Tüm çalışanları kapsıyor! Aman sakın riske atmayın! Evet bu başlıkta kıdem tazminatı ile alakalı doğru bilgileri sayfamızda veriyoruz. Kıdem tazminatı olağanda emeklilikte, patron işten attığında veya haklı sebeple çalışanın iş akdini feshetmesi gidişatında ödenir. İş akdini evvel feshedip ertesi gün SGK'dan yazıyı getirseler de senelerin birikimi olan kıdem tazminatı haklarını yitirirler. Çalışanların kıdem tazminatı yazısı alabilmek için işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğü veya merkezine başvurmaları gerekir. Ancak, yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirenler de kıdem tazminatı alabilirler.
Çalışanların kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı ödenebilmesi için ancak haklı fesih yapılmış olması gerekir. İşverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışta bulunması, ücreti eksiksiz ve zamanında ödememesi, çalışanlar arasında eşit davranma ilkesine aykırı hareket etmesi gibi bir nedenle iş akdini fesheden işçiler kıdem tazminatına hak kazanırlar. Ancak, haklı fesih yapan işçiler kıdem tazminatlarını genellikle uzun yıllar süren dava sonucu alabilirler.
1999 yılında emeklilik yaşı kademeli olarak artırılırken, kıdem tazminatı konusunda işçilere yeni bir hak tanındı. Buna göre, yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirenler kendi istekleriyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabilirler.
1999 SONRASI İÇİN İKİ KRİTERDEN BİRİNİ YERİNE GETİRMEK GEREKİYOR
Buna göre, 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlayanların kendi istekleriyle ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabilmeleri için 15 yıl sigortalılık süresini ve en az 3600 prim gününü doldurmaları gerekiyor.
8 Eylül 1999 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar için ise 506 Sayılı eski Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 60'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan sigortalılık süresi ile prim ödeme gün sayısı koşullarını en erken yerine getirdikleri tarihe bakılıyor. Kanundaki (a) alt bendi, 4/a kapsamındaki sigortalıların en az 7000 prim günüyle; (b) alt bendi ise 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günüyle kadınların 58, erkeklerin 60 yaşında emekli olabilmelerini düzenliyor.
Bu durumda, 8 Eylül 1999 sonrası ilk defa sigortalı çalışmaya başlayanların kendi istekleriyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabilmek için ya 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim gününü ya da sigortalılık süresine bakılmaksızın 7000 prim gününü doldurmaları gerekiyor.
8 Eylül 1999'dan sonra işe girenler için 25 yıl sigortalılık süresi 8 Eylül 2024 tarihinde dolacağı için, bu kişiler 4500 prim gününü doldurdukları halde 2024 yılına kadar 25 yıl sigortalılık süresi koşulunu yerine getiremedikleri için kıdem tazminatı alamayacaklar. Ancak, 1999'dan sonra işe girip 7000 prim gününü dolduranlar kendi istekleriyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatını alabilirler.
ÖNCE SGK'DAN YAZI, SONRA İSTİFA
Çalışanların bu haktan yararlanayım derken kıdem tazminatı haklarını tümüyle yitirmeleri riski de vardır. O nedenle mevzuata uygun hareket etmeleri gerekir. Bir defa SGK'dan kıdem tazminatı yazısı almadan kesinlikle iş akdini feshetmemeleri gerekir. İş akdini önce feshedip ertesi gün SGK'dan yazıyı getirseler de yılların birikimi olan kıdem tazminatı haklarını yitirirler. Çalışanların kıdem tazminatı yazısı alabilmek için işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğü veya merkezine başvurmaları gerekir
BAĞ-KUR VEYA MEMURİYET SÜRELERİ DE DİKKATE ALINIR
SGK, başvuran kişinin kıdem tazminatı almaya hak kazanıp kazanmadığını tespit ederken, gerek sigortalılık süresi, gerekse prim gün koşulunun tespitinde hizmet birleştirmeleri ile bu süreleri etkileyen itibari hizmet süresi, fiili hizmet süresi zammı gibi faktörleri de dikkate alır. Hizmet birleştirmesinde BAĞ-KUR'lu veya memur olarak Emekli Sandığı iştirakçisi olarak geçirilen süreler de hesaba katılır. Kıdem tazminatına esas yazının verilebilmesi için son çalışma statüsünün 4/a (SSK) kapsamında olması gerekir.
