüm dünyayı etkileyen gıda krizinin aşılmasına, özellikle uzmanlar tarafından belirtildiği üzere fiyatların aşağı çekilmesine önemli katkılar sağlayacağına inanıyoruz. Bu merkezde çalışan personel, burada bulunan arkadaşlarımız, dünyanın gözünün üzerlerinde olduğunun farkında. Temennimiz, kolektif ve başarılı çalışmalar ile merkezin insani ihtiyaç ve barışa azami katkı sağlaması, temennimiz bu. Dolayısıyla merkezde görev alan personelin, sizlerin sorumlulukları gerçekten büyük. Rusya Federasyonu, Ukrayna, Türkiye ve BM'nin değerli temsilcileri, tarihi, insani ve önemli bir misyon üstlenmiş bulunuyorsunuz." diye konuştu.
Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın, "Mutabakata taraflarca uyulması en büyük arzumuzdur." ifadesini hatırlatan Bakan Akar, "Bu doğrultuda ortaya konulan ortak çalışma iradesi, tüm krizlerin iyi niyet ve diyalogla önlenebileceğini göstermektedir. Nitekim, tüm tarafların burada görev alacak temsilcilerini anlaşmanın imzalanmasının hemen ertesi günü, ivedilikle İstanbul'a göndermeleri önemli ve samimi bir kararlılık göstergesi olmuştur. Bu bağlamda Müşterek Koordinasyon Merkezi'nin yapacağı çalışmaların kalıcı barış ortamına da zemin hazırlamasını temenni ediyoruz." değerlendirmesini yaptı.
"MERKEZDE YAPILACAK ÇALIŞMALAR ENERJİ KRİZİ VE DİĞER BAZI SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNE DE MODEL OLABİLİR"
Her fırsatta barıştan, huzurdan ve diyalogdan yana olduklarını ifade ettiklerine dikkati çeken Akar, şunları kaydetti:
"Sayın Cumhurbaşkanımız, gerginliğin başından itibaren çatışmanın önlenmesi, savaş çıktıktan sonra da ateşkesin bir an önce sağlanması ve diplomatik çözüm için büyük bir çaba göstermiş, gayretlerini sürdürmüştür. Bu doğrultuda Türkiye olarak tüm Bakanlık ve kurumlarımız dengeli, itidalli ve kolaylaştırıcı yönde çalışmalarını aralıksız sürdürmüştür, sürdürmektedir. Bir an önce ateşkesin sağlanmasını, gerginliğin azaltılmasını ve insani yardımların ulaştırılmasını hedefliyoruz. Bu süreçte Türkiye olarak NATO'daki sorumluluklarımızı da yerine getirdik, yerine getirmeyi sürdüreceğiz. Türkiye'nin duruşunun, her iki ülke ile diyalog halinde olmasının doğruluğu ve önemi bu şekilde bir kez daha ortaya çıkmıştır. Bildiğiniz gibi bizim başlangıçtan itibaren hem Rusya Federasyonu hem de Ukrayna'da temaslarımız devam etmektedir. Gıda krizinin önlenmesine ve uzmanlara göre gıda fiyatlarının düşmesine katkı sağlayacak olan bu merkezde yapılacak çalışmalar, benzer şekilde enerji krizi ve diğer bazı sorunların çözümüne de model olabilir diye düşünüyoruz. Bu merkez, ayrıca gıda krizinin önlenmesi ve Afrika'dan Avrupa ve Türkiye'ye olabilecek düzensiz göçün engellenmesine de katkı sağlayacaktır. Bu vesileyle sürece destek sağlayan Rusya Federasyonu Savunma Bakanı Sayın Şoygu'ya, Ukrayna Savunma Bakanı Sayın Reznikov'a, Ukrayna Altyapı Bakanı Sayın Kubrakov'a, katkı sağlayan tüm personele, BM görevlilerine ve ilgili bakanlıklarımıza, kurumlarımıza ve personeline teşekkür ediyorum, huzurlarınızda. Değerli katılımcılar, bu çalışmalar sırasında direktif ve kararlı duruşuyla çalışmalarımızın başarılı bir şekilde sonuçlanmasını sağlayan Sayın Cumhurbaşkanımıza da buradan saygı ve şükranlarımızı sunuyoruz."
Bakan Akar, merkezdeki personellere çalışmalarında başarı dileyerek, Rusça, İngilizce, Ukraynaca ve Türkçe teşekkür etti.
200'DEN FAZLA YERLİ VE YABANCI BASIN TAKİP ETTİ
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar'ın katılımıyla gerçekleştirilen açılış töreni, basın mensuplarının yoğun ilgiyle karşılaştı. 200 civarında yerli ve yabancı basın mensubu, dünyanın merakla beklediği çözüm merkezinden gün boyu yayın yaptı.
GEMİLER ANBEAN İZLENECEK
İstanbul Koordinasyon Merkezi, Ukrayna'daki limanlarından çıkan tahıl yüklü gemilerin tüm hareketlerini anbean takip edecek. Ukrayna limanlarında kalan tahılların dünya pazarına açılması için yüklü gemiler, Karadeniz üzerinden İstanbul'a gelecek. Müşterek Koordinasyon Merkezi'ne ulaşan Ukrayna tahılının Türkiye üzerinden dünyaya ihracatı yapılacak.
50 MİLYON TONLUK SEVKİYAT
İlk geminin 2 hafta içerisinde hareket etmesi beklenirken, 20 milyon ton tahıl Karadeniz'de açılan güvenli koridor yoluyla dünyaya ulaşacak. İlerleyen zamanlara bu miktarın 50 milyon tona çıkması bekleniyor.
