İsteğe bağlı sigortalıların Sosyal Sigortalar Kurumu statüsünde daha az primle daha erken emekli olmaları muhtemel. Emeklilik çalışanların statülerine göre, yani SSK'lı (4-a), Bağ-Kur'lu (4-b) veya devlet memuru (4-c) olmalarına göre farklılık gösterir. Her bir statü içerisinde bulunanların belirli koşulları yerine getirmesi beklenir. Ayrıca, kadın çalışanla erkek çalışan arasında da emeklilik koşullarının tamamlanması bakımından farklılıklar vardır. Peki, isteğe bağlı sigorta kaç yıl ödenir? İsteğe bağlı sigorta primi hesaplaması nasıl yapılır? İşte isteğe bağlı sigorta ödeyenlerin ya da ödemeye başlayacak olanların bilmesi gereken tüm ayrıntılar…
EMEKLİLİK İÇİN 3 ŞART
Genel olarak bir veya birden fazla işverene bağlı olarak hizmet sözleşmesiyle çalışanlar için 4-a, yani eski adıyla SSK koşulları geçerlidir. Bu sigortalılar için emeklilikte üç koşulun bir arada yerine getirilmesi şarttır. Hem emeklilik için gerekli yaşı tamamlayacaksınız, hem prim ödemeniz dolmuş olacak hem de başlangıçta erkek ve kadın için farklı olan sigortalılık süreniz tamamlanacak. İşte bu üç koşul tamamlanınca emekli aylığına hak kazanırsınız.
SSK'lılar için emekli olma şartlarını sigorta başlangıç tarihi belirliyor. Sigortaya giriş tarihinize göre emeklilik yaşınız ve ne kadar prim ödeyeceğiniz ortaya çıkıyor. Sigortalıların emeklilik koşullarında zaman içerisinde yapılan yasal değişiklikler ise farklı emeklilik tarihlerinin ortaya çıkmasına neden oluyor.
8 EYLÜL 1999 VE 30 NİSAN 2008 KRİTİK TARİHLER
1999'da emeklilik şartları yeniden düzenlendi ve ilk kez 8 Eylül 1999'dan sonra sigortalı olanlar için emeklilik yaşı kadınlarda 58, erkeklerde 60 oldu.
Daha sonra yeniden bir düzenleme yapıldı ve bu sefer 30 Nisan 2008'den sonra ilk kez sigortalı olanlar için, kademeli bir geçişle emeklilik yaşı 2036'dan sonra her yıl bir yaş artırılarak, erkeklerde 2044 ve sonrasında kadınlarda ise 2048 ve sonrasında 65'e çıkarıldı. Emeklilik için gerekli prim ödeme gün sayısı da artırıldı. Yani, emekli olabilmek için yaş ve prim ödeme gün sayısı şartı zaman içerisinde yükselmiş oldu.
Bu tarihlerden önce ve sonra sigortalılık girişi olanlar için emeklilik koşullarını ciddi bir şekilde değiştiriyor. Örneğin, 9 Eylül 1999'da ilk kez sigortalı olan bir kişi emekli olabilmek için kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmak ve 7000 gün prim ödemek zorunda. Buna karşılık, 7 Eylül 1999'da ilk kez sigortalı olan kişi, kadın ise 56, erkek ise 58 yaşını doldurduğunda ve 5975 gün prim ödediğinde emekli olabiliyor. Bir gün erken sigortalılık 2 yıl erken emeklilik anlamına gelebilir.
DAHA UZUN SÜRE PRİM ÖDEMEK GEREKİYOR
2008 yılından önce SSK statüsünde isteğe bağlı sigorta primi ödemeye başlayanlar, Bağ-Kur statüsüne alındıklarının farkında değillerse daha çok prim öderler ve daha geç emekli olurlar. Örneğin, ilk prim ödemeye başladığında 5.000 gün prim ödemesi yeterli olan bir kişi, statü değişikliğiyle 9.000 gün prime tabi olur.
SON 1261 GÜNE DİKKAT
İsteğe bağlı sigortalıların SSK statüsünde daha az primle daha erken emekli olmaları mümkün. Ayrıca, SSK statüsünde emekli aylığı Bağ-Kur'a göre yüzde 30'a varan oranda artar. Sosyal güvenlik sisteminde birden fazla statüde çalışması bulunanların son 7 yıldaki statüsüne bakılıyor. Son 7 yıl içinde en çok hangi statüde geçirilmişse o statüden emeklilik işlemleri yapılıyor.
İsteğe bağlı sigorta primi ödeyenler, SSK statüsünde emekli olabilmek için hesap kitap yaptırmalı. SSK'ya tabi olarak hangi yaşta emekli olabiliyorlarsa o tarihten geriye doğru 3.5 yıl (bin 261 gün) önce isteğe bağlı sigorta primi ödemeyi kesip 4/a (SSK) statüsünde bir işte çalışmaya başlamaları gerekir.
KİMLER İSTEĞE BAĞLI SİGORTA YAPTIRABİLİR?
İsteğe bağlı sigorta yaptırabilmek için aranan şartlar şöyle:
Türkiye'de ikamet etmek,
Zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak,
Sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak,
Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak,
18 yaşını doldurmuş bulunmak,
Sosyal Güvenlik Kurumu'na isteğe bağlı sigorta talebinde bulunmak.
AYLIK 649 LİRA PRİM
İsteğe bağlı sigorta yaptıranlar, brüt asgari ücret ile bunun 7.5 katı arasında kendi belirledikleri tutarın yüzde 32'si oranında prim ödüyorlar. Asgari ücret üzerinden ödemeyi tercih edenlerin, 2018 yılı için aylık 649,44 lira prim ödemesi gerekiyor.
İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI ÖLDÜĞÜNDE HAK SAHİBİNE AYLIK BAĞLANIR
En az beş yıl prim ödedikten sonra hayatını kaybeden isteğe bağlı sigortalıların eşi, çocuğu, anne babası gibi hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanır. Bağlanacak aylık, 9.000 gün prim ödemiş kabul edilerek hesaplanır.
ÜÇ KOŞULU YERİNE GETİRDİĞİ TARİHE GÖRE;
ERKEKLERİN EMEKLİLİK YAŞI ŞÖYLE:
23 Mayıs 2002 öncesi: 55
24.05.2002-23.05.2005: 56
24.05.2005-23.05.2008: 57
24.05.2008-23.05.2011: 58
24.05.2011-23.05.2014: 59
24.05.2014 sonrası: 60 yaş
8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olarak çalışmaya başlamış olup, üç koşulu 2014 yılından sonra yerine getirebilen erkekler 60 yaşında emekli olabiliyor.
KADINLARIN EMEKLİLİK YAŞI ŞÖYLE:
23 Mayıs 2002 öncesi: 50 yaş
24.05.2002-23.05.2005: 52
24.05.2005-23.05.2008: 54
24.05.2008-23.05.2011: 56
24.05.2011 sonrası: 58 yaş
NOT: 15 yıl sigortalılık, 3600 prim günü ve erkeklerde 55, kadınlarda 50 yaş şartından en son hangisi yerine gelirse, o tarihteki kademeli yaş esas alınıyor.
1 EKİM 1999 İTİBARIYLA EMEKLİLİĞE KALAN SÜRE
2-4 yıl arasında olan kadın 51, erkek 56
4-6 yıl arasında olan kadın 52, erkek 57
6-8 yıl arasında olan kadın 53, erkek 57
8-10 yıl arasında olan kadın 54, erkek 57
10 yıldan fazla olan kadın 56, erkek 58 yaşında emekli olabiliyor.
NOT: 8 Eylül 1999'dan önce çalışmaya başlayan Bağkurlu'dan bugün 5400 prim gününü tamamlamış kadınlar 56, erkekler ise 58 yaşında emekli olabilir.
EMEKLİLİKTE SON 7 YILA DİKKAT EDİN
Emeklilikte, aylığı bağlayıp ödeyecek kurumun belirlenmesinde, sigortalıların emeklilik tarihinden geriye doğru prim veya kesenek ödenerek geçen son 7 yıllık fiili hizmet (360 x 7 = 2520 gün) süresi esas alınıyor. Bu kural sadece SSK'lı çalışanları değil, tüm çalışanları ilgilendiriyor.
Sigortalının son 7 yıllık fiili hizmet süresi içerisinde en fazla hangi statüde hizmeti varsa, yani sigortalının son 7 yıllık fiili hizmet süresinin yarısından bir gün fazlası olan 1261 prim ödeme günü hangi statüde geçmişse, o statü şartlarıyla emekli olunuyor. Son 7 yıl hizmet süresi eşitse en son tabi olunan statüye göre emeklilik aylığı bağlanıyor. Örneğin, sigortalının hem SSK, hem Bağ-Kur prim ödemesi varsa, son 7 yıllık fiili prim ödeme süresi içinde en fazla SSK statüsünden prim ödemişse SSK'dan, en fazla Bağ-Kur statüsünden prim ödemesi varsa Bağ-Kur'dan emekli aylığı bağlanıyor. Primler eşitse son sigortalılığı hangi statüde ise o statüden emekli aylığı bağlanıyor.
Son 7 yıl, sigortalılık süresi veya yaş şartının yerine getirildiği tarihten geriye doğru 7 yıl değil, son prim ödeme tarihinden geriye doğru prim ödenen 7 yılı ifade ediyor. Yani, toplam prim gün sayısının son 2520 günü. Bu konu bilinmediği için, kötü sürprizlerle karşılaşanlar olabiliyor.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
İşe giriş tarihim 15.09.2002, tam zamanlı olarak haftada 5 iş günü çalışıyorum. Emeklilik tarihim nedir? 3600 günü tamamlasam bile başlangıçtan dolayı 15 yılda emekli olmam mümkün mü? B.Y.
15 yıl, 3600 prim günden emekli olabilmek için işe giriş tarihinizin 08.09.1999 tarihinden önce olması gerekmektedir. Çünkü bu tarihten sonra işe başlayanlar 25 yıl sigortalılık süresi, kadın ise 58, erkek ise 60 yaş ve en az 4500 prim gün sigorta ödemiş olmaları şartıyla yaştan emekli olabilmektedirler. Yine 08.09.1999 tarihinden sonra işe başlayıp tam emekli olabilmek için kadın ise 58, erkek ise 60 yaş ve 7000 prim günü ödemiş olmak gerekmektedir. Dolayısıyla siz de yukarıda saydığım şartlara tabisiniz.
1979 doğumluyum. 07.07.1995 girişliyim. 2500 günüm var. Ne zaman emekli olurum? U.A.
İşe başlangıcınıza göre 25 yıl, 55 yaş ve 5750 prim gün şartlarına tabisiniz. 55 yaşınızın dolacağı 07.07.2034 tarihine kadar 5750 günü tamamlayıp emekli olursunuz.
SSK ilk başlangıç tarihim 15.04.1989, 26.04.1971 doğumluyum, 4865 gün primim bulunuyor. Ne zaman emekli olurum? R.L.
25 yıl, 51 yaş, 5450 prim gün şartlarına tabisiniz. 585 gün daha ödemeniz durumunda prim gün sayınız tamamlanır ancak 51 yaşınız 2022 yılında dolacağından emekli olacağınız tarih 26 Nisan 2022 olacaktır.