Başkan Recep Tayyip Erdoğan, Srebrenitsa soykırımının 28'inci yılında, vefat edenleri rahmetle andı.
BAŞKAN ERDOĞAN'DAN VİDEO MESAJ
SREBRENİTSA'YI ASLA UNUTMAYACAĞIZ, UNUTTURMAYACAĞIZ
Erdoğan, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, "İnsanlık tarihine kara bir leke olarak geçen Srebrenitsa Soykırımı'nın 28'inci yıl dönümünde şehitlerimizin kederli aileleri ve tüm Boşnak kardeşlerime en içten taziyelerimi sunuyorum. Bir daha benzer vahşetler yaşamamak için Srebrenitsa'yı asla unutmayacağız, unutturmayacağız." ifadelerini kullandı.
ANMA TÖRENİNE VİDEO MESAJ
Başkan Recep Tayyip Erdoğan, Srebrenitsa Soykırımında yaşamını yitirenleri anarak, "Bugün, 28 yıl öncesine göre ekonomisi, diplomasisi, imkan ve kabiliyetleriyle çok daha güçlü, daha itibarlı bir Türkiye vardır. Ülke olarak burada yaşanan acıların tekrarına asla izin vermeyeceğiz." dedi.
Erdoğan, Bosna Hersek'teki "Srebrenitsa Soykırımının 28. Yıldönümü Anma Töreni"ne video mesaj gönderdi.
Türkiye'deki kritik seçim süreci boyunca dualarını esirgemeyen tüm Bosna Herseklilere teşekkür eden Erdoğan, "Milletimizle birlikte canımızdan bir parça gördüğümüz Bosna Hersekli kardeşlerimizin de güvenine layık olmaya çalışacağız." ifadesini kullandı.
Bugünün, insanlık tarihine kara bir leke olarak geçen Srebrenitsa Soykırımının 28. yılı olduğunu hatırlatan Başkan Erdoğan, şunları kaydetti:
"Bu matem günümüzde şehitlerimizin kederli ailelerine ve tüm Boşnak kardeşlerimize bir kez daha en içten taziyelerimi sunuyorum. Merhum Aliya'nın 'Ne yaparsanız yapın ama soykırımı unutmayın, çünkü unutulan soykırım tekrarlanır' sözündeki hikmeti ve acı gerçeği aklımızdan çıkarmıyoruz. Bir daha benzer vahşetler yaşamamak için Srebrenitsa'yı asla unutmayacağız ve unutturmayacağız. Tüm dünyanın gözleri önünde Srebrenitsa'da işlenen soykırımın yüreklerimizde açtığı yara 28 yıldır kanamaya devam ediyor. Defnettiğimiz her bir şehidimizle o günleri bir daha yaşıyor, bir daha hatırlıyor, gözyaşlarımızı bir kez daha içimize akıtıyoruz. Bugün 30 şehidimizi daha ebedi istirahatgahlarına uğurlayacağız. Şehitlerimizin ruhları şad, mekanları cennet olsun. Rabb'im, tüm şehitlerimizi cennetiyle cemaliyle müşerref eylesin."
"BARIŞ VE İSTİKRARIN KORUNMASI İÇİN ÇALIŞMALIYIZ"
Her 11 Temmuz'da acıları tazelenen şehitlerin ailelerine ve Boşnak halkına sabırlar dileyen Erdoğan, "Uluslararası mahkeme kararlarına rağmen hala Bosna Hersek'teki soykırımı inkar edenler, 'işlediği savaş suçlarından pişmanlık duymadığını' söyleyenler ve maalesef bu şahısları destekleyenler çıkabilmektedir. Bu vicdansızları ve yapılan müessif açıklamaları lanetliyorum." diye konuştu.
Başkan Recep Tayyip Erdoğan, Bosna Hersek'teki acıların tekrarlanmaması için nefret söyleminin geride bırakılıp, barış, hoşgörü ve uzlaşma kültürünün hakim kılınması gerektiğine işaret etti.
