Kahramanmaraş Pazarcık merkezli 7.7 büyüklüğünde ve Elbistan Merkezli 7.6 büyüklüğünde asrın çifte depremlerinin ardından yaşanan artçı depremlerle binlerce bina çökerek ağır hasar aldı. TOKİ'nin deprem bölgesinde inşa ettiği 134 bin konutu ise depreme dayanıklı sistemler sayesinde zarar görmedi.
CHP Elazığ Milletvekili Gürsel Erol, katıldığı bir canlı yayın programında asrın felaketinde herhangi bir zarar görmeyen konutlara ilişkin konuşarak TOKİ'nin mühendislik başarısına övgü dolu sözler sarfetti.
CHP'li Erol, Elazığ depreminin ardından TOKİ'nin yaptığı konutlar olmaması durumunda vekil seçildiği şehrin de Kahramanmaraş ve Hatay'la aynı kaderi yaşayacağını söyledi.
"TOKİ'NİN KONUTLARINDA MÜHENDİSLİK OLARAK BAŞARI VAR"
Erol, "Bu deprem 11 ilde oldu. Elazığ'ı da etkiledi. Ama 2020 yılındaki deprem Elazığ için müthiş bir şans oldu. 3 bina yıkıldı 37 can kaybı oldu. Ama arkasından TOKİ 25 bin konut yaptı. Eğer TOKİ o 25 bin konutu yapmamış olsaydı, ağır hasarlı ve orta hasarlı binalar yıkılmamış olsaydı, bugün bizim de daha çok can kaybımız olabilirdi. Ama TOKİ'nin yaptığı konutlarda mühendislik olarak bir başarı var. İşin planlanması, ihale süreçleri, kabulleri bir süreç var." dedi.
KILIÇDAROĞLU KONUTLAR ÜZERİNDEN İKTİDARI HEDEF ALMIŞTI
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ise Elazığ Milletvekili Erol'un aksine, devletin konut yapma sözünü hedef almıştı. İktidarın yaraları sarma sözünü 'tehdit' olarak nitelendiren Kılıçdaroğlu, "İnsanımızı barınma hakkı üzerinden tehdit ediyorlar." şeklinde skandal cümleler sarfetti. Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın bugüne kadar kentsel dönüşüm projelerine verdiği önemi görmezden gelen CHP lideri, algısını, "Erdoğan 2 beton dökecek bitecek böyle mi yani? Böyle kandıracağını sanıyor." diye konuşmuştu.
KILIÇDAROĞLU'NUN KENTSEL DÖNÜŞÜM VAADİ YALAN ÇIKTI
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, 2018 yılında yaptığı bir konuşmada "sizden sadece bir şey istiyorum, İstanbul'u bize teslim edin. Kentsel dönüşüm nasıl olur tüm dünyaya gösterelim." demişti. Ardından 2019 yılında yapılan seçimlerde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı CHP'ye geçti. Başkan Erdoğan'ın 1 yılda konut yapma sözünü çarpıtan Kılıçdaroğlu, "'Bize 1 sene daha vermezseniz evsiz barksız kalırsınız' diyorlar" ifadeleriyle manipülasyonunu sürdürmüştü.
İMAMOĞLU 100 BİN KONUT SÖZÜ YALAN ÇIKTI
Kılıçdaroğlu'nun "İstanbul'u teslim edin kentsel dönüşüm nasıl olur bütün Türkiye'ye bütün dünyaya gösterelim" sözlerinin üzerinden 4 yıl geçmesine rağmen büyük deprem beklenen İstanbul'da CHP yönetimi bir kentsel dönüşüm ortaya koyamadı. İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun 2019 seçimleri öncesi verdiği 5 yılda 100 bin konut projesi de hayal oldu. İmamoğlu'nun İBB'de görev yaptığı 4 yıl boyunca sadece toplam 1396 konut yaptığı öğrenildi.
CHP VE İYİ PARTİLİ ÜYELER; SOSYAL YARDIM VE KENTSEL DÖNÜŞÜME DE 'HAYIR' DEMİŞTİ
CHP ve İYİ Partili meclis üyeleri, Esenler Belediyesi Meclisi'nde belediyenin 2021 yılı tahmini bütçesinde bir önceki yıla göre büyük artışlar gösteren sosyal yardım ve kentsel dönüşüm çalışmaları dahil bütçenin her kalemine 'Hayır' oyu verdi. Oylamada CHP ve İYİ Parti'ye mensup meclis üyeleri; bir önceki yıla göre kentsel dönüşüm hizmetleri bütçesini yüzde 83, aile ve gençlere yönelik hizmetlerin bütçesini yüzde 87, sosyal yardım bütçesini yüzde 120 artıran Esenler Belediyesi'nin önümüzdeki yıl bütçe kalemlerinin hepsine 'Hayır' oyu verdi.
