Küresel yazılım kesintisi tüm dünyayı kaosa sürükledi! Yerli yazılımın önemi ortaya çıktı! Türkiye'de ne kullanılıyor? Rusya ve Çin neden hiç etkilenmedi?

Microsoft'ta yaşanan büyük çaplı kesinti kendi işletim sistemine sahip olmayan neredeyse tüm ülkelerde kaosa yol açtı. ABD siber güvenlik şirketi CrowdStrike, hatadan sorumlu olduklarını kabul etti. Global ölçekte havayollarında, havalimanlarında, bankalarda, telekom şirketlerinde ve yayın organlarında bilgi teknolojileri kesintileri yaşandı. Tüm dünyada Covid-19'dan bu yana küresel havacılık sistemi panoların kapanması ile ilk kez karşı karşıya kaldı. Türkiye'de yerli ve milli teknolojik hamleler sayesinde çok ciddi bir sorun yaşanmasa da uçak seferlerinde bazı problemler yaşandı. Yerli ve milli işletim sistemi Pardus'u kullanan kamu kurumları ve özel şirketler ise yaşanan krizden etkilenmedi.

takvim.com.tr takvim.com.tr
Giriş Tarihi :19 Temmuz 2024 , 12:49 Güncelleme Tarihi :20 Temmuz 2024 , 07:11
Küresel yazılım kesintisi tüm dünyayı kaosa sürükledi! Yerli yazılımın önemi ortaya çıktı! Türkiye’de ne kullanılıyor? Rusya ve Çin neden hiç etkilenmedi?

İÇİNDEKİLER

Microsoft'ta yaşanan büyük çaplı kesinti dünyayı paniğe sürükledi.

Tüm dünyada uçuşlar iptal edildi, hastaneler, aile hekimliği muayenehaneleri, tren seferleri, bankalar, borsalar ve televizyon kanalları çevrimdışı kaldı.

ABD siber güvenlik şirketi CrowdStrike, hatadan sorumlu olduklarını kabul etti ve 'üzerinde çalıştıklarını' söyledi.

Her ne kadar sorun CrowdStrike firmasının ürününden kaynaklansa da burada temel sorumlu küresel ölçekte dev bir firma olan Microsoft. Zararın tazmininde Microsoft bir paket açıklamazsa zarardan etkilenen ülke, şirket ve kişiler Microsoft'a dava açabilecek.

DAVA AÇILABİLİR
Bilişim hukukunda uzman avukatlık bürosu Kurt&Partners Yönetici ortağı Avukat İzzet Gürler, tüm dünyayı etkileyen bu sistemsel krizin 100 binlerce insanı mağdur ettiğini söyledi. "Bu durumun karşısında hem şirketler hem de kişiler nezdinden sorumluluktan kaynaklı dava açılması mümkün" diyen Gürler, "Aksaklık yaratan firmaya karşı tazminat davası açma hakkı mevcut. Örneğin THY'nin iptal ettiği seferler ve yolcuklarına ödediği bedellerden dolayı hizmet aldığı şirkete dava açabilir. Aynı zamanda uçuştaki aksaklıktan dolayı mağduriyet yaşayan yolcu da dava açabilir. Sadece bilet ücreti değil örneğin iş anlaşması yapmış ama bu aksaklık nedeniyle ulaşımı sağlayamamış, iş anlaşması fesh olmuş. Bunu kanıtlarsa zararını tanzim edebilir. Bankaların güvenlik önlemlerini daha yüksek seviyede almak gibi bir yükümlüğü var. O nedenle banka mudisi yaşadığı mağduriyet nedeniyle bankasına dava açabilir" ifadelerini kullandı.

BİRÇOK ÜLKEDE SEFERLER İPTAL EDİLDİ
Arızanın küresel çapta yarattığı etki sebebi ile birçok ülkede ise uçuşlar iptal edildi.

ABD'DE UÇUŞLAR DURDU
ABD Federal Havacılık İdaresi (FAA), dünya çapında işletmeleri etkileyen büyük kesinti sonucu ülkenin önde gelen hava yolu şirketlerinin, iletişim sorunu nedeniyle uçuşlarını durdurduğunu bildirdi.