"BOSNA HERSEK'İN BAĞIMSIZLIĞINI DAİMA GÖZETECEĞİZ"
Balkanlar'da barış ve istikrarın korunması için hep birlikte çalışılması mesajını veren Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Unutulmamalıdır ki Bosna Hersek'in istikrarı, Balkanlar'ın ve Avrupa'nın istikrarı için anahtar niteliktedir. Türkiye, Bosna Hersek'in bir istikrar, barış ve refah havzasına dönüşmesi için üzerine düşeni yapmaya devam edecektir. Bugün, 28 yıl öncesine göre ekonomisi, diplomasisi, imkan ve kabiliyetleriyle çok daha güçlü, daha itibarlı bir Türkiye vardır. Ülke olarak burada yaşanan acıların tekrarına asla izin vermeyeceğiz. Bosna Hersek'in bağımsızlığını, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü daima gözeteceğiz. Sizlerden gönüllerinizi ferah tutmanızı bekliyorum. Srebrenitsa şehitlerimize Allah'tan rahmet diliyor, aziz hatıraları önünde saygıyla eğiliyorum."
30 SOYKIRIM KURBANI DAHA BUGÜN DÜZENLENEN CENAZE TÖRENİNİN ARDINDAN TOPRAĞA VERİLDİ
Öte yandan Bosna Hersek'in doğusundaki Srebrenitsa'da 1995'te işlenen soykırımda katledilen 30 kurbanın cenazesi, Potoçari Anıt Mezarlığı'na defnedildi.
Avrupa'da İkinci Dünya Savaşı'nın ardından yaşanan en büyük insanlık trajedisi olarak kabul edilen ve Sırp güçler tarafından en az 8 bin 372 Boşnak sivilin acımasızca katledildiği soykırımda kimlik tespiti yapılan 30 kurban için Potoçari Anıt Mezarlığı'nda tören düzenlendi.
Törene, Bosna Hersek devlet yetkililerinin yanı sıra Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, AK Parti Genel Başkanvekili Efkan Ala, ülkedeki diplomatik misyon şefleri ve kurbanların yakınları katıldı.
Bosna Hersek İslam Birliği (Diyanet İşleri) Başkanı Husein Kavazovic kurbanların cenaze namazını kıldırdı.
Şehitler için yapılan duanın ardından tek tek isimleri okunan 30 soykırım kurbanın cenazeleri, daha önce hazırlanan mezarlarına taşınarak yakınları tarafından toprağa verildi.
Soykırım kurbanlarının defnedilmesi sırasında duygusal anlar yaşandı, hem aileler hem de defin işlemine katılanlar gözyaşlarını tutamadı.
Bu yıl toprağa verilen 30 soykırım kurbanından en genci öldürüldüğünde 15 yaşında olan Elvir Salcinovic, en yaşlı kurban ise 65 yaşındayken öldürülen Nezir Muminovic.
Soykırımın 28'inci yılında toprağa verilen kurbanlar ve doğum tarihleri şöyle:
Dzemail Alic (1962), Mevlid Aljic (1957), Halil Avdic (1975), Esad Dzanic (1968), Semir Dozic (1977), Mujo Esmic (1940), Sakib Garaljevic (1971), Mehmed Gerovic (1945), Ahmedin Halilovic (1976), Senid Hodzic (1975), Sabid Ibrahimovic (1974), Hasib Ibrahimovic (1946), Saban Ibric (1935), Redo Jahic (1935), Esed Klempic (1979), Zuhdjia Lemes (1949), Idriz Mehinovic (1950), Mustafa Mekanic (1979), Vejsil Mujanovic (1943), Hasib Mujanovic (1965), Himzo Mujic (1959), Nezir Muminovic (1930), Bekir Music (1972), Ekber Ridic (1972), Elvir Salcinovic (1980), Sabahudin Selimovic (1964), Nisad Selimovic (1976), Hasan Smajlovic (1959), Rifet Tabakovic (1966), Husein Zukic (1932).
BABA VE OĞUL BİRLİKTE GÖMÜLDÜ
Bu yıl gömülen kurbanlar arasında dört reşit olmayan kişi var. Katledildiğinde 15 yaşında olan Elvir Salcinovic'in yanı sıra öldürüldüklerinde 16 yaşında olan Mustafa Mekanic, Esed Klempic ile 17 yaşında olan Semir Dozic de toprağa verildi.
Srebrenitsa'da katledilen baba-oğul Vejsil ve Hasib Mujanovic de yan yana gömüldü.
