Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesi merkezli 7.7 ve Pazarcık ilçesi merkezli 7.6 şiddetli gerçekleşen üst üste depremler Türkiye'nin yüreğini yaktı.
YÜZYILIN ÇİFTE FELAKETİ DEPREMLER 10 İLİMİZİ VURDU
Depremler Kahramanmaraş, Malatya, Adıyaman, Hatay, Kilis, Adana, Şanlıurfa, Osmaniye, Gaziantep ve Diyarbakır illerimizi çok ciddi şekilde etkiledi. Binlerce bina yıkıldı. Binlerce vatandaşımızı kaybettik.
"500 ATOM BOMBASININ YARATTIĞI ETKİYE, ENERJİYE SAHİP"
Yüzyılın çifte felaketiyle ilgili bilgiler veren AFAD Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürü Tatar, "İlk deprem yani 7,7 büyüklüğündeki saat 04.17'de olan depremin etkili olduğu süre 65 saniye, yani 65 saniye boyunca yıkıcı bir etki yaptığını söylüyoruz. İkinci depremin etkili olduğu süre 45 saniye. Baktığımızda her iki depremle birlikte bölge yaklaşık 2 dakika boyunca çok ciddi şekilde sarsıldı" dedi. Depremin yoğunluğu ve şiddetiyle ilgili de konuşan Tatar, "7,7 büyüklüğündeki bir depremin yani ilk depremin açığa çıkardığı enerji, 500 atom bombasının yarattığı etkiye, enerjiye sahip" ifadelerini kullandı.
TARİHTEKİ BÜYÜK FELAKETLERİN ORTAYA ÇIKARDIĞI ENERJİ YOĞUNLUĞU
ABD (1989) - 6,9 şiddetindeki Loma Prieta depremi: 1,5 katrilyon
HAİTİ (2010) - 7 şiddetindeki Haiti depremi: 2,1 katrilyon
JAPONYA (1945) - Hiroşima atom bombası: 15 trilyon
Türkiye (2023) - 7,7 şiddetindeki Kahramanmaraş depremi: 30 katrilyon
"BU ŞİMDİYE KADAR KAYDEDİLEN EN BÜYÜK DEPREMLERDEN BİRİYDİ"
Kanada'daki Victoria Üniversitesi Yeryüzü ve Okyanus Bilimleri Fakültesinden Prof. Dr. Edwin Nissen, Kahramanmaraş merkezli ilk depremin karada meydana geldiğini belirterek "Bu şimdiye kadar kaydedilen en büyük depremlerden biriydi." dedi.
Uzmanlık alanı sismoloji olan Nissen, "asrın felaketi" olarak nitelenen Kahramanmaraş merkezli depremlere ve etkilerine dair değerlendirmelerde bulundu.
Nissen, en büyük depremlerin okyanuslarda meydana geldiğine işaret ederek "Bu depremleri kıyı kesiminde yaşayanlar hisseder ve karadaki depremlere göre daha az sallantı oluşur." ifadesini kullandı. Türkiye'deki depremin karada meydana geldiğini vurgulayan Nissen, "Bu, (7,7 büyüklüğündeki deprem) şimdiye kadar kaydedilen en büyük depremlerden biriydi. Belki dünyada karada meydana gelen depremlerde ilk 5'e ya da 10'a girebilir. Bu (karada meydana gelmesi) da depremin büyüklüğüyle en çok zarara sebep olan unsurlardan biriydi." diye konuştu.
Nissen, Kuzey Anadolu Fayı'nda 1939'da meydana gelen ve 30 binden fazla kişinin ölümüne sebep olan depremin ardından bu büyük depremin, Türkiye'nin en ölümcül depremi olabileceğini belirtti.
Nissen, Doğu Anadolu Fayı'nda geçmişte meydana gelen depremlerin 6,8-7 civarında olduğunu anımsatarak, "Aslında 6,8 büyüklüğü, ortaya çıkan enerji bakımından 7,8'lik depremden 30 kat daha küçük. 7,8 veya 6,8 büyüklüğündeki depremler arasında çok büyük bir fark var. Bu pek çok sismoloğun beklemediği büyük bir depremdi." dedi.
Türkiye'nin 1000 yıllık zengin bir tarihi olduğunu ve 100 yıl geriye giden büyük deprem kayıtları bulunduğunu dile getiren Nissen, geçmişe gittikçe kayıtların güvenilirliğinin azaldığını ancak kimsenin de bu fay hattında 7,8'lik bir deprem beklemediğini söyledi.