'SÜRDÜRÜLEBİLİR OLMASI GÜVEN ORTAMINI İNŞA EDER'
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın: Tahıl sevkiyatı hem Rusya'nın hem Ukrayna'nın menfaatine. İki hafta içerisinde ilk gemilerin çıkmasını bekleyebiliriz. Bu, eğer sürdürülebilir, devam ederse, sadece Rusya ve Ukrayna değil, diğer ülkeler tarafından da desteklenirse, bundan sonra yeni ateşkes, esir mübadelesi ve barış anlaşmalarının zeminini hazırlayacak bir güven ortamı da inşa edilebilir.
'ENGELLEMEK İSTEYENLER OLDU'
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu: Tahıl koridorunun sorunsuz şekilde işlemesi her iki tarafın yararına. İyi işlerse belki ateşkes için tarafların bir araya gelme olasılığı artar. Savaşın uzamasını isteyen ülkeler oldu. Hatta tahıl anlaşmasını engellemek isteyen ülkeler de oldu. Savaş ne kadar devam ederse Rusya zayıflar görüşünde. Savaşın uzaması herkesin zararına.
BM: DENETİM TAMAMEN TÜRKİYE'DE OLACAK
Birleşmiş Milletler (BM), Ukrayna tahılını Karadeniz üzerinden taşıyacak gemilerin denetimlerinin Ortak Koordinasyon Komitesi'nin desteğiyle Türk yetkililer tarafından gerçekleştirileceğini doğruladı. BM Genel Sekreter Sözcü Yardımcısı Farhan Haq, New York'taki BM Genel Merkezi'nde düzenlenen basın toplantısında, "Genel Sekreter (Antonio Guterres), 22 Temmuz'da varılan anlaşmaya göre, Ortak Koordinasyon Komitesi'nin desteğiyle hububat gemilerinin denetimlerinin Türk personel tarafından gerçekleştirileceğini, Ukraynalıların ise Karadeniz'den güvenli geçişi sağlayacağını söyledi" diye konuştu.
ABD: TÜRKİYE ÖNEMLİ BİR ARABULUCU
ABD Dışişleri Sözcüsü Ned Price, Rusya, Ukrayna, Türkiye ve Birleşmiş Milletler arasında imzalanan "Tahıl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi Belgesi"ne değinerek "Türkiye, Rusya ile Ukrayna arasında önemli bir arabulucu. Rusya-Ukrayna Savaşı'nı durdurmak için Ukrayna ile koordinasyon içinde gösterilen tüm çabaları destekliyoruz" dedi.
MERKEZ ÇALIŞMAYA BAŞLADI
Türkiye'nin üstlendiği arabuluculuk rolüyle Birleşmiş Milletler'in (BM) planıyla Ukrayna ve Rusya tahılının dünya piyasalarına Karadeniz üzerinden sevk edilebilmesi için imzalar atıldı. Ukrayna'nın Odessa, Çernomorsk ve Yuzni limanlarından çıkacak tahıla ilişkin çalışmaların takibinin yapıldığı İstanbul'daki Müşterek Koordinasyon Merkezi çalışmaya başladı.
Dünyaya nefes aldıran hattı takip edecek tahıl yüklü ilk gemi yakında Karadeniz'e açılacak. Türkiye, Ukrayna, Rusya ve Birleşmiş Milletler yetkililerinden asker ve sivillerden oluşan 20 kişinin mesai yaptığı merkezde Rus ve Ukraynalı tarafların ihtiyaç duyulduğu takdirde bir araya gelmesi, diğer zamanlarda ayrı çalışma alanlarında bulunmasını sağlayacak şekilde planlama yapıldı.
Dünyayı açlık tehlikesinden kurtaran imzaların atılmasıyla başta buğday olmak üzere tahılların fiyatlarında düşüş yaşanmaya başladı. Türkiye'nin diplomasi başarısı olarak ortaya çıkan ve dünya kamuoyu tarafından memnuniyetle karşılanan mutabakat ile gemilerin koridordan intikali taraflarca uzaktan takip edilebilecek. Başkan Recep Tayyip Erdoğan fiyatların düşmeye devam edeceğini belirterek, "En az gelişmiş ülkelerin üzerindeki baskı azalacak, ortaya çıkabilecek kıtlıklar peşinen önlenecek" dedi.
TAHIL KOORDİNASYON MERKEZİ NASIL ÇALIŞACAK?
Müşterek koordinasyon merkezinde Ukrayna, Rusya, Türkiye ve Birleşmiş Milletler yetkililerinden oluşan sivil ve askerlerden oluşan 20 kişi mesai yapacak. Merkezin başında ilk etapta Türkiye'den bir amiral düzeyinde bir askeri yetkilinin de olması bekleniyor.
Merkez, Rus ve Ukraynalı heyetlerin birbirinden ayrı çalışma odalarında mesai yapacağı şekilde planlanırken, taraflar ihtiyaç olması halinde bir araya gelecekler. Milli Savunma Üniversitesi'ndeki ofiste bir de harekât merkezi yer alacak.
RUSYA: ÇALIŞMA FORMATI DEVREDE
Rusya Savunma Bakanlığı kurulan Ortak Koordinasyon Merkezi'nin İstanbul'da faaliyetlerine başladığını duyurdu.
Açıklamada, "Ukrayna Limanlarından Tahılın Güvenli Nakliyesine İlişkin Mutabakat İnisiyatifi'nin hükümlerine uygun olarak Ortak Koordinasyon Merkezi İstanbul'da çalışmaya başladı. Öncü Rus uzman grubu, dörtlü formatta çalışmaya başlayacak" denildi. Öte yandan Rus füzelerinin dün de Karadeniz kıyılarını vurduğu ileri sürüldü.