SOYKIRIMDA 28 YILDA DEFNEDİLENLERİN SAYISI 6 BİN 751'E YÜKSELDİ
Srebrenitsa'nın 11 Temmuz 1995'te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerince işgal edilmesinin hemen ardından BM bünyesindeki Hollandalı askerlere sığınan sivil Boşnaklar, Sırplara teslim edildi.
Kadın ve çocukların Boşnak askerlerin kontrol ettiği bölgeye gitmesine izin veren Sırplar, en az 8 bin 372 Boşnak erkeği ormanlık bölgede, fabrikalarda ve depolarda öldürdü ve katledilenler toplu mezarlara gömüldü.
Savaşın ardından kayıpları bulmak için başlatılan çalışmalarda toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz'da Potoçari Anıt Mezarlığı'nda düzenlenen törenle toprağa veriliyor.
Bu arada, Potoçari Anıt Mezarlığı'na defnedilen soykırım kurbanı sayısı 6 bin 751'e yükseldi.
SREBRENİTSA'DA NE OLDU?
Srebrenitsa'nın 11 Temmuz 1995'te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerince işgal edilmesinin ardından Birleşmiş Milletler (BM) bünyesindeki Hollandalı askerlere sığınan sivil Boşnaklar, daha sonra Sırplara teslim edildi.
Kadın ve çocukların Boşnak askerlerin kontrolündeki bölgeye ulaşmasına izin veren Sırplar, en az 8 bin 372 Boşnak erkeği ormanlık alanlar, fabrikalar ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar, toplu mezarlara gömüldü.
Savaşın ardından kayıpları bulmak için başlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz'da Potoçari Anıt Mezarlığı'nda düzenlenen törenle toprağa veriliyor.
Bosna Hersek'in doğusundaki Srebrenitsa'nın 11 Temmuz 1995'te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerce ele geçirilmesinin ardından başlayan ve kısa zaman içinde 8 binden fazla Boşnak sivilin hunharca öldürüldüğü soykırım, Boşnak halkının kanayan yarası olmayı sürdürüyor.
Avrupa'da İkinci Dünya Savaşı'nın ardından en büyük insanlık trajedisi olarak nitelendirilen Srebrenitsa soykırımı, aradan geçen 28 yıla rağmen kurban yakınlarının en derin acısı olarak yüreklerdeki yerini koruyor.
SIRP KOMUTAN MLADİC'DEN "TÜRK" İFADESİ
Lahey'deki uluslararası mahkeme tarafından, aralarında Srebrenitsa soykırımının da bulunduğu birçok savaş suçundan müebbet hapse mahkum edilen Ratko Mladic, 11 Temmuz 1995'te emrindeki Sırp askerlerle Srebrenitsa'yı ele geçirdi.
Sırp bayramı arifesinde Srebrenitsa'yı Sırp milletine armağan ettiklerini söyleyen Mladic, "Nihayet bu topraklarda Türklerden (bölgede Müslümanlara Türk de deniliyor) intikam alma zamanı gelmiştir." ifadelerini kullandı.
Şehirde yaşayan siviller, Birleşmiş Milletler (BM) bünyesinde bölgede görev yapan Hollandalı askerlere sığınarak hayatta kalmayı umsa da Hollandalılar istisnasız herkesi Sırp birliklerine teslim etti.
Nihayetinde yalnızca birkaç gün içinde Srebrenitsa ve civarındaki yerleşimlerden en az 8 bin 372 kişi acımasızca katledildi, çok sayıda aile evlerinden sürgün edildi.
BİNLERCE SİVİL "ÖLÜM YOLU"NDA KATLEDİLDİ
Srebrenitsa'nın Sırp askerlerin eline geçmesinin ardından Hollandalılara sığınmak istemeyen Boşnakların bir bölümü orman yolundan Bosna Hersek ordusunun kontrolündeki bölgeye ulaşmak istedi.
Orman yolunu seçenlerin büyük çoğunluğunun kaderi de BM üssüne sığınanların kaderiyle aynı oldu. Halk arasında "ölüm yolu" olarak da anılan orman yolundan giden binlerce Boşnak sivil, Sırpların kurduğu tuzaklarda hayatını kaybetti.
