Türkiye 31 Mart yerel seçimlerine doğru giderken CHP'li isimlerin yönetiminde bulunan Ankara, İzmir ve İstanbul'da belediye resmen borç batağında. Sayıştay raporlarında çıkan usulsüzlükler ve borçlar gündemdeki yerini korurken Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Vedat Işıkhan'dan çarpıcı bir açıklama geldi.
Bakan Işıkhan, yaptığı açıklamada, "Şu anda Türkiye genelinde, Sosyal Güvenlik Kurumu'na en çok borçlu olan 5 belediyenin tamamı CHP belediyelerine aittir. Ankara Büyükşehir Belediyesi, şirketleriyle birlikte SGK'ya olan borçlarıyla öne çıkıyor. Ankara Büyükşehir Belediyesi prim borçlarını dahi ödeyemez durumda. 5 yıl önce 200 milyon olan borç bugün 4,5 milyar TL'ye ulaşmış durumda. Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin prim borcu, son 5 yılda 20 kat artmıştır. Bu durum, Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin iflasın eşiğinde olduğunu göstermektedir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve diğer CHP'li belediyeler de benzer durumdadır. Bu borçlar, belediyelerin öncelikli olarak devlete ödemesi gereken belediye işçilerinin sigorta prim borçlarıdır. Çünkü Ankara'nın son 5 yılı elle tutulur tek bir yatırım olmadan, tek bir icraat olmadan geçti. Diyorlar ya Ankara yavaşladı. "hiçbir icraat yapmadan bu kadar borç yapmak da bunun en net göstergesidir. Fevkalade bir kadrolaşmayla Belediye'ye aldıkları işçilerin sigorta primlerini ödemiyorlar. CHP siyaseti yalan siyasetidir. CHP'nin belediyeciliği de talan belediyeciliğidir." şeklinde konuştu.
HAKAN HAN ÖZCAN DAHA ÖNCE ORTAYA ÇIKARMIŞTI
AK Parti Ankara İl Başkanı Hakan Han Özcan, yerel seçimler öncesi Ankara Büyükşehir Belediyesi (ABB) Başkanı Mansur Yavaş'ın, ABB iştiraki olan şirketlerde çalışan personelin hak edişlerini ayırmadığı, ihbar tazminatlarına göz diktiği, SGK ve vergi borçlarını bile ödeyemediğini ortaya çıkarmıştı. Yavaş'ın beceriksizliğini her fırsatta dile getiren AK Parti Ankara İl Başkanı Hakan Han Özcan'ı Sayıştay Raporları da doğrulamıştı
BUGSAŞ'IN BORCU 1.8 MİLYAR LİRA
Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanı Mansur Yavaş'ın Basın Koordinatörü Volkan Memduh Gültekin'in Yönetim Kurulu Üyesi olduğu şirket battı. Mansur Yavaş'ın Ankara'da seçimi kazandığı 2019 yılında 106 milyon 557 bin lira olan borç, 5 yıllık sürede 14 katına çıktı.
Borçlar 2019'dan bu güne 14 kat artarken, şirketin toplam vergi ve prim borcu 1 milyar 827 milyon Türk Lirasına ulaştı. Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından yayınlanan faaliyet raporunda da zarar gün yüzüne çıktı.
SAYIŞTAY RAPORUNDA
Öte yandan söz konusu şirket Sayıştay Raporları'nda da yer aldı. 2022 yılı Sayıştay Denetim Raporunda; sermayesinin tamamı karşılıksız bırakılarak şirket iflasın eşiğine getirildiği, Yönetim Kurulu'nun bu konu hakkında herhangi bir girişimde bulunmadığı, TTK'nın 376'ncı maddesi gereğince bu durumu ortadan kaldırmaya yönelik tedbirlerin alınmadığı tespit edildi.
2022 Yılı Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu'nda BUGSAŞ ile ilgili olarak şu ifadeler yer aldı:
"2022 ve önceki yıllara ilişkin Yönetim Kurulu ve Genel Kurul kararları incelendiğinde, Yönetim Kurulu'nun ve Genel Kurul'un bu konu hakkında herhangi bir girişimde bulunmadığı ve TTK'nın 376'ncı maddesi gereğince bu durumu ortadan kaldırmaya yönelik tedbirlerin alınmadığı görülmüştür. Bu itibarla Kanun hükmü gereğince Şirket genel kurulu tarafından bu yönde herhangi bir karar alınmadığı takdirde şirketin kendiliğinden sona ermesi kanunun amir hükmüdür."
İETT VE İSKİ'DE USULSÜZLÜK!
