Emeklilikte yaşa takılanlar meclisten gelecek müjdeli bir haberi beklerken bütçe açığında yaşanan artış söz konusu yasal düzenlemeyi zora sokuyor. EYT çıkmazsa emeklilik yaşını düşürmek isteyen kişilerin kullanabilecekleri 6 yöntem şu şekilde sıralanıyor; 5 yıla kadar erken emeklilik imkanı sunan yıpranma payı ile 20 sene çalışan kişi 25 sene çalışmış sayılıyor ve 5 sene erken emeklilik müjdesi gelecek.
EYT Nedir, EYT Çıkarsa Kaç Kişi Emekli Olacak?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar kelimelerinin ilk harflerinden oluşan kısaltma olan EYT 1999 yılında yapılan yasal düzenleme sonucunda emekli olmak için aranılan prim gün sayısı ve emeklilik yıl süresini doldurmasına rağmen yaş engeline takıldığı için emekli olamayan kişileri kapsamaktadır.
8 Eylül 1999 tarihi ve öncesinde sigortalı olanlar EYT kapsamına girmektedir. EYT son dakika müjdesi gelirse 5 milyon 954 bin 225 kişinin emekli olması bekleniyor.
EYT Çıkmadan Emeklilik Yaşı Nasıl Düşer, Geri Çekilir?
EYT çıkmazsa emeklilik yaşını düşürmek isteyen kişilerin kullanabilecekleri 6 yöntem şu şekilde sıralanıyor;
Yıpranma Payı!
5 yıla kadar erken emeklilik imkanı sunan yıpranma payı ile 20 sene çalışan kişi 25 sene çalı��mış sayılıyor ve 5 sene erken emeklilik müjdesi gelecek.
Malulen Emeklilik İçin 10 Yıllık Sigortalılık Süresi Yetiyor
Yüzde 60 oranında iş gücü kaybı yaşayan kişiler yaş beklemeden malulen emeklilik hakkı kazanıyor. 10 yıllık sigorta süresi, 1800 prim gün sayısı ve yüzde 60 oranında iş gücü kaybı raporu yeterli oluyor.
Engelli Hakkı İle 16 Yılda Emeklilik Fırsatı
Bir diğer seçenekte 1 Ekim 2008 ve sonrasında sigortalı olan engelli kişiler yüzde 50 ile 59 arasında çalışma gücü kaybı yaşayanlar için 16 yıllık sigortalılık süresi 3700 gün ile emekli olma fırsatı sunuluyor. Yüzde 40 ile 49 arasında olanlar ise 4100 prim gün sayısı ve 18 yıllık sigortalılık süresi ile emekli olacaklar.
KADINLAR İÇİN DOĞUM BORÇLANMASI NASIL YAPILACAK?
- İster SSK'lı çalışanlar, ister Bağ-Kurlu olanlar, isterse de memur statüsünden çalışan tüm kadınlar doğum borçlanması imkanından yararlanabiliyor.
- Doğum yapan kadının, doğumdan önce sigortalı olarak çalışıyor olması gerekiyor.
- Sigortalı olunan dönemden önce yapılan doğumlar için borçlanma imkanı bulunmuyor.
- Doğumdan önceki 8 haftalık süre ile çoğul gebelik halinde de 10 haftalık süre ve doğuma 3 hafta kalana kadar çalışılması durumunda ve doğum sonrası süre dahil toplam 2 yıllık süre borçlanılabiliyor.
- Bir doğum için borçlanılacak süre 720 gün.
- En fazla 3 doğum için borçlanma imkanından yararlanılıyor. Böylece ikişer yıllık sürelerle birlikte toplam borçlanma süresi 6 yıl oluyor.
- 3 çocuk için borçlanma yapacak bir kişinin, toplam 2160 (720x3) güne kadar borçlanma imkanı bulunuyor.
- Doğum yaptıktan sonra çalışanın adına yatan prim süreleri borçlanmada dikkate alınmıyor.
- Doğum borçlanmasında bilinmesi gereken en önemli husus, emeklilik için gerekli olan prim gün sayısına olan katkısıdır. Yoksa doğum borçlanması emeklilik yaşını erkene çekmez. Sadece emeklilik için gerekli olan prim gün sayısını azaltır.
- Örneğin, 9 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihinde işe giren bir SSK'lı, 7000 gün prim ödemesi ve 58 yaşını doldurması gerekiyor. Bu çalışanın bir doğum yaptığında, 720 gün borçlanabiliyor. Bu da emeklilik için gerekli prim gün sayısını 720 gün aşağı çekiyor ve emeklilik için doldurulması gereken prim gün sayısı bu sayede 6280 gün oluyor.
