Kıdem tazminatı, ekonomik yaşamda en fazla gündem olan konular arasında yer almaya devam ediyor. Takvim Gazetesi yazarı Faruk Erdem köşesinde kaleme aldığı yazıda yine okuyucularımızdan gelen "İstifa edenler tazminat alır mı? Sigorta başlangıç tarihi önemli midir?" sorularını yanıtladı. İşçiler kendilerine tanınan bu hakkı usulüne göre kullanmalı.
ÖNCE SGK'DAN YAZI ALIN
İşçiler kendilerine tanınan bu hakkı usulüne göre kullanmalı. İşçiler bu durumlarını tespit eden yazıyı bağlı oldukları SGK il veya ilçe müdürlüklerinden alıp işverene verdikleri takdirde işveren bu kişilere kıdem tazminatı ödemek zorundadır. SGK gerekli kontrolleri yaparak kişinin emeklilik için gerekli yaş dışındaki diğer şartları tamamlamış olması halinde çalışana 'kıdem tazminatı alabilir' yazısı veriyor. İşverenin bu yazıyı kabul etmemesi veya kıdem tazminatı ödememesi mümkün değildir. Ancak işçi bu yazı olmadan istifa ederse tazminattan da, işinden de olur.
BU YIL TAMAMLANIYOR
İlk kez 9 Eylül 1999'da sigortalı olan bir kişi eğer bu tarihten sonra hiç ara vermeden çalışmışsa 7 bin gün prim şartını 9 Kasım 2018'de tamamlamış oluyor. 1999, 2000, 2001 yıllarında ilk kez sigortalı olup kesintisiz çalışan kişiler bu yıl 7 bin prim günlerini tamamlamış oluyor. Emeklilik için yaş dışındaki diğer şartları sağlayıp kıdem tazminatı alınırken yalnızca son işyerinde geçirilen süre kadar tazminata hak kazanılır.
DOĞRU DEĞERLENDİRİN
Emeklilik için yaş dışındaki şartları sağlayarak kıdem tazminatı alabilmek için kişinin hem yaştan, hem de normal emeklilik koşullarına göre değerlendirme yapılması gerekiyor. Örneğin ilk kez 9 Eylül 1999'da sigortalı olmuş bir kadın, yaştan emeklilik için 25 yıl sigortalılık ve 4.500 prim günü ve 58 yaş şartlarına tabiyken, normal emeklilik için ise 7 bin prim günü ve 58 yaş şartlarına tabi. İlk kez 9 Eylül 1999 tarihinde sigortalı olmuş bir erkek ise yaştan emeklilik için 4.500 prim günü, 25 yıl sigortalılık ve 60 yaş şartlarına, normal emeklilik için ise 7 bin prim günü ve 60 yaş şartlarına tabi.
İSTİFA EDEN TAZMİNAT ALIR MI?
Bir firmada 4 seneden fazla süredir çalışmaktayım. İşten ayrılmak istedim fakat çıkışımı vermediler. İş sözleşmesini benim tek taraflı feshetme hakkım yok mu? Bunu yaparsam tazminat alabilir miyim? (İSMİ SAKLI)
İş sözleşmesini tek taraflı olarak feshetme hakkınız bulunmaktadır. Ancak elbette bunun bazı sonuçları da olacaktır. Öncelikle ihbar yani bildirim süresine uymanız gerekiyor. Kıdeminize göre işvereninize ayrılacağınızı 8 hafta önceden bildirmeniz gerekiyor. Yoksa bu kadar sürenin parasını işverene ihbar tazminatı olarak ödemek zorunda kalabilirsiniz. Yine sözleşmenizde fesih halinde bazı müeyyideleri imza altına almışsanız, bunlar da karşınıza çıkabilir. İş Kanunu'na göre, haklı bir neden olmadan sözleşmeyi feshederseniz herhangi bir tazminat alamazsınız. Ancak işten ayrılıp tazminat alabilmenin birkaç yolu da var. Eğer haklı bir sebebiniz varsa yani İş Kanunu 24. maddede sayılan haklı fesih şartları oluşmuşsa hemen ayrılabilirsiniz. Yine eğer 9 Eylül 1999 öncesinde ilk sigortanız yapılmışsa Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan 15 yıl 3600 günün dolduğuna dair yazı alarak ayrılabilir ve tazminat alırsınız. Kadınlar evlendikten sonra 1 yıl geçmeden kendi istekleriyle ayrılıp tazminat alabiliyor.
■ İşyerimize ait araçları kullanan arkadaşlarımıza zaman zaman trafik cezası kesiliyor. Bu cezaları şoför arkadaşlardan alıyoruz. Bu uygulama doğru mudur? Bu tür hataları sürekli yapan bir şoförü tazminatsız çıkartma imkanımız olabilir mi? (İSMİ SAKLI)
İş Kanunu'na göre, işçinin işini özenle yapma yükümlülüğü bulunmaktadır. Aynı zamanda işçi, işverenin koyduğu kural ve tüzüklere de uymak zorundadır. Eğer çalışanın şahsi bir hatasından dolayı şirket zarara uğramış ise bu zararın işçiye rücu edilmesinde, yani ondan tahsil edilmesinde bir sakınca görülmüyor. Ancak bu gerekçe ile işçiyi tazminatsız işten çıkartamazsınız. Bunun için sürekli hata yapıyor olması gerekir.
Ayrıca bu süreklilik arz eden hataların işin yapılmasını etkiliyor olması da istenir. İşçiyi yazılı olarak uyardığınız halde hâlâ hatalar tekrarlanıyorsa o zaman haklı sebepten söz edilebilir.
İş Kanunu'nun 25. maddesinde işverenin haklı fesih sebepleri sayılırken şu ifadeler yer alıyor: "İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye a malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri 30 günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması..."
ekonomi@takvim.com.tr
FARUK ERDEM SORULARINIZI CEVAPLIYOR -TAKVİM'E SORUN