Öte yandan AK Parti'li Meclis Üyesi Mustafa Kaynar, Sayıştay'ın, İBB hakkında hazırladığı denetim raporuna işaret ederek, "Sayıştay, İBB'nin 2022 yılı içindeki işlemleriyle ilgili 125 usulsüzlük tespit etmiş. Bağlı kuruluşlardan İETT ile ilgili 17, İSKİ ile ilgili de 21 usulsüzlük tespit edilmiştir." dedi.
Kaynar, rapordaki diğer tespitlere ilişkin, "Belediye bünyesindeki araç envanterinin gerçekleri yansıtmadığı tespit edilmiştir. Araç Yönetim Sistemi'ne kayıtlı olmayan 1258 aracın olduğu da ortaya çıkmıştır. Geçici kabul tutanağıyla kabul edilen, Dudullu-Bostancı metrosuyla ilgili yapılan incelemede tutanak eki olan 245 sayfalık kusurlu işler listesinde 21 bin 601 eksik ve kusurlu iş yer aldığı görülmüştür. Yüzde 17'lik kısmı tamamlanmayan işin açılışı gerçekleştirilmiştir." ifadelerini kullandı.
Metronun 1 yıl önce açılmış olmasına rağmen halen inşaatın devam ettiğini belirten Kaynar, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Sayıştay raporuna göre, ihale yapılacak, önce bir firmaya gidiliyor. 'Sen bu iş için bir fiyat teklifi ver.' deniliyor. Firma, 'Ben bu işi 19 milyon 478 bin liraya yaparım.' diyor. Daha sonra diğer firmalardan da teklifler alınarak 21 milyon liralık yaklaşık maliyet oluşturuluyor. Buradan cüzi bir indirim yapmış gibi gösterilerek, tek katılımcı olan belediye şirketine 20 milyon 789 bin liraya ihale veriliyor. Belediyenin bu şirketi, yaklaşık maliyet belirleme sırasında teklif aldığı firmaya gidiyor. 'Kaç liraya yaparsın?' diye soruyor. O şirket de 3 ay sonra '15 milyon 396 bin liraya yaparım.' diyor. Yaklaşık maliyet belirlenirken 3 ay önce 'Bu iş 20 milyon liraya yapılır.' diyen firma, belediyenin şirketi yüksek miktardan ihaleyi aldıktan sonra iş yapılma zamanına geldiğinde '15 milyona yaparım.' diyor. Hakikaten de 15 milyona yapıyor. Aradaki 5 milyon bir yerlere gidiyor. Biz de tam o 5 milyonun peşindeyiz. Bu, İstanbul'un, kamunun hakkı olan para, finans olarak gidiyor."
"3,5 YILDA, 35 YILDA YAPILAN BORCUN 2 KATI BORÇ YAPILDI"
3,5 yılda, 35 yılda yapılan borcun 2 katı borç yapıldığını ifade eden Kaynar, "İBB'nin 2022 yılı borç stok tutarı 74 milyar 147 milyon liradır. Kanuna göre 2022'de en fazla 61 milyar 498 milyon lira borçlanma hakkınız varken senin borcun 74 milyar 147 milyon lira olmuş. Yani '13 milyar 100 milyon lira sınırı aşmışsın.' diyor. 'Borçlanamaz hale gelmişsin, bundan sonra da borçlanamazsın.' diyor. Bunu Sayıştay söylüyor." diye konuştu.
Kaynar, 2019'da İBB'nin 30 şirketinin 359 yönetim kurulu üyesi bulunduğunu, bu kişilerin bürokratlardan oluştuğunu belirterek, Ekrem İmamoğlu yönetimindeki İBB'de yönetim kurulu üye sayısının 486'ya yükseltildiğini, eklenen bu kişilerin CHP'nin eski ilçe başkanları, seçimi kazanamayan belediye başkan adayları, halihazırdaki milletvekillerinin akrabaları olduğunu söyledi.
CHP'li İBB yönetiminin, hak edişlerini almak isteyen firmaların ödemelerini sıraya göre değil, kendileriyle iyi geçinip geçinmediğine göre belirlediğini ifade eden Kaynar, şunları kaydetti:
"31 Aralık 2022 itibarıyla 775 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilmek üzere boş tutulan konut sayısı 873'tür. Dar gelirli ailelerin ihtiyacını karşılamak için bulunan konutlar boş tutulmuştur. Bu evlere 2022 yılı içinde aidat ve ortak gider olarak 1 milyon 319 bin lira gider yapılmıştır. Hak sahiplerine bu evler verilmemiş. Kime verildiğinin tespit edilmesini istemiyorlar."
