Dış politikada güçlü duruşuyla uluslararası haklarından hiçbir şekilde taviz vermeyen Türkiye bu kez de boğaz geçiş ücretlerinde uygulanan haksızlığa Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin kendisine verdiği haklar çerçevesinde son verdi. Türkiye, Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin kendisine verdiği uluslararası haklar doğrultusunda boğazlardan elde ettiği gelirin belirlendiği frank bedelinde artışa gitti. 1983 yılında Türkiye, Frank bedelinde yüzde 75 indirim uygulayarak bir Frank'ı 0.80 dolar olarak sabitlemişti.
Ancak geçen zamanda bu tutar dünyada artan enflasyon ve altın değeri karşısında eridi. Bu nedenle Frank bedeli 5 kat artırılarak net tonaj başına 4 dolar olarak belirlendi. 7 Ekim 2022'de düzenlemenin yürürlüğe girmesi ile birlikte şuanda boğazlardan elde edilen fener, tahlisiye ve sağlık rüsumu ücretleri 5 kat artırılarak mevcutta 40 milyon dolar olan gelir 200 milyon dolar seviyesine çıkarılacak.
1936'da imzalanan Montrö Anlaşmasına göre Türkiye, İstanbul Boğazı'ndan geçen ve Çanakkale Boğazı'na girip çıkan gemilerden fener, tahlisiye ve sağlık rüsumu ücreti talep etme hakkını elinde bulunduruyor. Ancak o dönem hesaplamanın altın/frank olarak Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen ortak para birimi "Germinal Frank" üzerinden yapılması yıllardır Türkiye'ye hak kayıpları yaşatıyordu. 1936'da 1 Frank 0,29 gram saf altına karşılık gelirken, Germinal Frank'ın artık tedavülde olmadığı dönemlerde ödemeler dolar üzerinden Türk Lirası ile yapıldı ancak güncel kurlar dikkate alınmaksızın 1 Frank'ın değeri yine 0.29 gram saf altın karşılığı olarak korundu.
1983 yılında ise Türkiye o günkü geçiş ücretleri haklarından yaklaşık yüzde 75 feragat ederek 1 Altın Frank'ı indirimli değeriyle 0.8063 dolara sabitledi. Bugüne kadar da geçiş ücretleri, güncel döviz alış kurunun altın/frankın indirimli değeri 0.8063 dolarla çarpılması suretiyle uygulandı. SABAH'a konuşan Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı yetkilileri "Gelinen süreçte bugün şu an aldığımız ücreti 5 katına çıkardık. 7 Ekim 2022 itibariyle bu geçerli olacak. 39 yıllık mağduriyet giderildi" dedi.
Sabah Gazetesi yazarlarından Mehmet Barlas da Boğazlardan geçişle ilgili yapılan düzenlemeyi kaleme aldı. Barlas konuyu "Montrö'ye tarihi güncelleme" başlığı ile duyurdu. İşte Mehmet Barlas'ın yazısından o bölüm
MONTRÖ'YE TARİHİ GÜNCELLEME
Yunanistan atıp tutarken Türkiye diplomasisi de gerçek bir adım attı. Montrö Boğazlar Sözleşmesi son dönemde çok yazıldı çizildi. Hatta Montrö'yü kutsal metin olarak gören 103 emekli amiral bir bildiri bile yayınlamış ve ortalık ayağa kalkmıştı
Montrö tartışılır mı tartışılmaz mı bu elbette başka bir yazı konusu. Ben size Montrö ile ilgili başka bir ayardan bahsetmek istiyorum.
Bildiğiniz gibi Boğazlar'dan geçen her gemi Ulaştırma Bakanlığı'na bir ücret ödüyor. Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen "Germinal Frank" bize büyük bir gelir kaybına neden oluyordu. Ancak Montrö'ye 39 yıl sonra önemli bir ayar yapıldı. 7 Ekim'den sonra Boğaz'dan geçişten alınan Frank bedeli 5 kat arttırıldı. 1983 yılından bu yana yani 39 yıldır sabitlenen Frank'ta ilk kez bir artışa gidildi. Yıllık 40 milyon dolar olan gelir, bu artışla birlikte 200 milyon dolara çıkacak. Dahası İstanbul Boğazı'ndaki bu fiyat artışı Kanal İstanbul'u daha tercih edilebilir hale getirecek. Bu vesile ile İstanbul Boğazı daha güvenli ve temiz kalacak.