Nissen, Doğu Anadolu Fayı'nda 7'den büyük depremlerin 20. yüzyıl ve öncesinde meydana gelmiş olabileceğini, bu depremin tamamen beklenmedik olmasa da şaşırtıcı olduğunu ifade etti.
DEPREMİN GECE VE KIŞIN ORTASINDA YAŞANMASI YIKICILIĞI ARTIRDI
Sismologlar arasında "depremler değil, binalar insanları öldürüyor" diye bir deyiş olduğuna değinen Nissen, "Binaların yapısı, depremin gece yaşanması ve kışın ortasında meydana gelmesi bu depremi yıkıcı hale getirdi. Bunlar nedeniyle hayatını kaybedenlerin ve yaralıların sayısı yüksek." dedi.
Nissen, binaların bu kadar güçlü bir sarsıntıya dayanamadığını ancak sarsıntının süresinin de çok önemli olduğunu vurguladı.
Deprem ve fay ne kadar büyük olursa kırılmanın ve hareketin de o kadar uzun olduğunu belirten Nissen, "Sarsıntının da uzun sürmesi etkiliydi. Neredeyse 1 dakika boyunca süren (ABD'deki ölçümlere göre) 7,8 büyüklüğündeki depremde insanlar çok güçlü sarsıntılar hissetti. Bir binanın şiddetli bir şekilde sallandığını hayal edin. Bu 10 saniye sürerse, (bina) ayakta kalabilir ancak bir dakika sürerse buna dayanabilecek güçte olmayan bir bina ayakta kalamaz." ifadelerini kullandı.
Türkiye'de büyük ve aktif fayların bulunduğunu belirten Nissen, ülkede sadece birkaç yerin büyük deprem riski taşımadığına dikkati çekti.
Nissen, binaların istisnai büyüklükteki bu depremin sarsıntısına dayanacak yüksek kalitede olmadığını vurguladı.
ANADOLU LEVHASI, ARAP VE AVRASYA LEVHASI ARASINDA KALDI
Nissen, Türkiye'nin çoğunun Anadolu levhası üzerinde olduğunu ve bu levhanın kuzey ve güneyinde olanlar nedeniyle batıya doğru hareket ettiğini belirtti.
Bu hareketin de depremlere neden olduğunu aktaran Nissen, "Büyük bir deprem olduğunda kırılan fay hattının birkaç metre hareket etmesi beklenir. Hareket de depremin büyüklüğüne bağlı. 7,8 büyüklüğündeki bir depremde birkaç metre hareket beklenebilir. 6 büyüklüğündeki bir depremde bu yarım metre olabilir. Bu tamamen depremin büyüklüğüne göre değişir." dedi.
Nissen, 7,8'lik depremin uzun süreli bir deprem olduğuna dikkati çekerek kırılan fayın uzunluğunun yaklaşık 300 kilometre olabileceğini söyledi.
Ortalama hareketin de 3 metre civarında olabileceğine ve fay boyunca değişkenlik gösterebileceğine işaret eden Nissen, net sonuçların jeolog ve jeofizikçilerin uydu görüntüleriyle fay haritalarını hazırlamalarının ardından alınabileceğini ifade etti.
Nissen, demir yolu ve kara yollarının zarara uğradığına dair fotoğraflar gördüğünü aktararak "Bu bölgelerde hareket 3 metre olabilir. Bu konumlara göre farklılıklar gösterebilir. Ancak bu beklenen bir durum." diye konuştu.
Irak, Suudi Arabistan, Ürdün, Umman, Basra Körfezi ve İran'ın güney kısımlarını kapsayan Arap levhasının tektonik açıdan Anadolu levhasını sıkıştırdığına işaret eden Nissen, bu levhanın kuzeye hareket etmesiyle Rusya, Avrupa ve Çin'i de kapsayan Avrasya levhasına doğru yaklaştığını söyledi.
Nissen, Arap ve Avrasya levhaları arasında ise Türkiye'nin yani Anadolu levhasının sıkıştığını belirterek "Bir bakıma (Anadolu levhası) batıya doğru sıkıştırıldı. Yani, Kuzey Anadolu Fayı ve Doğu Anadolu Fayı arasındaki her şey batıya doğru itildi. Bu hareket, her 100 yılda bir ya da 100 yıldan daha kısa sürede bunun gibi büyük depremlere sebep olabilir." dedi.
