Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasını taşıyan 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi, TBMM Başkanlığı'na sunuldu.
ASLAN PAY EĞİTİME AYRILDI
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi'ni açıkladı.
2022 yılı bütçesi temmuz ayında yürürlüğe giren ek bütçe ile revize edildi. Ek bütçe dahil tutarlar üzerinden yapılan karşılaştırmaya göre, 2023 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri yüzde 57.8 oranında artışla 2 trilyon 831.5 milyar liradan 4 trilyon 469.6 milyar liraya, bütçe gelirleri ise yüzde 49 oranında artışla 2 trilyon 553.1 milyardan 3 trilyon 810.1 milyar liraya yükselecek. 2022 yılında 278.4 milyar lira öngörülen bütçe açığı ise yüzde 137 oranında artışla gelecek yıl 659.5 milyar lira olacak.
Oktay'ın aktardığı 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi'nin detayları şöyle:
2023 yılı bütçesi hazırlıkları, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın vizyon direktifleriyle; Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı eş güdümü; tüm bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşlarımızın katkılarıyla tamamlanmıştır.
2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi, bugün itibariyle Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sunulmaya hazırdır.
2023 yılı bütçesi; AK Parti hükümetlerinin 21'inci, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçişin ardından hazırlanan 5'inci bütçenin ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını diliyorum.
Geçmiş yıllarda olduğu gibi vatandaşlarımızın ihtiyaçlarına odaklanan aynı zamanda bir atılım bütçesi olan 2023 yılı bütçesi, Türkiye yüzyılının bir kilometre taşı olacaktır.
100'üncü yılın bütçesi; yatırım, üretim, istihdam, ihracat ve büyüme odaklı bir yapıdadır.
2023 bütçe kanun teklifimizi vatandaşımızı küresel belirsizliklerden ve risklerden koruyacak, her kesimden insanımızı kollayacak şekilde adil ve sosyal bir anlayışla hazırladık.
Aynı zamanda bütçenin program dağılımına baktığımızda; inovasyonun, teknolojinin ve durmadan ilerleyen Türkiye'nin bütçesi olduğunu görüyoruz.
Sosyal bir yapıya sahip olan bütçe teklifimiz; toplumun tüm kesimlerine hitap eden, sahip çıkan programlar, destekler ve ödenekler barındırmaktadır.
Emeğin, refahın, istikrarın ve oyun kurucu Türkiye'nin bütçesi olan bu teklifin Türkiye yüzyılının sıçrama zemini olacağı inancıyla; insanımızın işini, aşını ve geleceğini güvence altına almaya devam edeceğiz.
Hâlihazırda büyüme oranlarımızdan ihracat ve istihdam rekorlarına kadar pek çok gösterge, Türkiye'nin yoluna güçlenerek devam ettiğini ortaya koymaktadır.
2022 yılının ilk yarısı itibariyle canlı iç ve dış talebe bağlı olarak, sanayi sektörü öncülüğünde güçlü büyüme sürecimiz devam etmektedir.
Küresel iktisadi faaliyetteki yavaşlamaya rağmen yıl genelinde ekonomik büyümemizin yüzde 5 olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir.
OLUMLU YÖNDE AYRIŞMA
Ekonomimizin 2023 yılında da üretim ve talep yönüyle dengeli bir görünüm sergileyerek yine yüzde 5 oranında büyüyerek diğer ülkelerden olumlu yönde ayrışması beklenmektedir.
Güçlü ekonomik aktivitenin ve dış talebin istihdam oluşturma kapasitesi üzerinde olumlu etkileriyle istihdamımız; 2021 yılının ikinci çeyreğinde salgın öncesi seviyelerin üzerine çıkmıştır.
2022 yılının ilk yarısı itibariyle güçlü istihdam artışımızın işgücüne katılımdaki artışı aşmasıyla işsizlik oranı da azalmaya devam etmiştir.
2022 yılı genelinde ekonomideki canlılığın sürmesiyle yıl sonu itibarı ile, istihdamdaki yıllık artışın 1,9 milyona yaklaşarak işsizlik oranının yüzde 10,8'e gerilemesi, 2023 yılında da bu oranının yüzde 10,4'lere düşmesi hedeflenmektedir.