FAA, bu aksaklıktan "varış noktalarına bakılmaksızın hava yollarının tüm uçuşlarını etkilediği" bilgisini paylaştı.

Bu kapsamda uçuşları etkilenen hava yolu şirketleri arasında Delta Airlines, United Airlines, American Airlines, Allegiant Air, IndiGo, Akasa Airlines, Ryanair's ve SpiceJet gibi çok sayıda büyük havacılık şirketinin de bulunduğu belirtiliyor.

CrowdStrike sistemlerindeki teknik aksaklık, ABD'nin yanı sıra Avrupa'daki havalimanlarını da etkiledi.

İSPANYA'DA UZUN KUYRUKLAR OLUŞTU
İspanya'daki Barajas Havalimanı'nda uzun kuyruklar oluştu.

BBC'nin haberine göre, söz konusu sorunun ardından Amsterdam Schiphol Havalimanı uçuşlarında aksaklıklar yaşandı.

Schiphol Havalimanı'ndan bir sözcü, BBC'ye yaptığı açıklamada, kaç uçuşun etkilendiği henüz belli olmamakla birlikte "Kesinti Schiphol'den ve Schiphol'e uçan uçuşları etkiliyor." dedi.

İskoçya'daki Edinburgh Havalimanı'nda uçuş takip ekranları bu sabah çalışmazken ve ana terminal binasındaki yangın alarmının da aynı bilgisayar hatası yüzünden tetiklendiği belirtildi.

Almanya'daki Berlin Brandenburg Havalimanı yönetimi de yaptığı açıklamada, "teknik bir arıza nedeniyle" yolcu check-in işlemlerinde gecikmeler yaşanacağını kaydederken İspanya'daki tüm havalimanlarını yöneten devlete ait AENA ise havalimanlarının açık olduğu ancak "bilgisayar sistemindeki bir arızanın" gecikmelere neden olabileceği bilgisini paylaştı.

Fransız hava yolu şirketi Air France da bilgisayar sistemlerindeki kesinti nedeniyle bazı uçuşlarda aksamalar olacağını duyurdu.

ASYA'DAKİ HAVALİMANLARINI DA VURDU

Singapur Changi Havalimanı, küresel teknik arıza nedeniyle aksamalara karşı yolcuları uyardı.

Changi Havalimanı, Facebook sayfasındaki bir gönderide çok sayıda hava yolu şirketinin check-in sürecini manuel olarak yönettiğini duyurdu.

Bangkok Don Mueang Havalimanı'nda küresel kesintiden etkilenen havalimanları arasında belirtilirken CNA'nın haberine göre, çok sayıda yolcu Don Mueang Havalimanı'nda "çok kaotik" bir durumla karşı karşıya oldukları ve saatlerdir bagajlarına ulaşamadıklarını ifade etti.

Kesinti, dünyanın en kalabalık ülkesi Hindistan'ı da etkilerken IndiGo, Akasa Airlines ve SpiceJet dahil olmak üzere birçok hava yolu şirketinin rezervasyon ve check-in hizmetlerindeki aksaklıklar nedeniyle havalimanlarında manuel check-in ve biniş işlemleri yapılıyor.

TÜRKİYE'DE CİDDİ BİR PROBLEM YAŞANMADI
Dünya genelinde birçok sektörün ve şirketin etkilendiği sistemsel krizden Türkiye'de birçok kurum yerli ve milli işletim sistemi nedeniyle çok fazla etkilenmedi. Microsoft işletim sistemini kullanan firmalar dışında büyük bir kaos olmadı. Microsoft'un CrowdStrike güncellemesi sırasında Türkiye'de bazı şirketlerin sisteminde mavi ekran hatası çıktı.

YERLİ İŞLETİM SİSTEMİ PARİDUS ÖNE ÇIKTI
Türk Hava Yolları'nın (THY), biletleme ve rezervasyon sistemleri kesintiden etkilendi. Denizbank'ın sitesine erişim sağlanamadı. TÜVTÜRK Araç Muayene İstasyonları'nda da sistemde sorun oldu. Trendyol'da siparişler verilemedi. ABD merkezli siber güvenlik ve antivirüs hizmeti veren CrowdStrike adlı şirketin ürününü kullanan tüm Windows kullanıcıları gün boyu "mavi ekran" sorunu yaşarken, yerli ve milli işletim sistemi Pardus'u kullanan kamu kurumları ve özel şirketler ise yaşanan krizden etkilenmedi.