Türkiye ve dünyadan deprem profesörleri ve uzmanlar yüzyılın çifte felaketinin büyüklüğüyle ilgili çarpıcı açıklamalar yaptı. ABD'li uzmanlara göre, merkez üssü Kahramanmaraş olan depremlerin bu kadar kısa sürede bu şiddette meydana gelmesini "şaşırtıcı" ve "nadir rastlanan" bir durum olarak nitelendirdi. ABD'deki Güney California Üniversitesinde deprem fiziği üzerine araştırmalar yapan Doç. Dr. Sylvain Barbot, ikinci depremin daha önce bilinmeyen bir hat üzerinde olduğuna işaret ederek, "Buna biz 'hayalet hat' diyoruz. Bu hat, tarih boyunca sismik olarak pasifti." dedi.
Türkiye ve çevresi, aletsel ölçümlemeyle deprem kaydı yapılmaya başlanan 1900'den itibaren çeşitli zamanlarda 6 ve üzeri büyüklükteki 230 depremle sarsıldı.
KAHRAMANMARAŞ MERKEZLİ DEPREMİN BÜYÜKLÜĞÜ İTALYA'DAKİ DEPREMDEN 250 KAT DAHA FAZLA!
Uluslararası basın, Kahramanmaraş merkezli ve 10 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlere geniş yer vermeye devam ediyor.
Depremlere ilişkin anbean bilgi paylaşan BBC yayımladığı analiz haberde, 200'ü aşkın yıldır bölgede, bu ölçekte bir depremin olacağına yönelik bir uyarı işaretinin olmadığına dikkati çekti.
En son 1822 yılında bölgede meydana gelen 7,4 şiddetindeki depremin artçılarının, yaklaşık bir yıl sürdüğü belirtilen haberde, aynı durumun Kahramanmaraş merkezli depremlerde de tekrarlayabileceği beklentisi aktarıldı.
Depremin yıkıcı etkisinin irdelendiği The Economist'in haberinde, "Bu depremi bu denli yıkıcı hale getiren birçok etken var. Bunlardan bir tanesi depremin şiddeti." ifadelerine yer verildi.
Deprem şiddetindeki her bir puanlık artışın, etkisini 32 kat artırdığı bilgisi paylaşılan haberde, sarsıntının yüzeye yakın bir noktada meydana gelmesinin yüzeydeki etkisini katladığı aktarıldı.
The Times gazetesi de bölgenin tektonik tabakaların birleşim noktasında olması ve deprem nedeniyle bu tabakalarda meydana gelen sürtünmenin yıkıcı etkisine dikkati çekti.
İtalya'da 2016'da meydana gelen depremde 300 kişinin hayatını kaybettiğine işaret edilen haberde, Kahramanmaraş merkezli depremlerde ortaya çıkan enerji miktarının 250 kat fazla olduğu ve bunu sarsıntıları yüksek şiddetli artçıların takip ettiği vurgulandı.
YAKLAŞIK 6,8 MİLYON
İngiliz Financial Times ise depremin büyüklüğüyle ilgili dikkat çeken bir haber yayınladı. Haberde depremin şiddetini gözler önüne sermek için şu ifadeler kullanıldı:
"TNT patlayıcısından salınan enerjiye dayanan doğrusal bir ölçek olan TNT eşdeğeri, Endonezya'nın 7,5 büyüklüğündeki depremi için 3,8 milyon ton ve Arjantin'in 7,6 büyüklüğündeki depremi için 239.000 ton tahminleriyle karşılaştırıldığında, yaklaşık 6,8 milyon tondur."
"ZAMANIMIZIN EN BÜYÜK DOĞAL AFETLERİNDEN BİRİ"
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, "asrın felaketi" olarak nitelenen Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremler için "Zamanımızın en büyük doğal afetlerinden biri" ifadesini kullandı.
ABD'nin New York eyaletindeki BM Genel Merkezi'nde basın mensuplarına değerlendirmelerde bulunan Guterres, "Pek çok kişinin hayatını kaybetmesinin yasını tutuyoruz ve trajik bilanço artmaya devam ediyor. Binlerce bina yıkıldı. On binlerce insan soğuk kış şartlarına maruz kaldı. Okullar ve hastaneler yıkıldı. Çocuklar kalıcı travma yaşıyor." dedi.
"Zamanımızın en büyük doğal afetlerinden biri" olarak tanımladığı depremlerin yol açtığı yıkım ve insani krizin boyutlarını henüz tam olarak göremediklerini belirten Guterres, BM'nin Suriye sınır ötesi yardımları kapsamında depremler sonrası ilk yardım konvoyunun bugün erken saatlerde Babül Hava sınır kapısından Suriye'ye ulaştığını, ancak bu yardımların çok daha fazlasına ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.