Kaynar, 2019'da park alanı olarak karar alınan taşınmazın 2021'de 176 milyon 500 bin liraya satıldığını, Sayıştay'ın İBB yönetiminin park alanını sattığını raporladığını belirterek, şöyle devam etti:
"İdare tarafından Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının sosyal hizmet modellerinden yararlanan çocuklardan reşit olanların hiç istihdam edilmediği, ilgili mevzuatlar gereği istihdam sağlanması gereken engelli kişilerin öngörülen oranda istihdam edilmediği tespit edilmiştir. 657 sayılı Kanun kapsamında istihdam edilen personel sayısının 271 olması gerekirken 159 olduğu, işçiler arasındaki engelli personel sayısının 886 olması gerekirken 426 olduğu tespit edilmiştir. Yani sosyal hizmetler kapsamında çalıştırılması gerekenler hiç çalıştırılmamış."
Meclis kararı olmaksızın bazı otoparkların İSPARK tarafından işletilmesine değinen Kaynar, "2 bin 341 araç kapasiteli 11 otoparkın ihalesiz ve Meclis kararı olmaksızın İSPARK'a usulsüz olarak kullandırıldığı tespit edilmiş. Belediye sisteminde görülmediği için buralardan elde edilen gelirin ne olduğu da belirsiz. İlçe belediyelerinin tahsil etmesi gereken ancak İBB tarafından tahsil edilen 47 milyon 87 bin 804 liralık otopark bedeli, ilçe belediyelerinin hakkı olduğu halde gönderilmemiştir. Sosyal tesislerin ücret tarifesi Büyükşehir Belediye Meclisi yerine Başkanlık oluruyla belirlenmiştir.'' ifadelerini kullandı.
CHP'NİN USULSÜZLÜKLERİ BİTMEK BİLMİYOR
Her fırsatta kendilerini iyi belediyeciliğin adresi olarak gösteren ve AK Partili belediyeleri suçlayan CHP'nin usulsüzlükleri bitmek bilmiyor.İETT'deki usulsüz ihaleler Sayıştay raporuna yansıdı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) yönetimi tarafından CHP İstanbul Milletvekili ve CHP Mali İşlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Özgür Karabat'ın Mali Müşavirliğini yaptığı Ulaşım İç ve Dış Ticaret A.Ş'ye İETT otobüslerinin 4.1 milyar TL'lik bakım ve onarım ihaleleri verildi.
SAYIŞTAY RAPORUNA YANSIDI
2019 yerel seçimlerinden sonra vatandaşın can ve mal güvenliğinin tehdit etmeye başlayan İstanbul'un çöken toplu ulaşım sistemindeki en büyük problemin ihalelerin peşkeş çekilmesi olarak gösterilmesi Sayıştay'ın 2022 yılı raporuna da yansıdı.
Sayıştay idareye ait otobüslerin bakım ve onarımlarına ilişkin yapılan ihalelerde, kilometre üzerinden birim fiyat teklifi alındığı, birim fiyatı oluşturan unsurlara ilişkin detaylı fiyat ve miktar araştırması yapılmadığı, isteklilerden teknik şartname ve eklerinde yer alan düzenlemelere göre teklifte bulunmalarının istenildiğini tespit etti.
'GİZLİLİK VE GÜVENİRLİK İLKELERİ KORUNABİLMELİ'
Sayıştay konuya ilişkin sonuç bildirgesinde "ihalelerde rekabet ve ihtiyaçların uygun şartlarla zamanında karşılanması, gizlilik ve güvenirlik gibi temel ilkelerin korunabilmesi için, yaklaşık maliyetin hizmet gereklerine ilişkin her bir unsurun ayrıntılı olarak belirlenerek oluşturuldu.
İhale dokümanının istekli olabileceklerin fiyatlarını gerçekçi ve sağlıklı bir şekilde oluşturabilmelerine imkan sağlayacak şekilde hazırlanması, birim fiyata dâhil unsurların hesaplamaya imkan sağlayacak şekilde detaylı unsurları ile birim fiyat tanımında ve iş kalemi analizinde gösterilmesi gerekmektedir" dedi.
İETT BORÇLANMA LİMİTİNİ AŞTI
Sayıştay ayrıca İETT'nin 2021 ve 2022 yıllarında borçlanma yasal üst sınırını da aştığını tespit etti.
Sabah'ta yer alan habere göre; Sayıştay, "İBB'den sonra İETT'yi de uyararak İdarenin 2022 yılı itibariyle sahip olduğu borç stoku, mevzuatında belirtilen borçlanma sınırını geçtiğinden mevcut borç stoku borçlanma sınırının altına çekilene kadar yeni bir borçlanmaya gidilmemesi ve mevcut borçların ödenmesi gerekmektedir" ifadelerine yer verdi.