Uygulamaya koyduğumuz politikalar neticesinde, küresel iktisadi faaliyetin zayıfladığı bir dönemde ihracatımız da yüksek bir performans sergilemiştir.
2021 yılında hızla artan ihracatımız 225,2 milyar dolarla Orta Vadeli Program hedeflerimizi aşmıştır.
Jeopolitik gerilimler ve küresel resesyon beklentilerine rağmen 2022 yılında da ihracatımız tarihi rekorlar kırmaya devam etmektedir.
Yıllıklandırılmış ihracat Eylül ayı itibariyle 252 milyar doları da aşmış, ilk kez iktidarımız döneminde küresel mal ticaretinden ülkemizin aldığı pay yüzde 1'in üzerine çıkmıştır.
2022 yıl genelinde OVP'de belirlediğimiz 255 milyar dolar ihracat hedefimizin ve 2023 yılı için 265 milyar dolarlık ihracat hedefimizin aşılması için yeşil dönüşüm ve dijitalleşme gibi küresel ticaretteki yeni gelişmelerle uyumlu olarak çalışmalarımızı proaktif bir şekilde sürdürmekteyiz.
Tüm dünyada salgından oldukça olumsuz etkilenen seyahat gelirleri ise, Rusya-Ukrayna savaşının turizm sektörü üzerinde oluşturduğu baskıya rağmen, hükümetimizin destek ve politikalarının etkisiyle cari dengenin iyileşmesine önemli katkı sağlamıştır.
Bacasız sanayi olarak adlandırdığımız ve ekonomimize önemli bir döviz girdisi sağlayan turizm sektörünün güçlü performansı ile 2022 yılı sonunda inşallah seyahat gelirlerimizin 37 milyar dolara ulaşarak salgın öncesi dönemin de üzerine çıkmasını bekliyoruz.
Böylece, küresel enerji fiyatlarında rekor seviyelerde artışın olumsuz etkilediği ithalat ve cari işlemler dengesinde de önümüzdeki dönemde iyileşme bekliyoruz.
2022 yılında yüksek büyüme sağlarken enerji hariç cari fazlamızda da artış kaydetmiş durumdayız.
Enerji alanında ithal bağımlılığını azaltmaya yönelik attığımız adımların ve diplomatik girişimlerimizin cari dengeye olumlu yansımalarıyla da inşallah daha da net bir şekilde görülebilecektir.
Enflasyonla mücadelemizi sürdürürken, hayat pahalılığının yol açtığı zorlukları telafi edecek gerekli politikaları da hayata geçiriyoruz.
Bunların yanında, hastaneler, otoyollar, demiryolları, köprüler, tüneller, barajlar, içme suyu ve sulama tesisleri, organize sanayi bölgeleri, AR-GE merkezleri, enerji ve savunma sanayi projeleri gibi sayısız yatırımı, içinde bulunduğumuz bütçe döneminde hayata geçirdik; ve yatırımlarımıza hız kesmeden devam ediyoruz.
Bu başarıda maliye politikamızı güçlü bir biçimde kullanıyor olmamız önemli ölçüde etkili olmaktadır.
Hazırlanan bütçe teklifi; kalkınma hedeflerimiz, ülkemizin refahını artırma gayretlerimiz ve istikrarımızın dayanağını oluşturmaktadır.
Enerjiden tarıma, sanayiden savunma sektörüne kadar Cumhurbaşkanımızın liderliğinde her alanda somut ve dinamik politikaları, bütçemiz temelinde birer birer uygulamaya geçirmeye devam edeceğiz.
Merkezi yönetim bütçesi kapsamında; 225 kamu idaresinin bütçesi bulunmaktadır.
2023 yılı Merkezi Yönetim Bütçesinde bütçe giderlerinin 4 trilyon 470 milyar lira, bütçe gelirlerinin 3 trilyon 810 milyar lira olacağı öngörülmektedir.
Bütçe açığının gayri safi yurtiçi hasılaya oranı ise yüzde 3,5 olarak öngörülmektedir.
