Emeklilik yaşı ve hizmet süresi şartlarını yerine getirmesine rağmen prim günü yeterli olmadığı için emeklilik hakkını kaybeden binlerce vatandaş önceki yıllarda adına ödenen primlerin boşa gittiğinden yakınıyor. Ancak vatandaşların bu konudaki üzüntüsü tamamen boşuna! Çünkü Sosyal Güvenlik Kurumu bu kişilerin adına ödenen primleri toplu bir şekilde iade ediyor.
SİGORTA PRİMLERİNİN İADESİ HANGİ DURUMLARDA GERÇEKLEŞTİRİLİR?
Hizmet akdine bağlı 4A, kendi nam ve hesabına bağlı 4B ve kamu görevlisi klasmanında 4C sigortalılık statüsünde çalışan kişilerin adına SGK'ya ödenen primlerin toplu bir şekilde iadesi yapılmaktadır. Nakit olarak yapılan iade için şartlar belirlenmiştir.
4A ve 4B sigortalılık koluna mensup olarak çalışan ve 2008 tarihinden sonra 4C sigortalılık statüsünde işe başlayanların SGK'dan prim ödemelerini alabilmesi için yaş ve hizmet şartını doldurması gerekir. Buna göre; sigortalılık süresi erkekler için 25 yıl; kadınlar için 20 yıl olarak belirlenmiştir.
Kişinin birden fazla iş yerinde aynı anda çalışması durumunda ödenen toplam prim miktarı esas kazancı aşıyorsa; aradaki fark için SGK'dan iade talep edilebilir. Esas kazancı aşma durumu ise; toplam prim ödemesinin o yıl güncellenen asgari ücret tutarının 7.5 katından fazla olmasını anlatır. Aradaki fark için başvuru talebini kişilerin 10 yıl içerisinde iletmesi gerekir.
Aksi durumlarda vatandaşlara tanılan bu hak zaman aşımından düşürülür. Sigortalı orak çalışanların emekli olmadan vefat etmesi durumunda hak sahiplerinin sigorta primi iadesi için başvuruda bulunmasına imkan verilir. Ancak bu kişilerin adına vefat eden sigortalının üzerinden yetim ya da dul aylığı bağlanmaz.
SİGORTA PRİMİ İADESİ İÇİN BAŞVURU NASIL YAPILIR? HANGİ ÖDEMELER GERİ ALINABİLİR?
Kişilerin SGK'dan toplu olarak para iadesi alabilmesi için resmi başvuruda bulunması şarttır. Aksi halde kişilere otomatik olarak ödeme yapılmamaktadır. Kişilerin resmi başvurularını Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlükleri veya Sosyal Güvenlik Kurumu Merkezlerine dilekçe ile yapmaları yeterli olacaktır.
Hizmet akdine bağlı olarak sigortalı çalışanların SSK kapsamında 2008 yılından öncesindeki hem kendi hem de işveren tarafından ödenen primleri geri alınabilir.
Kendi hesabına ve adına bağımsız olarak çalışan BAĞ-KUR'lular ise tarihe bakılmaksızın ödedikleri tüm primleri geri alabilir.
Kişilere prim ödemesi dışında emeklilikte geçerli olan bütün şartları yerine getirmeleri halinde; eksik prim günlerinin ödenebilmesi için hizmet borçlanması hakkı verilmiştir. Ancak kişilerin hizmet borçlanması hakkını kullanarak geriye dönük olarak prim ödemesine rağmen emekli olmaması da söz konusu olur. Bu durumda toplu ödeme talebinde hizmet borçlanması için yapılan ödeme iade edilmez. Son olarak Genel Sağlık Sigortası primlerinin kişilere geri ödenmesi mümkün değildir.
Çalışan annelere çocuk sahibi olmaları halinde devlet tarafından çeşitli destekler sağlanıyor. Analık halinde iş göremezlik ödeneği, süt parası ve doğum yardımı ödemesi ile çalışan annelere 8 bin TL'nin üzerinde destek veriliyor. Anneler süt parası ile 2 yıl boyunca destek alabilirken iş göremezlik ödeneği ve doğum yardımı tek seferlik olarak veriliyor.
