Uzmanlar, Irak'tan Türkiye'ye geçen yıl durdurulan ve Erbil-Bağdat arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle yeniden başlatılamayan petrol ihracatı konusunun Başkan Recep Tayyip Erdoğan ziyaretiyle çözülebileceğini değerlendiriyor.
Paris merkezli Uluslararası Tahkim Mahkemesinin Türkiye ile Irak arasındaki petrol ihracatı konusunda verdiği karar sonrası 25 Mart 2023'te Irak'tan Ceyhan Limanı'na petrol akışı durdu.
Erbil ve Bağdat'ın petrol ihracatı konusunda henüz anlaşmaya varamaması nedeniyle Irak ekonomisinin bir yılda yaklaşık 14 milyar dolar zarar gördüğü tahmin ediliyor.
KRİTİK ZİYARETTE ÖNEMLİ GÜNDEM: PETROL
Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın 22 Nisan'da gerçekleştirmesi beklenen Irak ziyaretinde, petrol ihracatının yeniden başlatılmasının önemli gündem maddelerinden biri olması bekleniyor.
Iraklı enerji uzmanlar, Irak'tan Türkiye'ye petrol ihracatının yeniden başlatılmasının hem iki ülke için hem de Bağdat-Erbil ilişkileri için olumlu etkileri olacağını düşünüyor.
20'DEN FAZLA ANLAŞMA
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Başkan Erdoğan'ın Irak ziyareti hakkında yaptığı açıklamada "20'den fazla anlaşma imzalanacak" ifadelerini kullanıp şunları söyledi:
Cumhurbaşkanımızın ziyareti esnasında 20'dan fazla anlaşmanın imzalanması için ön mutabakatları tamamlamış durumdayız. Seyahat iki ayaklı olacak Bağdat ve Erbil ayağı var. Bağdat'ta Cumhurbaşkanımız hükümet başkanı ile bir araya gelip bir çalışma toplantısı yemeği olacak. Daha sonra anlaşmalar imzalanacak. Kendisi ayrıca Irak Cumhurbaşkanı ile bir araya gelecek.
Irak büyük potansiyeli ve imkanlara sahip olmasına rağmen temel hizmetlerin halka ulaştırılması konusunda büyük sıkıntılar yaşamakta. Mevcut hükümetin farkındalık geliştirdiğini görüyoruz. Hep beraber neler yapabiliriz, daha iyi bir sulama sistemi nasıl kurulabilir. Enerji konuları nasıl hayata geçirilebilir. Bu konuda Türkiye olarak her türlü desteği verme konusunda bir kararlılığımız var.
Bakanlığımız düzeyinde, iş adamları düzeyinde çeşitli temaslar devam ediyor. Artık Cumhurbaşkanımızın Irak'a ziyareti, orada bir stratejik çerçeve anlaşmasının imzalanması konusunda mutabık kalınmış durumda.
Çok alanda aynı anda nasıl iş birliği yürütülebilir? Bu iki ülke ilişkisi açısından önemli bir yol haritası teşkil edecek. İki ülke arasındaki ilişkilerde kalıcı faydaları ortaya koymak arzusundayız. Bölgemizin özellikle Irak'ın iç karışıklarla anılmasını istemiyoruz. Onun için ekonomik kalkınmanın siyasal istikrarın esas olmasını temenni ediyoruz.
"PETROL SEVKİYATININ YENİDEN BAŞLAMASI HEM IRAK HEM DE TÜRKİYE İÇİN İYİ OLACAK"
Enerji uzmanı Mazin es-Saad, Irak ve Türkiye arasında devam eden karşılıklı ziyaretlere işaret ederek, Başkan Erdoğan'ın ziyaretiyle petrol ihracatı konusunun çözüme kavuşabileceğini söyledi.
"Irak ve Türkiye arasındaki olumlu hava bu konuyu (petrol sevkiyatı) birinci gündem maddesi yapabilir." diyen Saad, "Erdoğan'ın ziyaretinden iki ülke çıkarına hizmet edecek sonuçların çıkmasını umut ediyor ve bekliyoruz." diye konuştu.
Enerji uzmanı Hamza Cevahiri de Irak'ın Kerkük'ten Fişhabur'a giden petrol boru hattının onarımını tamamladığını ifade ederek, burada test amaçlı petrol sevkiyatının yapıldığını söyledi.