2023 Yılı Bütçe ödeneklerinin ekonomik sınıflandırmaya göre dağılımı ise şöyledir:
• Personel giderleri için toplam 1 trilyon 102,7 milyar lira,
• Mal ve hizmet alım giderleri 318,7 milyar,
• Cari transferler 1 trilyon 682 milyar,
• Sermaye giderleri 315,8 milyar,
• Sermaye transferleri 37,3 milyar,
• Borç verme giderleri 359,2 milyar,
• Yedek ödenekler 88,2 milyar,
• Faiz giderleri 565,6 milyar lira.
2002 yılından beri eğitimi en öncelikli meselemiz olarak gördük ve 7,5 milyar lira olarak devraldığımız Milli Eğitim bütçesini 2023 yılında 435 milyar liraya yükselttik.
Öğretmenlik Meslek Kanununu yürürlüğe koyduk, böylece öğretmenlerin kariyer imkânlarını genişlettik. Öğretmenlerimiz, uzman öğretmen olduklarında maaşlarında 2023 yılında yaklaşık 2.250 lira, başöğretmen olduklarında yaklaşık 4.500 lira artış olacaktır.
Artan üniversite ve öğrenci sayısıyla birlikte üniversitelerimize ayırdığımız kaynağı da sürekli artırıyoruz. 2002 yılında 3,1 milyar lira olan yükseköğretim kurumları bütçelerini 43,3 kat artışla 2023 yılında 134,7 milyar liraya çıkarıyoruz.
Yükseköğretimi de dâhil ettiğimizde eğitim bütçemizi 2023 yılında 649,8 milyar liraya yükseltiyoruz.
Böylece merkezi yönetim bütçesinden yüzde 14,5 ile en büyük payı eğitime ayırıyoruz.
Eğitimle birlikte hükümetlerimiz döneminde en fazla önem verdiğimiz konuların başında sağlık gelmektedir.
Başta hekimlerimiz olmak üzere tüm sağlık personelimizin sabit ek ödemeleri merkezi yönetim bütçesine alındı ve taban ödeme adı altında yeni bir ödeme unsuru getirildi.
Hekimlerimizin mali haklarının yanında emekli aylıkları da önemli oranda artırıldı. Uzman hekimlerimizin emekli aylıklarında 3 bin TL, diğer hekimlerimizin emekli aylıklarında 2.335 TL artış yapılmıştır.
Sağlıkta insan gücü sayısı 2002 yılında 257 bini Sağlık Bakanlığı bünyesinde olmak üzere toplam 379 bin iken, 2022 yılı Eylül ayında 766 bini Sağlık Bakanlığı bünyesinde olmak üzere toplam 1 milyon 347 bine çıkmıştır.
2002 yılında toplam hekim sayımız 91.949 iken, 2022 yılı Eylül ayında ülkemizde toplam hekim sayısı 184.452'ye yükselmiştir. Sağlık personeli kapasitemiz 2022 ve 2023 yıllarında da hızla artmaya devam edecektir.
Bütçemizde, vatandaşlarımızın sağlık hizmetlerinden en iyi şekilde yararlanmalarını temin etmek için merkezi yönetim bütçesinden Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarına 291,5 milyar lira, Yükseköğretim kurumları sağlık uygulama ve araştırma merkezlerine 15,5 milyar lira olmak üzere toplam 307 milyar lira kaynak ayrılmıştır.
Sağlık Bakanlığı ve yükseköğretim kurumları döner sermayeleri ile Sosyal Güvenlik Kurumundan yapılacak sağlık harcamaları da dikkate alındığında sağlık alanına ilişkin ayrılan toplam kaynak 696,8 milyar liraya ulaşmaktadır.
Sosyal devlet ilkesiyle ülkemizin sahip olduğu refahı toplumun tüm katmanlarına yaymaya kararlıyız.
AK Parti hükümetleri döneminde sosyal harcamalar için ayırdığımız kaynağı 161 kattan fazla artırmış olduk.
2023 yılı bütçemizde sosyal harcamalar için ayırdığımız kaynak miktarını 2002 yılındaki 1,6 milyar seviyesinden 258,4 milyar liraya çıkardık.
Bu tutar 2023 yılı bütçesinin yüzde 5,8'ine denk gelmektedir.