ÖZGÜR YAZILIM: PARİDUS
TÜBİTAK ULAKBİM tarafından geliştirilen ve Windows'un yerli muadili olarak bilinen Pardus, Linux tabanlı ve özgür bir yazılım olmasından dolayı daha korunaklı.

Pardus, CrowdStrike ürünlerini desteklemiyor. 2003'te temelleri atılan milli işletim sistemi Türkiye'de TÜBİTAKUEKAE tarafından geliştirilen, özgür, hızlı kurulabilen, kolay kullanılır, çoklu dil içeren, bilgisayar kullanıcılarının temel masaüstü ihtiyaçlarını gidermek üzere halihazırdaki linux dağıtımlarının üstün taraflarını kullanan; kurulum, yapılandırma ve kullanım kolaylığı sağlayan açık kaynak bir işletim sistemi.

İşletim sisteminin adı Anadolu Parsı olarak da bilinen Panthera Pardus'dan geliyor. Sistem açılışında ve varsayılan duvar kağıtlarında Anadolu Parsı Pardus'un çizimleri var. Pardus'un en önemli avantajı, açık kaynaklı Linux yazılımı üzerine inşa edildiği için "ücretsiz" olması. Virüsler etki etmediği için yüzlerce liralık lisanslarla antivirüs yazılımlarına da ihtiyaç duymayan Pardus, Windows gibi çok büyük sistem gereksinimlerine de ihtiyaç duymuyor.

TÜRKİYE VİZYONUN EN ÖNEMLİ MADDESİ TAM TEKNOLOJİK BAĞIMSIZLIK
A Haber Canlı yayınında konuya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Bilişim Uzmanı, Ümit Sanlav, "Dünyada eninde sonunda küresel bir djital kıyamet kopacak. Bu şekilde olacağı aşikar. Bunun bir provasını yaşıyoruz. Buna karşı önlemlerimizi almamız lazım. Sayın Cumhurbaşkanımızın mimarı olduğu, Türkiye vizyonun en önemli maddesi tam teknolojik bağımsızlık. Bizim bunu elde etmemiz, dünyaya bağlı kalmadan kendi işletim sistemimizle dijital bağımsızlığımızı elde etmemiz lazım." dedi.

"YERLİ YAZILIMIN ÖNEMİ ÖNE ÇIKTI"
Ulaştırma Bakanı Abdulkadir Uraloğlu da A Haber canlı yayınına bağlanarak yaşanan küresel sorunu değerlendirdi.

Bakan Uraloğlu, "Küresel düzeyde ulaşım, banka ve hastanelerde sorun yaşanıyor. Siber saldırı söz konusu değil. Sorun güvenlik yazılımından kaynaklı. Siber olaylara müdahale merkezi tespitleri yaptı. Bazı işlemler manuel olarak yapılabiliyor. En kısa sürede sorun çözülecek. Yerli yazılımın önemi ortaya çıktı. Bu bir işaret fişeğidir. SOME (Siber Olaylara Müdahale Merkezi) iletişim platformumuzdan tespit ettiğimiz sorunları kurumlarımızla paylaştık. Birkaç saatten fazla sürebilir. Yakın takipteyiz. 7400 civarında üniversitelerimizde yetişmiş personelimiz var. " ifadelerini kullandı.

BAĞIMSIZLIK VAZGEÇİLMEZ
Baykar Yönetim Kurulu Başkanı ve Teknoloji Lideri Selçuk Bayraktar da, "Tek işletim sistemi, tek arama motoru, 1-2 sosyal medya platformu. Birinin çökmesi bile dünyada bağlı olan tüm devletlerin kritik altyapısının çökmesine neden oluyor" açıklaması yaptı. Yüksek teknolojinin küresel düzeyde tekelleştiğinde kırılgan olduğunu anlatan Bayraktar, "Teknolojinin her alanında bağımsızlık toplumlar için vazgeçilmez" dedi.