Cevahiri, "Petrol sevkiyatının yeniden başlaması hem Irak hem de Türkiye için iyi olacak ve iki ülke de bunu memnuniyetle karşılar. Bu konuda bir sorun görünmüyor." ifadelerini kullandı.
"IKBY PETROLÜNÜN SEVKİYATI MERKEZİ YÖNETİMİN BÜTÇESİNİN FAYDASINA OLACAK"
Irak Enerji Merkezi Başkanı Fırat Musevi de Irak'ın günlük 350 bin varil petrol transfer etme kapasitesine sahip olan boru hattını onarmayı sürdürdüğünü ifade etti.
"IKBY'den üretilen petrolün merkezi yönetimin denetimine girmesi lazım." diyen Musevi, "Bu da Irak'ın petrolü Türkiye'ye sevk etmesinde elini güçlendirecektir." yorumunda bulundu.
Musevi, "Irak petrol boru hattının yeniden çalıştırılması Bağdat ve Erbil arasında müzakerelere büyük bir kapı açar." değerlendirmesinde bulunarak, şunları söyledi:
"Sonuçta IKBY petrolünün sevkiyatı merkezi yönetimin bütçesinin faydasına olacak. Nitekim Federal Mahkeme, tüm petrolün SOMO aracılığıyla sevk edilmesine karar verdi. IKBY'den yeniden petrol satışı meselesi, Erdoğan'ın Irak ziyareti sırasında yapılacak müzakerelere bağlı olacak."
"PETROL İHRACATININ YENİDEN BAŞLAMASI, IKBY'NİN PAZAR VE TİCARETİNE OLUMLU YANSIR"
Enerji uzmanı Rubin Semed de petrol ihracatının IKBY ekonomisi üzerinde ciddi etkisi olduğunu belirterek, petrol akışının durmasının bölgede çalışan çok sayıdaki petrol şirketleri için endişeye yol açtığını vurguladı.
Petrol ihracatının önünde petrol şirketleriyle yapılan anlaşmalar ve Irak ve IKBY'de petrolün çıkarılmasına ilişkin fiyatlandırmadaki farklılıklar gibi engeller olduğunu anlatan Semed, bunların kaldırılmasıyla birlikte ihracatın kolay bir şekilde yeniden başlayabileceğine işaret etti.
Semed, petrol akışının yeniden başlamasının bölgedeki petrol şirketlerinin faaliyetlerini motive edeceğini vurgulayarak, "Petrol arzının sürmesi ile bölge ile Türkiye arasındaki ekonomik ve ticari ilişki daha iyi bir noktaya gider. (IKBY'deki) Pazar ve ticarette de olumlu yansır." ifadelerini kullandı.
"İHRACATININ YENİDEN BAŞLAMASI, ERBİL-BAĞDAT ARASINDAKİ SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNE KATKI SUNAR"
Enerji uzman Şehriyar Şeyhler, petrol ihracatının IKBY ekonomisinin bel kemiği olduğunu belirterek, Bağdat-Erbil arasındaki en büyük siyasi sorunun da petrol sorunu olduğu değerlendirmesinde bulundu.
Petrol ihracatının durması nedeniyle 13 aydır bazı şirketlerin IKBY'yi terk ettiğini belirten Şeyhler, ihracatın yeniden başlamasının hem bu şirketler hem de bölgedeki yatırımlar için olumlu yansımaları olacağını kaydetti.
Şeyhler, "Petrol ihracatının durmasıyla Kürdistan Bölgesi ekonomisi gün geçtikçe sekteye uğradı. Bana göre petrol arzının devam etmesi, ekonomiyle ilgili konulan planların uygulanmaya geçmesini de kolaylaştıracak." ifadelerini kullandı.
Petrol ihracatının başlamasıyla Erbil ve Bağdat arasındaki sorunlu konulardan olan IKBY memur maaşlarına ilişkin sorunun da çözülebileceği yorumunda bulunan Şeyhler, şunları söyledi:
"(Erbil ve Bağdat arasındaki) Bazı sorunların da çözümüne katkı sağlayacak olan bu (petrol akışının yeniden başlaması) durum, Erbil-Bağdat'ın yakınlaşması ile Erbil-Türkiye arasındaki siyasi ve ekonomik ilişkilerin de daha çok gelişmesine imkan sağlayacak."