2023 yılında;
• Ödeme gücü olmayan vatandaşlarımızın sağlık primi giderlerini karşılamak amacıyla 52,6 milyar lira,
• 65 yaş üstü yaşlılarımız, bakıma ihtiyacı olan engelli vatandaşlarımız ve yakınlarına bağlanan aylıklar kapsamında 31,3 milyar lira,
• Engelli vatandaşlarımızın evde bakımına destek amacıyla 28,2 milyar lira,
• Sosyal konut finansmanının desteklenmesi amacıyla 10 milyar lira,
• Aile destek programı için 7,5 milyar lira,
•Ekonomik yoksunluk içinde olan çocuklarımızın aileleri yanında yetişmelerine imkân sağlayan sosyal ve ekonomik destek ödemeleri için 5 milyar lira,
• Yoksul ailelere elektrik tüketim desteği kapsamında 4,8 milyar lira,
• Engelli eğitim taşıma giderleri için 2,4 milyar lira,
• Koruyucu aile uygulaması kapsamında yaklaşık 713 milyon lira kaynak ayırdık.
Vatandaşlarımızın refahını artırmaya yönelik bütçeden sağladığımız diğer sosyal amaçlı kaynaklardan da kısaca bahsetmek istiyorum.
Avrupa başta olmak üzere, tüm dünya enerji arz güvenliği konusunda belirsizlik içinde.
Biz ise Türkiye olarak kendi çözüm mekanizmamızı harekete geçirmiş durumdayız.
Yerli ve milli imkanlarla Karadeniz'de keşfedilen doğalgazı 2023'ün ilk aylarında vatandaşlarımızın evlerinde kullanımına sunacağız.
Enerji arz güvenliği çerçevesinde kaynak çeşitliliğine ve kapasite artırımına özel önem veriyoruz.
Rusya Devlet Başkanı Putin ülkemizin doğalgaz üssü haline gelebileceği yönünde Türk Akım projesine desteğini açıklayarak ülkemizin enerji arzı konusunda kilit nokta olabileceğini de işaret etmiştir.
Enerji kullanımında hükümet olarak vatandaşımızın yanındayız.
• Vatandaşlarımızın daha ucuz elektrik ve doğalgaz kullanabilmeleri için doğalgazda yüzde 80 oranında, elektrikte ise birinci kademede yüzde 50 oranında sübvansiyon uygulanmaktadır.
Enerji sübvansiyonlarının 2023 yılı bütçesine yükü 600 milyar lira seviyesindedir.
• Asgari ücretin vergi dışı tutulması neticesinde de 300 milyar lira tutarında vergiden vazgeçilmiştir.
Sosyal devlet ilkesi gereği toplum kesimlerine 2023 yılı bütçemizde sağladığımız refah katkısı yaklaşık 1 trilyon 200 milyar liraya ulaşmaktadır. Bu tutar bütçenin yaklaşık yüzde 27'sine tekabül etmektedir.
Refahı toplumun tüm kesimlerine yayma hedefiyle, daha müreffeh bir toplum için milletimizin yanında olmaya devam edeceğiz.
Gıda güvenliği ve tarımsal kalkınma, milli güvenlik meselesi olarak gördüğümüz ve üzerine özellikle eğildiğimiz konuların başında geliyor.
2023 yılında bütçemizden tarıma 142,9 milyar lira kaynak ayırdık.
Bu kapsamda;
• Tarımsal destek programları için 54 milyar lira,
• Tarım sektörü yatırım ödenekleri için 40,4 milyar lira,
•Tarımsal kredi sübvansiyonu, müdahale alımları, tarımsal KİT'lerin finansmanı ve ihracat destekleri için 48,5 milyar lira kaynak ayırıyoruz.
OECD 2022 yılı Tarım Politikası İzleme ve Değerlendirme Raporuna göre ülkemizin tarıma ayırdığı toplam kaynağın GSYH'ye oranı 2021 yılı için yüzde 1,15 olarak belirtilmektedir. OECD ülkeleri ortalaması ise 0,61 düzeyindedir.