TOKİ, 2002'DEN BU YANA 1 MİLYON 180 BİN KONUT ÜRETTİ
20 yılı aşkın süredir dar gelirli vatandaşlar için sosyal konutlar üreten TOKİ, kentsel dönüşümlerle de il ve ilçelerde güvenli konutlar inşaa etmeye hızla devam ediyor. TOKİ, kentsel dönüşümlerde 2002'den bu yana toplam 1 milyon 180 bin konut üretti.
DEPREM BÖLGESİNDE TOKİ'LERDE HASAR MEYDANA GELMEDİ
TOKİ, deprem bölgesinde bugüne kadar Kahramanmaraş'ta 5 bin 545, Hatay'da 8 bin 18, Osmaniye'de 3 bin 323, Malatya'da 20 bin 605, Şanlıurfa'da 17 bin 261, Diyarbakır'da 20 bin 912, Gaziantep'te 27 bin 947, Adıyaman'da 7 bin 65, Adana'da 21 bin 154, Kilis'te ise 1929 olmak üzere toplam 133 bin 759 konut İnşa etti. Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen 10 ilde TOKİ eliyle inşa edilen binalarda yıkım olmadığı, TOKİ konutlarının hiçbirinde yapısal hasarın oluşmadığı bildirildi.
BİNALARDA KULLANILAN 3 YÖNTEM DEPREME MEYDAN OKUYOR: PERDE KOLON, TÜNEL KALIP VE RADYE TEMEL
Türkiye, Merkez üssü Kahramanmaraş olan 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki asın çifte depremlerinde adeta sarsıldı. Yaşanan deprem felaketi ile binlerce ev yıkılırken on binlerce vatandaş ise hayatını kaybetti. Yaklaşan İstanbul depremi ile vatandaşlar, kendi konutları için panik yapmaya başladı. Pek çok vatandaş, dayanıklı bina inşa etmenin nasıl olabileceğini, hangi malzemeler kullanılırsa binanın çökmeyeceğini merak ediliyor.
UZMANLAR BİNA YAPIMINDA KULLANILAN 3 YÖNTEMİN ÖNEMİNE DİKKAT ÇEKTİ
İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremler sonrası, dayanıklı bina yapımında kullanılan "radye temel", "perde kolon" ve "tünel kalıp" sistemlerinin önemine dikkat çekti. Mimar Sinan'ın deprem teknikleri üzerine çalışmalar yapan Mimarlık Tarihçisi Prof. Dr. Zeynep Ahunbay ise Mimar Sinan yapılarında temellerin sağlam zemine oturmalarını sağlamanın yanında duvarları, sütunları, kubbeleri taşıyan ayakları, kemerleri birbirine bağlamış ve kubbeleri desteklemek için gerekli payanda, gergi sistemlerinin kullandığını belirtti.
"YENİ BİNALAR YIKILDI "
Deprem yerleri incelendiğinde zemin açısından iyi olan tepelik alanlarda bina yıkılmalarının olmadığına dikkati çeken Yıldırım, "Üniversite olarak, ekip olarak gittiğimizde biz de gördük bunu. Ama zemini kötü olan yerler, tarım arazisi, alüvyonal zeminler gibi yerlerde 2000 yılından önceki eski binaların yıkılması normal. Ama yeni binaların da yıkıldığı oldu." dedi.
"RADYE TEMELSİZ BİNA YAPILMIYOR"
Depremlerin çok şey öğrettiğini ifade eden Hasan Yıldırım, depreme dayanıklı bina inşa edilmesi için öncelikle zeminin incelenmesi ve temelinin zemine göre yapılması gerektiğini söyledi. Yeni projelerde, özellikle İzmir'de, İstanbul'da eğer zemin kötüyse, radye temelin altına zeminin taşıyıcılığını artırmak için bir de kazık çaktıklarını kaydeden Yıldırım, "Bunu yapmazsanız bina ne yapsın?" ifadesini kullandı. Yıldırım, zemine göre temel atılmasından sonra kolonların "perde kolon" yöntemiyle yapılmasının önemine vurgu yaparak, geçmişte binaların 30 santimetreye 50 santimetre ya da 30'a 70 santimetre gibi tekil kolonlarla yapıldığını söyledi. Yıldırım, "Radye temelsiz artık bina yapılmıyor günümüzde. Radye temeli yetersizse bir de onun altına kazıklar çakılıyor, sağlam zemine kadar. Sağlam zemin yoksa sürtünme kazıkları çakılıyor." dedi.
PERDE KOLON SİSTEMİ NASIL KULLANILIYOR?