Hollandalı askerlere sığınan siviller ise ilk gecenin ardından başlarına gelecekleri anlarken, üs olarak kullanılan akümülatör fabrikasında tutulan sivillerin yanına giren Sırplar, kimlik kontrolü yapıp keyfi bir seçimle bazı erkekleri götürdü.
Ertesi gün, Hollandalı askerlerin yalnızca birkaç metre ilerisinde, üssün hemen dışında bekleyen Sırp askerleri, kadın ve çocukları otobüslere bindirdi, erkekleri ise hemen orada ailelerinden ayırdı.
Ailelerinden ayrılan binlerce erkek katledilip farklı toplu mezarlara gömülürken, kadın ve çocuklar yıllardır yaşadıkları memleketlerinden sürgün edildi.
Sırplar, erkekleri öldürerek Boşnak nüfusu yok etmeyi amaçlarken, bunun adına etnik temizlik dediler.
HOLLANDA "KISMEN" SUÇLU BULUNDU
Srebrenitsalı Boşnak sivillerin sığındığı Hollandalı BM askerlerinin soykırımdaki rolü, aradan geçen yıllara rağmen tartışılıyor.
Kentin işgal edilmesinin ardından çekilen ve kamuoyunun da aşina olduğu görüntülerde, Hollandalı komutan Thom Karremans'ın 11 Temmuz 1995'te bir araya geldiği Mladic karşısında el pençe durması dikkati çekiyor.
Kente giren Sırplara ateş açıldığı için Karremans'ın ifadesini alan Mladic'in, görüntülerin sonunda ise Karremans'a içki ısmarladığı ve ikilinin birlikte kadeh kaldırdığı görülüyor.
Hollandalı askerlerin Srebrenitsa'dan uğurlanması öncesinde ise Mladic'in, Karremans ve ailesine çeşitli hediyeler vermesi de bir başka ilgi çekici detay olarak göze çarpıyor.
Karremans hiçbir zaman yaşananlar yüzünden yargılanmazken, Hollanda devleti ise Srebrenitsa'daki soykırımdan "kısmen" suçlu bulundu.
Kurban yakınlarınca 2007'de açılan davada, Lahey Bölge Mahkemesi, Srebrenitsa'nın işgali sırasında BM bünyesinde görevli Hollandalı askerlere sığınan 300 Boşnak sivilin Sırplara teslim edilmesinden Hollanda'yı suçlu buldu.
SREBRENİTSA DAVALARINDA 45 SIRP'A TOPLAM 699 YIL HAPİS CEZASI VERİLDİ
Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı, 2007 yılında aldığı kararda, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesinden (ICTY) gelen kanıtlar doğrultusunda Srebrenitsa ve civarında yaşananları "soykırım" olarak nitelendirdi.
Sırp komutan Mladic, ICTY'de görülen davada, aralarında soykırımın da bulunduğu birçok suçtan müebbet hapse mahkum edilirken, 8 Haziran 2021'de görülen temyiz duruşmasında müebbet hapis cezası onandı.
Savaş döneminde Bosnalı Sırpların lideri olan Radovan Karadzic de Sebrenitsa soykırımı dahil birçok suçtan önce 40 yıl, ardından temyiz davasında müebbet hapse mahkum oldu.
ICTY'de görülen Srebrenitsa davalarında ayrıca Radislav Krstic 35 yıl, Vidoje Blagojevic 15 yıl, Vujadin Popovic ve Ljubisa Beara müebbet, Drago Nikolic 35 yıl, Ljubomir Borovcanin 17 yıl, Vinko Pandurevic 13 yıl, Radivoje Miletic 19 yıl ve Milan Gvero 5 yıl hapis cezası aldı.
Bosna Hersek Mahkemesinde görülen başka bir davada ise 13 Temmuz 1995'te 1000'e yakın Boşnak sivilin katledilmesi suçundan Milorad Trbic 30 yıl hapisle cezalandırıldı.
Farklı mahkemelerde görülen Srebrenitsa davalarında bugüne kadar 45 Sırp'a, toplam 699 yıl hapis cezası verildi.
Eski Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic de Srebrenitsa'daki soykırımla suçlanmış ancak yargılanması sürerken cezaevinde ölmüştü.