Guterres, halihazırda insani krizin yaşandığı kuzeybatı Suriye'nin deprem felaketi ile sarsılmasının ardından "insanların kabus üstüne kabus" yaşadığını söyledi.
BM Genel Sekreteri, Türkiye'nin 3,6 milyon Suriyeli mülteciye ev sahipliği yaparak on yılı aşkın süredir "benzersiz bir cömertlik" sergilediğini ve "asrın felaketi" sonrası BM'nin Türk hükümetine "elinden gelen her türlü yardımı yapmaya hazır olduğunu" ifade etti.
Uluslararası toplumu, yerinden edilen milyonlarca mülteciye gösterdiği "destek ve cömertliğin aynısını" Türkiye ve Suriye halkına sergilemeye çağıran Guterres, "Şimdi, Türkiye ve Suriye halkına destek zamanıdır." dedi.
"BU DEPREM YÜZYILIN EN ŞİDDETLİ DEPREMLERİNDENDİ"
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, Kahramanmaraş merkezli depremlerin son asırda görülen en şiddetli depremler olduğunu söyledi. Günlük basın toplantısında Price, "asrın felaketi" merkez üssü Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan ve toplamda 10 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerde hayatını kaybedenler için taziyede bulundu.
ABD'nin Türkiye ve Suriye halkına yardım etmek için çalıştığını belirten Price, aralarında 3 ABD vatandaşının da bulunduğu ölü sayısının her saat arttığını hatırlattı.
Sözcü, "Bu deprem yüzyılın en şiddetli depremlerindendi ve bundan etkilenen kurbanlara, hayatta kalanlara, kurtarma ekiplerine, yardım ekiplerine, ailelere, komşu ve arkadaşlarına taziyemizi iletiyoruz." dedi.
ABD'nin 200 kişiden oluşan Afet Yardım Ekibinin sahada olduğunu ifade eden Price, bunların arasında özel ekipmanlarla donatılmış uzman personelden oluşan iki kurtarma takımının olduğunu da dile getirdi.
Price, ABD personeli arasında ilk yardım ekipleri, tehlikeli madde ve lojistik teknisyenleri ile mühendisler ve tıbbi uzmanlar olduğunu anlattı.
Afet Yardım Ekibinin 77 tonluk özel ekipmanla gittiğini dile getiren Price, "Ek olarak beton kırıcıları, jeneratörler, tıbbi malzemeler, çadırlar, su ve su arıtma sistemleri gönderiyoruz. ABD helikopterleri kurtarma personelinin yıkımdan dolayı girişi zor bölgelere taşıyor. Bölgeye ayrıca, yardım çabalarına katılmalarını ümit ettiğimiz ek destek ekipmanı da bölgede önceden konumlandırıyoruz." diye konuştu.
Price, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın gün içinde Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile telefonda görüştüğünü dile getirerek, "Tıpkı Türkiye'nin geçmişte insani yardım ve kurtarma uzmanlarını çok sayıdaki ülkeye gönderdiği gibi biz de bu Türkiye'ye yardım konusundaki küresel çabalara katılmaktan gurur duyuyoruz." ifadelerini kullandı.
Sözcü Price, "Türkiye'nin ortaya koyduğu ihtiyaçları karşılamak için elimizden geleni yapacağız. Kısa bir süre içinde Türkiye'ye yapacağımız ek insani yardımlar ve sınırın iki tarafında atacağımız adımlar üzerine konuşmaya başlayacağız." değerlendirmesinde bulundu.
Suriye'de depremden etkilenenlere de destek vermeye çalıştıklarını anlatan Price, Suriye sınır kapılarını insani yardıma açtığı için Türkiye'yi taktir ettiklerini söyledi. Price, Suriye'ye gönderilen yardımların ABD destekli organizasyonlar üzerinden gittiğini, bu yardımların sadece depremden etkilenen halka gittiğini, Beşşar Esed rejimine gitmediğini söyledi.
YÜZYILIN EN BÜYÜK FELAKETİ! RAKAMLARLA KAHRAMANMARAŞ VE BÜYÜK HANSHİN-AWAJİ (KOBE) DEPREMİ
Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen ve 10 ili etkileyen 7,7 ile 7,6 büyüklüğündeki depremler uzman isimler tarafından yorumlandı. Japon deprem uzmanı Profesör Shinji Toda, Kahramanmaraş merkezli depremlerin dünyada karada meydana gelen en büyük depremlerden olduğunu söyledi.
Shinji, Türkiye'deki sarsıntıların, dünyada karada meydana gelen en büyük depremlerden olduğunu belirterek "Beklenmedik büyük bir depremdi." ifadesini kullandı.