Son iki yıl içinde önemli ölçüde artırdığımız reel sektör desteklerine 2023 yılında da devam ederek "yatırım, üretim, istihdam ve ihracat" odağımızla özel sektörle omuz omuza büyüme stratejimizi sürdürüyoruz.
Reel kesim destekleri için bütçemizden 145,4 milyar lira olarak ayırdığımız ödenek bunun göstergesidir.
Bu kapsamda;
• Sosyal Güvenlik Kurumu işveren prim ödemeleri için 68,1 milyar lira,
• Tarımsal krediler sübvansiyon desteği olarak 21,6 milyar lira,
• Halk Bankası esnaf kredileri sübvansiyon desteği için 11 milyar lira,
• İhracat destekleri kapsamında 10,3 milyar lira,
• Eximbank sermaye artırımı için 6,8 milyar lira,
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız aracılığıyla kullandırılmak üzere teşvik ödemeleri kapsamında 6 milyar lira kaynak ayırdık.
Savunma Sanayii Destekleme Fonu için ayrılan kaynak da dâhil edildiğinde savunma ve güvenlik sektörü için 2023 yılında 468,7 milyar TL ödenek öngörülmüştür.
Büyükşehir ve diğer belediyelerimiz ile il özel idarelerimize ayırdığımız toplam kaynağı yüzde 49,1 artırarak 401,1 milyar lira seviyesine yükseltiyoruz. 2002 yılında bu kaynağın bütçe içerisindeki payı yüzde 4 iken bu oran 2023 yılında yüzde 9 olmuştur.
Önemli miktarda ödenek tahsis edilen başlıca bütçe programları ve artış oranları şu şekildedir:
"Enerji Arz Güvenliği, Verimliliği ve Enerji Piyasası" programı kapsamında ayırdığımız kaynağı, bir önceki yıla göre yüzde 154,9 artırarak 406 milyar 535 milyon liraya çıkardık.
"İstihdam" programı ödeneğini yüzde 63,7 artırarak 100 milyar 403 milyon lira seviyesine yükselttik.
"Kadının güçlenmesi" programına ayırdığımız kaynağı bir önceki yıla göre yüzde 53,2 artırarak 2 milyarın üzerine çıkardık.
"Çocukların Korunması ve Gelişimlerinin Sağlanması" programına ayırdığımız kaynağı yüzde 45,4 oranında artırarak 10 milyar 985 milyon lira seviyesine getirdik.
"Tüketicinin Korunması, Ürün ve Hizmetlerin Güvenliği" programı ödeneğini ise yüzde 40 oranında artırarak 7 milyar 454 milyon liraya yükselttik.
"Hukuk ve Adalet" programı ödeneğini yüzde 65,1 artırarak 79 milyar 436 milyon lira seviyesine çıkardık.
Çevrenin korunmasına ve sürdürülebilir şekilde yönetilmesini sağlanmasına önem veriyoruz. Bu amaçla;
"Toprak ve Su Kaynaklarının Kullanımı ve Yönetimi" programı ödeneklerini bir önceki yıla göre yüzde 47 oranında artırarak 47 milyar 870 milyon liraya,
"Sürdürülebilir Çevre ve İklim Değişikliği" programı ödeneklerini bir önceki yıla göre yüzde 112 oranında artırarak 6 milyar 244 milyon liraya,
"Ormanların ve Doğanın Korunması" programı ödeneklerini bir önceki yıla göre yüzde 76 artırarak 10 milyar 210 milyon liraya yükselttik.
Vatandaş odaklı bir icraat bütçesi olarak hazırladığımız 2023 yılı bütçemizi, ülkemizin kalkınma hedeflerine ulaşma ve vatandaşlarımızın refahını artırma yönündeki çalışmalarımızın bir halkası olarak yüce meclisimizin takdirlerine sunacağız.
2023 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifinin ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını diliyorum.
Gösterdiği vizyon ve liderlik için Sayın Cumhurbaşkanımıza şükranlarımı sunuyorum.
Bütçe teklifinin oluşturulmasına katkıda bulunan başta Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı olmak üzere tüm kamu kurum ve kuruluşlarımıza gönülden teşekkür ediyor, hepinizi bir kez daha sevgi ve muhabbetle selamlıyorum. Kalın sağlıcakla.