Yüksek Seçim Kurulunun (YSK), 14 Mayıs'taki seçimlerde siyasi partiler ve seçmenlerce aday gösterilecek cumhurbaşkanı adaylarına yönelik usul ve esasları belirlediği kararları Resmi Gazete'de yayımlandı.
Buna göre, 40 yaşını doldurmuş ve yükseköğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri ile 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları, cumhurbaşkanı adayı gösterilebilecek.
40 yaşını doldurmayanlar, Yükseköğrenim yapmayanlar, askerlikle ilişiği olanlar, kısıtlılar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya devlet sırlarını açığa vurma suçlarından biriyle mahkum olanlar, cumhurbaşkanı adayı olamayacak.
Ayrıca Türk Ceza Kanunu'nun İkinci Kitabı'nın, birinci babında yazılı suçlardan veya bu suçların işlenmesini aleni olarak tahrik etme suçundan mahkum olanlar, terör eylemlerinden mahkum olanlar, Türk Ceza Kanunu'nun 536'ncı maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında yazılı eylemlerle aynı Kanun'un 537'nci maddesinin birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralarında yazılı eylemleri siyasi ve ideolojik amaçlarla işlemekten mahkum olanlar, aday olamayacak.
Siyasi partilerce aday gösterilmede Türkiye Büyük Millet Meclisinde grubu bulunan siyasi partiler grup kararıyla, en son yapılan milletvekili genel seçiminde geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5'ini almış olan siyasi partiler ise tüzüklerinde gösterilen yetkili organlarının kararıyla cumhurbaşkanı adayı gösterilebilecek.
Her siyasi parti veya parti grubu ancak bir aday için başvuruda bulunabilecek. Bir kişi birden fazla siyasi parti grubu veya siyasi parti tarafından aday gösterilebilecek. Aday gösterilebilmek için ilgilinin yazılı muvafakati bulunacak. Verilen süre içinde eksiklikleri gidermeyen siyasi partiler aday göstermekten vazgeçmiş sayılacak.
Cumhurbaşkanı adaylığı için siyasi partilerce başvurular Yüksek Seçim Kurulunca kabul edilen Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde Uygulanacak Seçim Takvimi'ne göre 19 Mart 2023 Pazar günü başlayıp 23 Mart 2023 Perşembe günü saat 17.00'ye kadar Yüksek Seçim Kuruluna yapılacak.
Bu tarihten sonra hiçbir şekilde yeni aday gösterilemeyecek.
Yüksek Seçim Kurulu tarafından yapılacak inceleme sonucunda adaylarla ilgili bilgi ve belgelerde eksiklik tespit edilmesi halinde eksikliklerin giderilmesi için 25 Mart 2023 Cumartesi günü saat 17.00'ye kadar süre verilerek adaya/temsilci veya vekiline elden yazılı bildirimde bulunulacak.
Yüksek Seçim Kurulunca, cumhurbaşkanı adaylarının bilgi ve belgeleri üzerinde yapılacak inceleme sonucunda seçilme yeterliğini ve aday gösterilme şartlarını taşıyanları gösteren geçici aday listesi düzenlenerek 28 Mart 2023 Salı günü Resmi Gazete'de yayımlanacak.
Cumhurbaşkanı adaylarına veya geçici aday listesine alınmamaya ilişkin Yüksek Seçim Kuruluna doğrudan yapılacak itirazlar, geçici aday listesinin Resmi Gazete'de yayımlanacak.
Cumhurbaşkanı geçici aday listesine yapılan itirazlar, Yüksek Seçim Kurulunca 30 Mart 2023 Perşembe günü saat 17.00'ye kadar karara bağlanacak, 31 Mart 2023 Cuma günü kesin aday listesi Resmi Gazete'de yayımlanacak.
SEÇMENLERCE ADAY GÖSTERİLME
Seçmenlerce cumhurbaşkanı adayı gösterilmek isteyen kişi, kimlik ve açık adres bilgilerini ihtiva eden başvuru dilekçesi ve seçilme yeterliğine ilişkin belgelerle, 555 bin 980 liranın Maliye veznesine emaneten yatırıldığına dair makbuzla Yüksek Seçim Kuruluna başvuracak.
Cumhurbaşkanı adaylığına, seçmenler tarafından aday gösterilmek isteyenler için başvurular, Yüksek Seçim Kurulunca kabul edilen Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde Uygulanacak Seçim Takvimi'ne göre, 19 Mart 2023 Pazar günü başlayıp 20 Mart 2023 Pazartesi günü saat 17.00'ye kadar Yüksek Seçim Kuruluna bizzat yapılacak.
Cumhurbaşkanı adaylığı için seçmenler tarafından aday gösterilmek isteyenlerden adaylık başvurusu kabul edilenler, 21 Mart 2023 Salı günü Yüksek Seçim Kurulunca ilan edilecek ve seçmenler tarafından bağlı oldukları ilçe seçim kurullarında 22 Mart 2023 Çarşamba günü teklifte bulunulmaya başlanacak. Teklif süresi 27 Mart 2023 Pazartesi günü saat 20.00'de sona erecek.
Seçmenler, ancak Yüksek Seçim Kurulu tarafından yapılan ilanda belirtilen adaylardan sadece biri için ve bir kez teklifte bulunabilecek.
14 MAYIS İÇİN KRİTİK DETAYLAR
14 Mayıs 2023'te Türkiye seçime gidecek ve vatandaşın önüne iki sandık konulacak. Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinde seçmen sayısı 60 milyonu bulacak. Bu rakam 2018 seçimlerinde 56,3 milyondu.
3 MİLYON VATANDAŞ BAŞKA YERDE
Binlerce vatandaşın yaşamını kaybettiği deprem felaketi sonrasında 3 milyon civarında vatandaş bölge dışındaki illere gitti.
Göç edenlerin yaklaşık 1,5 milyonunun seçmen olduğu tahmin ediliyor. Bu tahminler vatandaşların cep telefon sinyalleri, e-devlet, banka hesapları gibi dijital ortamdaki işlemlerine dayanarak yapılıyor.
ADRES GÜNCELLEME SEFERBERLİĞİ
Depremzede vatandaşların oylarını kullanmalarını sağlamak için de tam bir seferberlik başlatıldı.
20 Mart tarihine kadar devam edecek adres güncellemeleri için İçişleri Bakanlığı tarafından vatandaşın cep telefonuna sık sık mesajlar gönderilerek gerekli işlemleri yapmaları isteniyor.
Sabah'ta yer alan habere göre, Güncelleme için nüfus müdürlükleri, e-devlet ve ilçe seçim kurallarını kullanabileceklerine dikkat çekiliyor. Mesajlarda, adres güncellemesi yapanların herhangi bir hak kaybına uğramayacağına işaret ediliyor. Bu doğrultuda ayrıca, 20 Mart tarihinin ötelenmesi üzerinde de duruluyor.
Adres güncellemeleri için daha önce fatura, kira kontratı gibi belgeler isteniyordu. Bu konularda da bazı esneklikler sağlanması gündemde.
ÖĞRENCİLERİN DURUMU
Üniversite öğrencilerinin nasıl ve nerede oy kullanabilecekleri ile ilgili de bir belirsizlik bulunuyor. YÖK, online eğitimin nisan ayında gözden geçirileceğini açıklamıştı.
Nisan ayında üniversitelerin yüzü yüze eğiteme geçmesi halinde seçmen listeleri 2 Nisan'a kadar askıda kalacağı için itiraz edip okullarının olduğu yerde oy kullanabilecekler.