Doğu Anadolu Fay Hattı'nın, Arap Levhası ile Anadolu Levhası arasındaki sınırda yer aldığına işaret eden Shinji, "depremin büyüklüğüne ek olarak, merkez üssünün yüzeye yakınlığının da büyük hasara neden olduğunu" kaydetti.
Shinji, depremin "enerji miktarının", "1995 Büyük Hanshin-Awaji Depremi ve 2016 Kumamoto Depremi'nin on katından fazla" olduğunu vurguladı.
Peki rakamlar ne diyor? İşte rakamlarla Kahramanmaraş ve Büyük Hanshin-Awaji (Kobe) depremi karşılaştırması
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ
Sene: 6 Şubat 2023
Büyüklük: 7,7 ve 7,6
*Dünyanın en büyük iç depremlerinden biri olarak tarihe geçti.
BÜYÜK HANSHIN-AWAJI (KOBE) DEPREMİ
Sene: 17 Ocak 1995
Büyüklük: 6,9
*Japonyanın en yıkıcı depremlerinden biri
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ
Deprem Merkezi: Karada (yerleşim yerlerinin yakınında)
Deprem merkezinin derinliği: 5 km be 16,4 km
BÜYÜK HANSHIN-AWAJI (KOBE) DEPREMİ
Deprem Merkezi: Denizin altında (Awaji adasının kuzey ucunda)
Deprem merkezinin derinliği: 16 km
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ
Toplam kırılma süresi: 1-1,5 dakika
Enerji miktarı: Kobe depreminin 10 katından daha fazla
BÜYÜK HANSHIN-AWAJI (KOBE) DEPREMİ
Toplam kırılma süresi: 20 saniye
Enerji miktarı: Kahramanmaraş depreminden 10 kat daha düşük
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ
Kırılan fay uzunluğu: 400 kilometre
*Dünyada bu denli büyüklükte bir kırılma ABD'de (1906) ve Kunlun'da (2001) yaşandı.
Levhalarda yaşanan hareketlilik: Anadolu yarımadası batı yönünde 3 metre kaydı
BÜYÜK HANSHIN-AWAJI (KOBE) DEPREMİ
Kırılan fay uzunluğu: 40 kilometre
Levhalarda yaşanan hareketlilik: Nojima fayının güney tarafı 1,5 metre sağa ve 1,2 metre aşağıya hareket etti
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ
Kullanılamaz hale gelen bina sayısı: Henüz bilinmiyor
Yıkılan ev sayısı: 6 bin 444 (08.02.2023 saat 13.00 itibarıyla)
BÜYÜK HANSHIN-AWAJI (KOBE) DEPREMİ
Kullanılamaz hale gelen bina sayısı: 400 bin bina
Yıkılan ev sayısı: 250 bin
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ
Maddi hasar: Henüz bilinmiyor
Can kaybı: 8 bin 574 (08.02.2023 saat 13.00 itibarıyla)
BÜYÜK HANSHIN-AWAJI (KOBE) DEPREMİ
Maddi hasar: 200 milyar dolar
Can kaybı: 6 bin 400'ün üzerinde
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ
Doğrudan yangın nedeniyle yaşanan can kaybı: Yok
Yaralılar: 40 bin 910 (08.02.2023 saat 13.00 itibarıyla)
BÜYÜK HANSHIN-AWAJI (KOBE) DEPREMİ
Doğrudan yangın nedeniyle yaşanan can kaybı: 500 civarında
Yaralılar: 400 binin üzerinde
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ
Bölgenin yaklaşık nüfusu: 13 milyon
İlk 24 saatte yapılanlar: 380 binin üzerinde kişi yurtlara yerleştirildi, enkaz altından 9 binin üzerinde insan kurtarıldı, Kızılay'ın kan stokları dolduruldu.
BÜYÜK HANSHIN-AWAJI (KOBE) DEPREMİ
Bölgenin yaklaşık nüfusu: 1,5 milyon
İlk 24 saatte yapılanlar: 2 gün sonra ilk yardımlar ulaştı
KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ
Bölgedeki bu büyüklükteki en son depremin tarihi: 1513 (500 yıllık enerji birikimi)
Depremden sonra bölgeyi terk eden insan sayısı: Henüz bilinmiyor
BÜYÜK HANSHIN-AWAJI (KOBE) DEPREMİ
Bölgedeki bu büyüklükteki en son depremin tarihi: 1596 (Keicho-Fushimi depremi)
Depremden sonra bölgeyi terk eden insan sayısı: 310 bin kişi