Türk Polis Teşkilatı da "Siber Devriyelerimiz Her Türlü Durumda; Daima Görev Başında" notunu düştüğü bir paylaşım yaptı.

ÇİN VE RUSYA NEDEN ETKİLENMEDİ?

Dünyada dijital kıyametten hiç etkilenmeyen ise birkaç ülke vardı. Bunlar arasında Rusya ve Çin dikkat çekiyor. Bu ülkelerin kaos yaşamamasının nedeni, kendi işletim sistemlerini kurmaları.

Çin, ülkenin ABD teknolojisine karşı olan bağımlılığını azaltmak için yerli teknolojilere odaklanmıştı. Hükümet, yabancı kaynaklı işletim sistemlerine karşı açık kaynaklı işletim sistemi OpenKylin'i piyasaya sürmüştü.

Bu sistem, açık kaynaklı Linux işletim sistemine dayanıyor. Hatta Çin, devlet dairelerine alınacak yeni bilgisayarlarda AMD ve Intel işlemcilerin tercih edilmesini yasaklamış, Windows yerine yerli işletim sistemi kullanılmasını önermişti.

Keza Rusya da, Microsoft ürünlerine yasaklama getirmişti. Jolla firması tarafından geliştirilen Sailfish adlı işletim sistemi, Rusya'nın resmi işletim sistemi olarak kayıtlara geçmişti. Altyapı olarak Linux tabanlı hizmet veriyor. Yerli işletim sistemi Astra Linux da, ülkede ilk ve yüksek eğitim kurumlarının satın alımlarında Windows'un önüne geçmiş durumda. Dün Rusya Dijital Kalkınma Bakanlığı da bir açıklama yaparak, ülkede dünyadaki gibi bir kaos yaşanmadığını duyurarak, "Microsoft ile ilgili gelişmeler, kritik altyapı tesislerinde yerli yazılımların kullanılmasının önemini bir kez daha ortaya koyuyor" değerlendirmesinde bulundu.

Bilişim uzmanları da küresel çapta yaşanan kaos için ülkelere 'ulusal strateji' önerisi getirdi. Rusya ve Çin'deki kurumların etkilenmemesinin sebebini ülke stratejisine bağlayan İnfrasis Siber Mühendislik Genel Müdürü Can Sobutay, "Rusya ve Çin, Microsoft teknolojilerine kritik altyapı ve sektörlerinde temkinli bakıyordu. Bu nedenle savunma sanayi, sağlık, enerji gibi sektörlerde kendi yerel teknoloji şirketlerini kullanıyordu. Mevcut krizden bu yüzden etkilenmediler. Dijital dönüşümde ilerlemiş olan ülkemizin de siber güvenlikte ulusal politikaya ve bu politikayı uygulayacak kanun altyapısına ve eğitimli işgücüne ihtiyacı var" dedi.

İSRAİL'İ DE SİSTEMSEL KESİNTİLER
Küresel iletişim kesintisi İsrail'deki sağlık ve hizmet sektörünü etkiledi.

The Times of Israel gazetesinin haberine göre, küresel iletişim kesintisi İsrail'de bazı hastaneler, İsrail Posta Servisi ve bazı basın kuruluşlarının hizmetlerinin aksamasına neden oldu.

Bazı hastanelerin ve İsrail Posta Servisi'nin sistemlerinde kesintiler görüldüğü bildirildi. Haaretz gazetesi, müşteri hizmetleri operasyonlarının durduğunu açıkladı.

Ben Gurion Havalimanı yönetiminden yapılan açıklamada, başka havalimanlarında CrowdStrike sistemlerindeki sorun kaynaklı yaşanacak gecikmelerin Ben Gurion'un operasyonlarını etkileyebileceği bildirildi.

BAE'DEN AÇIKLAMA
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Telekomünikasyon ve Dijital Devlet Düzenleme Kurumu (TDRA), CrowdStrike yazılımlarının güncellenemediğine dikkati çekerek, CrowdStrike bağlantılı sistem ve kurumların olumsuz etkilenebileceği uyarısında bulundu.

TAKVİM UYGULAMASINI İNDİRMEK İÇİN TIKLAYIN