Yıpranmaya tabi işlerde çalışanların yıpranma süreleri de hesaplamaya dahil edilir.
15 YIL 3600 GÜN ŞARTI
Bu haktan faydalanmak isteyen çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumu'na başvuru yaparak kıdem tazminat yazısı almaları gerekmektedir.
8.9.1999 tarihinden önce işe başlayanlar için yaş haddinden emekli olabilmeleri için aranan prim ödeme gün sayısı 3600 ve sigortalılık süresi 15 yıl olduğu için 8.9.1999 tarihinden önce sigortalı olanlar bu süreleri tamamlamaları halinde Sosyal Güvenlik Kurumu'na başvuru yaparak ilgili yazıyı alabilmektedirler.
7000 GÜN PRİM ÖDENMESİ ŞARTI
Genel olarak çalışanlar 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 gün prim ödemesi ile tazminat hakkına sahip olabileceklerini düşünmektedirler. Ancak bu koşul yukarıda da belirttiğim gibi 8.9.1999 tarihinden önce sigortalı işe başlayanalar için geçerlidir. Bu tarihten sonra işe başlayanlar için yaş haddinden emeklilik şartları değişmiştir.
8.9.1999 tarihinden sonra işe başlayanların Sosyal Güvenlik Kurumu'na başvuru yaparak tazminat yazısı alabilmeleri için iki farklı koşul aranmaktadır. Bunlardan birincisi prim ödeme gün sayısının 7000 olmasıdır.
Bugün itibariyle bakarsak 2001 yılından önce işe başlayarak bilfiil çalışan sigortalılar ilgili yazıyı almaya hak kazanmış bulunmaktadır.
25 YIL 4500 GÜN
8.9.1999 tarihinden sonra işe başlayanların kendi istekleriyle işten ayrılarak kıdem tazminatını hak edebilmeleri için yerine getirebilecekleri bir diğer şart ise 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim ödeme gün sayısına sahip olmalarıdır.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
SGK'nın resmi internet sayfasından "Ne zaman emekli olurum?" sorgulaması yapılabiliyor. Ancak bağlı bulunduğunuz sigorta koluna göre sorgulama yapmalısınız.
* 4A eski adı ile SSK'lı ne zaman emekli olur?
https://uyg.sgk.gov.tr/nezaman/ linkine adres çubuğunuza kopyaladıktan sonra sorgulama sayfası karşınıza çıkacak. Bu sayfada cinsiyet, doğum tarihi gibi kişisel bilgilerinizde hizmete başlama tarihiniz, askerlik gün sayınız gibi sigortalılık bilgilerinizi de doldurmalısınız. Boşlukları doldurduktan sonra "gönder" butonuna tıklayın. Açılan sayfada emekliliğiniz hangi yılda gerçekleşeceğini görebilirsiniz. Unutmayın bu tip online ortamda yapılan sorgulamalar sadece fikir vermek içindir. Emeklilik hesaplamanızı kesin olarak görmek için SGK'nın bağlı olduğunuz şubesine başvurmalısınız.
Bağkurlu ne zaman emekli olur?
https://uyg.sgk.gov.tr/EMEKTARWEB/hakKazanma.do linkini adres çubuğunuza yerleştirin ve 'enter'a basın. Açılan sayfada emeklilik türü, cinsiyetinizi, doğum tarihinizi, varsa maluliyetinizi, maluliyet derecesiniz ve yine varsa yurt dışı borçlanma durumunuzu belirtmelisiniz. Tüm boşlukları doldurduktan sonra "tamam" butonuna basarak 4B'den ne zaman emekli olabileceğinizi öğrenebilirsiniz.