Hasan Yıldırım, "perde kolon" yöntemi hakkında bilgi verdi. Yıldırım, "Perde kolonun ne olduğunu anlayabilmek için şunu aklımıza getirelim. Bir çay kaşığını ince yönünde bükebilirsiniz ama öbür yönünde bükemezsiniz. Biz buna 'rijitlik' diyoruz. Binanın değişik yerlerine tekil olarak direk dedikleri, kolon dedikleri elemanı koymuyoruz, duvarı komple, duvar gibi elemanı, içi demirli betonlu temelden binanın üstüne kadar yükselen 'perde kolon' yapıyoruz. Betonarme perdeler atıyoruz, her yöne karşılık gelecek şekilde. Deprem salınımında perdenin uzun olan yerleri depreme karşı binayı dayanıklı hale getiriyor. Daha rijit hale getiriyor. Bina kutu gibi sallanıyor. Yani tekil kolonlarda dalgalanma olduğunda o kolonlar dalgalanma esnasında birleşim yerlerinden kırılıyor, kopuyor ama 'perde kolon' bir kutu gibi sallandırdığı için bina bir bütün halinde kalabiliyor." dedi.
TÜNEL KALIP KULLANIMI NASILDIR?
Yıldırım, "tünel kalıp" olarak adlandırılan sisteminin de perde sistemli bir binanın hızlı yapım tekniği olduğunu belirterek, "Yani birbirine benzeyen yüksek binalar var çok sayıda. Siz hazır kalıp kullanıyorsunuz. Bir katı döküyorsunuz, her tarafı perdeli. Sonra bu tünel yukarıya çıkartılıyor, kaydırılıyor ve üst kat dökülüyor. Gevşetiliyor vidalarından, kaydırılıyor, üst kat dökülüyor. Yani tekrardan kalıp çakma işi olmuyor. Sistemi komple perde betonarme bina olarak yapmış oluyorsunuz." dedi.
3 YÖNTEM TOKİ BİNALARINDA UYGULANDI
Yıldırım, tünel kalıpların, özellikle birbirine benzeyen çok sayıda toplu konutlarda kullanılabildiğini, pahalı olması nedeniyle bunların tek başına inşa edilen 2-3 katlı küçük binalarda kullanılmadığını ifade etti. Hasan Yıldırım, son depremlerin olduğu bölgede yıkılmayan TOKİ binalarının da "radye temel", "perde kolon" ve "tünel kalıp" sistemleriyle inşa edildiğinin altını çizerek, "Yıkılmayan TOKİ binalarının çoğunluğu radye temelli ve kayar kalıp sistemli, tünel kalıplı yapıldığı için binanın her tarafında perde olan binalarda herhangi bir sorun olmadı." diye konuştu.
MİMAR SİNAN YAPILARI NEDEN BU KADAR SAĞLAM?
Milliyet'in haberine göre, deprem sonrası gündeme getirilen konulardan biri de Mimar Sinan'ın asırlardır dimdik ayakta duran yapılarının sırrı oldu. Mimar Sinan'ın deprem teknikleri üzerine çalışmalar yapan Mimarlık Tarihçisi Prof. Dr. Zeynep Ahunbay,"Süleymaniye Camii gibi büyük kubbeli ve önemli yapılarda temeller derine inen geniş taş duvarlar şeklindedir. Köprü gibi akarsu üzerinde inşa edilen yapılarda ise ahşap kazıklar üzerine payandalarla desteklenen kargir (yığma yöntemi ile yapılan yapılar) temeller kullanılmıştır. Büyük taş bloklarını depremde yerlerinde kalabilmeleri, birbirine bağlayan kenetlerin sağlamlığına, sütun kaidelerini, başlıklarını altındaki ve üstündeki elemana tutturan zıvanaların varlığına bağlıdır. Mimar Sinan yapılarında temellerin sağlam zemine oturmalarını sağlamak yanında duvarları, sütunları, kubbeleri taşıyan ayakları, kemerleri birbirine bağlamış ve kubbeleri desteklemek için gerekli payanda, gergi sistemlerini kullanmıştır." dedi.
DAYANIKSIZ BİNALAR NEDEN YAN YATAR?
Farklı şekillerde yıkılan yapılarda zemin özelliklerinin dikkate alınmasının önemini vurgulayan Prof. Dr. Recep İyisan, "Bazı binaların göçmeden yan yatmış olmasının zemin ve temel ilişkisinden kaynaklandığını söyleyebiliriz. Bu tip binalarda bodrum katı olmadığı ve temel gömülme derinliğinin çok az olduğu dikkat çekici. Yan yatmış binalarda bodrum katı olsaydı böyle bir devrilme olmayabilirdi." dedi.
MİMAR SİNAN TEKNİĞİ GÜNÜMÜZDE KULLANLABİLİR Mİ?
