Fıtır sadakası olarak da bilinen fitre Ramazan ayında verilir. Ramazanda oruç tutamayanlar kefaretini ödemek için fitre verir. Fitre veren ve verilecek olan kişi önemlidir, aynı zamanda her yıl Diyanet tarafından belirlenen bir fitre miktarı vardır, bu doğrultuda fitre verilmesi gerekir. Ramazanda oruç tutamayanların geçerli önemli sebeplerinin olması gerekir. Sağlıklı her müslğmanın Ramazan orucu ibadetini yerine getirmesi gerekir. Peki hangi durumlarda oruç tutulamaz?
FİTRE KİMLERE VE NE ZAMAN VERİLİR?
Sadaka-i fıtır, Ramazan Bayramı'nın birinci günü tan yerinin ağarmasıyla vacip olmakla birlikte, Ramazan ayı içinde de verilebilir. Hatta fakirlerin bayram ihtiyaçlarını karşılamaları için, bayramdan önce verilmesi daha iyidir. Ancak Bayram sabahına kadar sadaka-i fıtır verilmemiş ise, Bayram günlerinde ödenmesi gerekir. Zamanında ödenmeyip sonraya kalan fitreler ise, mümkün olan ilk fırsatta ödenmelidir.
Hadislerde sadaka-i fıtırın miktarı, arpa, hurma veya üzümden bir sâ' (yaklaşık 2.917 gram) buğdaydan yarım sâ' olarak belirlenmiştir. Sadaka-i fıtırın bu sayılan maddelerden belirlenmesi, o günkü toplumun ekonomik şartları ve beslenme alışkanlıklarından kaynaklanmaktadır. Hz. Peygamber ve sahabe dönemindeki uygulamalar dikkate alındığında, sadaka-i fıtır miktarı ile bir fakirin, içinde yaşadığı toplumdaki orta hâlli bir ailenin hayat standardına göre bir günlük yiyeceğinin karşılanmasının hedeflendiği anlaşılmaktadır. Buna göre günümüzde sadaka-i fıtır, bir kişinin bir günlük normal gıda ihtiyacını karşılayacak miktar, aynî gıda yardımı olarak verilebileceği gibi, bunun değerinde nakit de verilebilir. Ancak fakirin yararına olanı tercih etmek daha uygundur.
Ramazan Bayramı'nın ilk gününden verilmesi uygun olana fitre sadakası bayramdan 2 ya da 3 gün önce de verilebilir. Fıtır sadakası ve oruç fidyesini vermek durumunda olan kimsenin bunlardan doğrudan ya da dolaylı olarak yararlanmaması esastır. Zekât için de aynı kural geçerlidir.
Hanefilere göre aşağıda yer alanlara fitre verilmez:
-Ana, baba, büyük ana ve büyük babalara
-Oğul, oğlun çocukları, kız, kızın çocukları ve bunlardan doğan çocuklara
-Eşine
-Zengine yani aslî ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olan kişiye
-Babası zengin olan ergen olmamış çocuğa
2020 FİTRE MİKTARI
Yapılan değerlendirmeler neticesinde Fıtır Sadakasının, Müslüman toplumların neredeyse tamamına yakın bir kesimi tarafından veriliyor olması dikkate alınarak, mevcut sosyo-ekonomik hayat şartları ve bir kişinin günlük asgari gıda ihtiyacı göz önünde bulundurularak 2020 yılı Ramazan ayının başlangıcından 2021 yılı Ramazan ayının başlangıcına kadar olan sürede 27.00 TL olarak belirlenmesine karar verildi.
Miktar belirlenirken hadis-i şerifler, sosyo-ekonomik şartlar ve bir kişinin günlük asgari gıda ihtiyacı göz önüne alınmıştır. Belirlenen bu miktar, "asgari miktar" olup, "sadaka-i fıtır"da verilecek meblağ konusunda bir üst sınır bulunmamaktadır. Bu konuda ideal olan, herkesin kendi hayat standardına göre asgari günlük gıda harcamalarına denk düşecek bir meblağı vermesidir. Söz konusu meblağ, gıda vb. şekilde ayni olarak verilebileceği gibi nakdi olarak da ödenebilir.
ORUÇ TUTULAMAYAN DURUMLAR NELERDİR?
- Tıp uzmanlarının tespitleri dikkate alınmak suretiyle rapor doğrultusunda, kişi oruç tutamayacak kadar sağlıksız ise muaf olur,
- En az doksan kilometre (90 km) mesafe ile geceden yola çıkıldığı zaman oruç tutulmayabilir. Ancak geceden oruca başlanmışsa ve gündüz yola çıkılıyorsa o zaman oruç tutulması gerekir.
- Gebeler ve emzirenler de çocuğun gelişmesi noktasında herhangi bir sağlık sorunu teşkil ediyorsa oruçtan muaf tutulur.
- Oruç tutamayacak kadar yaşlı olan kişiler de yine onun yerine Ramazan ayının her günü için fitre verebilir.
- Açlık ve susuzluk sebebiyle buna dayanamayacak noktaya gelen kişiler oruç tutmayabilir. Ancak bu durum uzman bir doktorun beyanı ile anlaşılmalıdır.
- Ağır işlerde çalışacak kişiler oruç tutamayacak kadar güçsüz noktaya geliyor ise muaf olabilir.