Erken emeklilik, hayatınızdaki en zor dönemlerde bile rahat bir geleceğe adım atmanızı sağlayabilir. Engelli emekliliği ve malulen emeklilik, hastalık veya engel nedeniyle çalışma gücünü kaybedenler için iki farklı yol açıyor. Ancak bu iki emeklilik türü, başvuru şartlarından çalışma sürelerine kadar birçok farklılık barındırıyor. Her iki sistemin sunduğu avantajları, şartlarını ve aralarındaki temel farkları anlamak hangi yolun sizin için daha uygun olduğunu belirlemenizde büyük rol oynayacak.
Engelli Emekliliği: Hangi Koşullarla Sağlanır?
Takvim Gazetesi Ekonomi Müdür Faruk Erdem'in haberine göre, engelli emekliliği, doğuştan engeli veya rahatsızlığı bulunan sigortalıların, vergi indirimi alarak erken emekli olmalarına imkan tanır. Bu sistemde engellilik oranı, en az yüzde 40 olmalıdır. 2008 yılından sonra Bağ-Kur sigortalıları da bu haktan yararlanabilir hale gelmiştir.
Kimler Yararlanabilir?
SSK'lı, memur çalışanlar ve Bağ-Kur'lular, en az yüzde 40 iş görme kaybı oranına sahip olmaları durumunda, vergi indirimi ile erken emeklilik hakkı kazanabilirler. Vergi indiriminden faydalanabilmek için sigortalının çalışıyor olması ve raporla en az yüzde 40 engellilik oranını kanıtlaması gerekmektedir.
Emeklilik İçin Gerekli Süreler ve Prim Gün Sayıları
Engelli emekliliği için herhangi bir yaş şartı aranmaz, ancak sigortalılık süresi 15 ile 20 yıl arasında değişir ve prim gün sayısı da 3600 ile 4400 arasında olmalıdır. Örneğin, 2005 yılında işe giren bir engelli sigortalı için 20 yıl süre gereklidir, bu süre çalışıp çalışmamak fark etmeksizin 2025 yılında dolar.
Başvuru İçin Gerekli Belgeler
Erken emeklilik için öncelikle vergi indiriminden faydalanılması gerekir. Başvuru için kimlik belgesi, dilekçe ve işyerinden alınacak sigortalı çalışma belgesi ile birlikte vergi dairesine müracaat yapılır. Vergi dairesi, başvurulan hastaneye sevk sağlar ve hastane heyeti engellilik raporunu düzenler.
Bağ-Kur Sigortalıları ve Memurlar İçin Engelli Emekliliği
1 Ekim 2008 tarihinden sonra Bağ-Kur sigortalıları ve memurlar da engelli emekliliğinden faydalanabilir. Bağ-Kur'lular, engellilik oranlarına göre şu şartlarla emekli olurlar:
Yüzde 60 ve üzeri engelli: 15 yıl ve 3960 prim günü
Yüzde 50-59 arasında engelli: 16 yıl ve 4320 prim günü
Yüzde 40-49 arasında engelli: 18 yıl ve 4680 prim günü
Malulen Emeklilik: Şartlar ve Süreç
Malulen emeklilik, çalışma hayatı sırasında hastalık veya iş kazası nedeniyle çalışma gücü kaybı yaşayan kişilerin başvurabileceği bir diğer erken emeklilik türüdür. Malulen emekli olmak için iş göremezlik oranının en az yüzde 60 olması gerekir.
Kimler Malulen Emekli Olabilir?
Malulen emeklilik için, sigortalının en az 1800 gün (yaklaşık 5 yıl) prim ödemiş olması gerekir. Çalışamayacak durumda olan kişiler, SGK'ya başvurup hastaneye sevk edilirler. Hastane heyeti, iş göremezlik raporunu hazırladıktan sonra SGK'nın sağlık kurulu tarafından onaylanır ve malulen emeklilik gerçekleşir.
Hangi Hastalıklar Malulen Emekliliği Kapsar?
Malulen emeklilik için başvurulabilecek hastalıklar arasında kanser, Parkinson, epilepsi, şizofreni, felç, organ nakli gereksinimi gibi bir dizi sağlık sorunu bulunur. Hastalıkların, iş gücünü önemli ölçüde etkileyen ve kalıcı olması beklenen türde olması gerekmektedir.
Tekrar Değerlendirme ve Durum Değişikliği
Bazı hastalıkların iyileşme süreci olabilir. Bu nedenle, malulen emekli olan kişiler, belirli bir süre sonra tekrar sağlık kontrolünden geçerler. Eğer hastalıkları iyileşmişse ve iş göremezlik oranı yüzde 60'ın altına düşerse, emeklilik iptal edilebilir.
Engelli ve Malulen Emeklilik Arasındaki Farklar
Her iki sistemin kendine özgü farkları bulunmaktadır:
İş Görme Kaybı Oranı: Engelli emekliliği için en az yüzde 40 iş görme kaybı istenirken, malulen emeklilik için bu oran yüzde 60'tır.
Sigortaya Başlangıç Zamanı: Engelli emeklilik, sigorta başlangıcından önceki engellilik durumlarını kapsarken, malulen emeklilik sigorta süreci içinde meydana gelen hastalıkları veya kazaları kapsar.
Çalışma Şartları: Engelli emeklilik için çalışıyor olmak ve prim ödeme şartı aranırken, malulen emeklilik için çalışma durumu önemli değildir.
Emekli Olduktan Sonra Çalışma Durumu: Engelli emekli olan kişiler, çalışmaya devam edebilir ve emekli maaşını almaya devam ederken, malulen emekli olan kişilerin emekli maaşı, çalışma durumlarına bağlı olarak kesilir.