Çalışan kadınların doğum nedeniyle iş hayatından uzak kalmaları gelir anlamında kayıp yaşanması sonucunu doğurur. Kadınların gelir kaybını önlemek ve çocukların temel ihtiyaçlarını karşılaması için çeşitli destekler veriliyor. İşte çalışan annelere devletin sağladığı destekler...
SÜT PARASI NEDİR? NASIL ALINIR?
Halk arasında süt parası olarak bilinen emzirme ödeneği, doğum yapan sigortalı kadınlara verilmektedir. Kadınların sigortalı olarak çalışmaması durumunda ise; sigortalı olmayan annelerin eşlerine ödeme yapılmaktadır. Emzirme ödeneği başvurusunu 4A ve 4B kollarına bağlı sigortalılar ilgili kuruma iletebilirler. 4C sigortalılık statüsünde hizmet veren kamu görevlilerine ise kendi kurumlarınca ödeme yapılır.
4A ve 4B sigortalılık statüsünde sigortalı olarak çalışan kişilerin adına doğumdan önceki 1 yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta primi ödenmiş olmalıdır. Sosyal Güvenlik Kurumuna kişilerin adına düzenli olarak prim ödenmesi ve herhangi bir borcun bulunmaması gerekir.
Doğum canlı olarak gerçekleşmesi gerekir.
Emzirme ödeneğinden yararlanmak için doğumun gerçekleşmesinden sonraki 5 yıl içinde başvurular tamamlanmalıdır.
Doğum yapan kadınların işten ayrılmasından sonraki 300 gün içinde doğum yapması halinde ödeme hakkı saklı tutulur. Eşinden dolayı emzirme ödeneğinden yararlanacak olan erkek sigortalıların 15 ay içinde en az 120 gün prim ödemiş olması gerekir.
Emzirme ödeneği 2020 yılında 202 TL olarak belirlenmiştir ve 24 ay boyunca (2 yıl) annelerin adına PTT şubelerinden ödeme yapılmaktadır.
DOĞUM YARDIMI NEDİR? NASIL ALINIR?
Doğum yardımı Türk vatandaşı ya da mavi kart sahibi olan bütün annelere ödenir. Bu yardım ödemesi, kadınların geliri ya da sigortalı olarak çalışma durumuna bakılmaksızın tüm annelere tek sefere mahsus olarak verilir. Annenin sahip olduğu çocuk sayısına bağlı olarak verilen doğum yardımı PTT şubelerinden alınmaktadır.
Doğumun 15 Mayıs 2015 tarihinden sonra canlı olarak gerçekleşmesi gerekir. Bu tarihten önce gerçekleşen doğumlar için doğum yardımı ödemesi yapılmaz. Bu doğumlar yalnızca çocuk sayısının tespit edilmesinde dikkate alınır. Doğum yardımından yararlanmak için çocuğun ilgili nüfus müdürülüğü üzerinden Kimlik Paylaşım Sistemine kayıt edilmesi gerekir. Sistem üzerine kayıt ettirilen çocuklar için doğum yardımı başvurusu Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlükleri veya Sosyal Hizmet Merkezleri üzerinden gerçekleştirilir. Yurt dışında yaşan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının başvuruları ise büyükelçilik ve konsolosluklarca alınır.
Doğum yardımı kapsamında tekli doğumlarda birinci çocuk için 300 TL, ikinci çocuk için 400 TL, üçüncü ve sonraki çocuklar için 600 TL ödeme yapılır. Çoklu doğumlarda ise ikiz bebeklerden birinci çocuk için 300 TL, ikinci çocuk için 400 TL olmak üzere 700 TL; üçüz doğumlarda birinci çocuk için 300 TL, ikinci çocuk için 400 TL ve üçüncü çocuk için 600 TL olmak üzere toplam 1300 TL ödeme yapılır.
ANALIK HALİNDE İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ NEDİR?
Tekli doğumdan sonraki ilk sekiz hafta ile çoğul gebeliklerde ilk on haftalık süre gebelik ve analık hali ile iş göremezlik durumunda değerlendirilir. Kadın sigortalıların adına doğumdan 1 yıl öncesindeki dönemi kapsayacak şekilde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi ödenmelidir. Kadınların bu sürede çalışmaması gerekir. 2020 yılında asgari ücretle çalışan anneye, bir çocuğu için 7.324 TL iş göremezlik ödemesi yapılır.