Prof. Dr. Zeynep Ahunbay, "Kargir, yani yığma yapı yapmayı gerektiren bir durum olursa, eski sistemler kullanılabilir ancak günümüz teknikleri daha hızlı ve ekonomik çalışmaya olanak veriyor. Bugün kargir yapı sistemi yerine betonarme, çelik sistemleri yaygın olarak kullanılıyor. Yeni yapım sistemlerinin de güvenli tasarım kuralları, ayrıntıları var. Önemli olan mühendislerin yere, projeye uygun taşıyıcı sistemi seçip projelerini ona göre hazırlayıp uygulamasıdır" diye konuştu.
RADYE TEMEL NEDİR?
Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şevket Ateş, radeye temel hakkında bilgi verdi. Ateş, "Bina tabanını tamamen temel sistemi olarak yapılmasıdır. Kolonlar arasında kirişlerle bağlanarak da yapılması halinde 'kirişli radye temel' olarak isimlendirilir. Temel sistemi seçilirken sondajlı zemin etüt raporuyla binadan temele aktarılan yüklere bağlı kalınır. Depreme dayanıklı yapı için sadece temel sisteminin sağlamlığı yeterli değil, üst yapının da depreme dayanıklı olarak inşa edilmesi ve yönetmeliklere bağlı kalınması da önemli. Ancak zemin de sıvılaşma olması halinde radye temel olması da yeterli değil. Bu durumda çeşitli (jet grout: yüksek basınç altında çimento su karışımının zemine enjeksiyonu ile kolon oluşturularak yapılan bir pekiştirme tekniği) yöntemlerle zemin iyileştirilmesi yapılması gerekiyor." dedi.
SİSMİK İZOLATÖR NEDİR?
1990'lı yıllarda uygulanmaya başlanan modern izolatör sistemleri Türkiye'de de köprü ve binalarda kullanıldı. Bina temeli ile kolonlara arasına yerleştirilen bu izolatörler kauçuk esaslı ve sürtünmeli olarak imal ediliyor. Sağlık Bakanlığı hastane binalarında bu iki çeşidi de kullanıyor. Deprem yükünü azaltarak yapıya aktaran izolatörlerle inşa edilen hastane binaları son depremlerde hasar dahi almadı.
Bu son depremlerde gerçek performanslarını yakından gördüğümüz sismik izolatörlerin deprem açısından kullanımlarının kaçınılmaz olduğunu gördük. İzolatörler yeni binalarda olduğu gibi eski binalarda da uygulanabiliyor. 1999'daki Gölcük Depremi'nden sonra Atatürk Havalimanı'nında bu sistem sonradan uygulandı. Her bir kolonun altına bir tane olacak şekilde yapıldığından kolon sayısı kadar izolatör yerleştirilebiliyor. Perde duvarlarda ise her bir perde boyuna bağlı olarak en az iki adet uygulanıyor. Maliyeti de binanın yapım maliyetinin yüzde 10 ila yüzde 15'ine ortalama olarak karşılık geliyor. Ancak yumuşak zeminlerde sistemin etkisi azalıyor. Birbirine bitişik binalara ise sonradan eklenemiyor.
TOKİ'DE TÜNEL KALIP SİSTEMİ YÖNTEMİ KULLANILDI
Tünel kalıp sistemler betonarme perde duvar ve döşemelerden oluşuyor. Perde duvarlar yatay deprem kuvvetini karşılar. Betonarme sistemli binalarda ise düşey taşıyıcı eleman olarak kolon ve perdelerden oluşur. Aralarında ise bölme duvarlar vardır. Depremlerde bu duvarlar yeterli dayanıma sahip olmadıkları için hasar alır. Aksi halde deprem yükünü karşılamada betonarme taşıyıcı sisteme katkı sunarlar. TOKİ tarafından yapılan tünel kalıp sistemlere sahip binalarda denetimler iyi ve beton dayanımları da projede belirtilen değerlerde olduğu için daha başarılı oluyor. Bu denetimler tüm binalarda sağlanması halinde benzer başarılar elde edilir.
"EVİM YUVAN OLSUN" KAMPANYASINA 4 BİN 191 BAŞVURU YAPILDI
"Asrın felaketi" olarak nitelendirilen Kahramanmaraş merkezli, 11 ili etkileyen depremler sonrası afetten etkilenenlerin barınma sorununu gidermek amacıyla başlatılan "Evim Yuvan Olsun" kampanyasına ev sahiplerinin ilgisi sürüyor. Kampanyaya bugün itibarıyla 4 bin 191 bağış başvurusu gerçekleştirildi. Bakanlıktan yapılan açıklamada da kampanyanın detaylarına ilişkin bilgi verildi. Kısa sürede binlerce vatandaş, depremzedelere belirli sürelerle evlerini tahsis etmek amacıyla "www.evimyuvanolsun.org" adresine başvurdu.