- Doğum borçlanması asgari ücrete göre belirleniyor ve her yıl asgari ücretteki değişikliğe göre borçlanma miktarı da artıyor. Borçlanma karşılığında ödenecek en düşük tutar asgari ücretin yüzde 32'si, en yüksek tutar da asgari ücretin yüzde 32'sinin 7,5 katıdır. Bugün için, en düşük tutar aylık 649,44 lira, günlük ise 21,65 liradır.
- 2018 yılı için, 1 çocuk için yapılacak borçlanma karşılığında ödenecek tutar 15.566,64 (720 gün x 21,65 TL) liradır.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
Sigortalılık süresi, kişinin, ilk defa çalışmaya başladığı ve sigortalı olduğu tarih ile emekli olacağı tarih arasındaki süreye deniyor. Bu süre içinde sosyal güvenlik kurumuna, çalışan adına, işverenin yatırdığı primlere de prim ödeme süresi deniyor. Yaşa ise emeklilik için tamamlanması gereken yaş deniyor. Sosyal güvenlikte 1 ay, 30 gün olarak; 1 yıl da 12 ay olarak alınıyor ve tüm hesaplamalar da bunun üzerinden yapılıyor.
■ 06.05.2004 sigorta girişim, 17 ay askerlik yaptım, 01.03.1982 doğumluyum, 4000 güne yakın günüm var. Kurtça B.
İşe girişinize göre 7000 gün ve 60 yaştan tam, 25 yıl, 60 yaş ve 4500 prim günden kısmi emeklilik şartlarına tabisiniz. Emekli olabilmeniz için en az 4500 prim gün sayısını tamamlamanız gerekmektedir.
■ Şubat 1975 doğumluyum, 1 Şubat 1986 sigorta girişliyim, 6400 günüm bulunuyor. Nasıl ve ne zaman emekli olabilirim? A.A.
İşe girişiniz stajyerlik girişi değilse, normal çalışan girişi ise 25 yıl, 49 yaş ve 5300 prim gün şartlarına tabisiniz. 25 yıl ve 5300 prim gün şartlarınız tamamlanmış ancak 49 yaşınız 2024 yılında dolacağından, emekli olacağınız tarih Şubat 2024 olacaktır.
Askerlik borçlanması emeklilik yaşınızı etkilemez.
■ Mayıs 2006 yılında sigortalı oldum. % 40 engelli raporu aldım. Recep GÜL
İşe girişiniz ve vergi indirimi raporunuza göre 20 yıl, 4400 prim gün şartlarına tabisiniz. Bu durumda 20 sigortalılık sürenizin dolacağı Mayıs 2026 tarihine kadar 4400 prim günü tamamlayarak bu tarihte, tamamlayamazsanız 4400 günü tamamlayınca emekli olabilirsiniz.
■ Doğum tarihim 1973, 19 ay askerlik yaptım. Sigorta başlangıcım 01.03.1997, 5600 günüm var. Askerlik ödemesi yapmam gerekir mi? B. TOPRAK
İşe başlama tarihinize göre 25 yıl, 56 yaş ve 5825 prim gün şartlarına tabisiniz. 16 ay askerlik borçlanıp öderseniz 25 yıl, 55 yaş ve 5750 prim gün şartlarına tabi olabilirsiniz. Bu durumda prim gün sayınız da tamamlanmış olur ancak 55 yaşınız 2028 yılında dolacağından emekli olacağınız tarih 2028 yılı olacaktır. Askerliği borçlanmazsanız 2029 yılında yani tam 1 sene sonra emekli olabilirsiniz.
■ 01.04.1987 girişim, ne zaman emekli olurum? Abdullah V.
1987 tarihinde işe girmiş olanlar SSK'dan 25 yıl, 50 yaş ve 5375 prim gün şartlarına tabidir. Ayrıca askerliği 1987 tarihinden önce yapmışlarsa askerlik borçlanıp 25 yıl, 49 yaş ve 5300 prim gün şartlarına tabi olabilirler.
■ 26.11.1964 doğumluyum. 01.02.1985 sigorta girişim var. 3500 gün primim var. Bülent GÜRBÜZ
3600 prim gün ile emekli olabilmek için önce 100 gün daha prim ödemeniz ve 60 yaşınızın dolacağı 26.11.2024 tarihini beklemeniz gerekmektedir.