Peş peşe açıklandı. Milyonlarca kişi bekliyordu! Çalışma hayatına başlayan herkes, bir vakit çalıştıktan sonra ne vakit emekli olacağını incelemeye başlıyor. Erken emekli olmak isteyenler amacıyla mühim fırsatlar bulunuyor. Bu haklardan yararlanarak prim günlerini dolduranlar, emeklilik yaş şartını tamamladıklarında emekli olabiliyor. Borçlanmalar esnasında ödenecek prime esas hasılat tutarı serbestçe belirlenebiliyor. Prime esas hasılat meblağı brüt en az fiyat ile bunun 7.5 katı arasında değişiyor. Askerlik ve doğum borçlanmasında nasıl bir vergi üstünlüğü bulunduğunu ve bu avantajdan yararlanmak amacıyla neler gerçekleştirmek gerekliliğini ismim ismim veriyoruz.
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca boşta geçen bazı sürelerin emekliliğe sayılabilmesi için Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) borçlanma yapılabiliyor. En fazla askerlik borçlanması ve doğum borçlanması yapılıyor. Uzun ve kısa dönem er ve erbaş olarak yapılan askerlik süreleri ile yedek subay okulunda geçen süreler için askerlik borçlanması yapılabiliyor. Kadın sigortalılar ise staj sigortası ile normal çalışmaya başladıkları tarih arasında doğan çocukları ile sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocukları için boşta geçen sürelerinin 2 yıla kadar olan kısmı için doğum borçlanması yapabiliyorlar.
2021 yılında borçlanma yapanlar günlük 38.16 TL ile 286.20 TL arasında değişen tutarda prim ödeyecekler. En düşük kazanç üzerinden borçlanma yapanlar 540 günlük askerlik borçlanması için 2021 yılında 20.606.40 TL prim ödeyecek. 18 ay askerlik için en yüksek kazanç üzerinden borçlanma yapanlar ise 154.548 TL ödeme yapacaklar. Doğum borçlanması her çocuk için 2 yıla kadar olmak üzere 3 çocuk için toplam 6 yıla kadar yapılabilmektedir. Bir çocuk için 720 gün doğum borçlanmasını en düşük kazançtan yapan bir kadın sigortalı 2021 yılında 27.475.20 TL ödeyecek.
VERGİ MATRAHINDAN İNDİRMEK MÜMKÜN
Askerlik veya doğum borçlanması yapanların büyük kısmı vergi avantajı olduğunu bilmiyorlar. Gelir Vergisi Kanunu'na göre, işçi ve memur statüsünde çalışanlar ile serbest meslek kazancı elde edenler, SGK'ya ödedikleri borçlanma tutarlarını vergi matrahından indirebilirler.
Askerlik ve doğum borçlanmasında nasıl bir vergi avantajı bulunduğunu ve bu avantajdan yararlanmak için neler yapmak gerektiğini adım adım anlatacağım.
BORÇLANMA NASIL YAPILMALI?
Askerlik ve doğum borçlanmalarının süresi serbestçe belirlenebilir. Sürenin tamamını borçlanma mecburiyeti bulunmuyor. Bu nedenle öncelikle ne kadar borçlanma yapma ihtiyacı olduğu tespit edilmeli.
NE KADAR SÜRE İÇİN BORÇLANMA İHTİYACI OLDUĞU TESPİT EDİLMELİ?
Erkek veya kadın sigortalının asgari prim süresini doldurmak için 320 gün eksiği var ise sadece bu süre için borçlanma yapabilir.
Askerliği sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce yapmış olanların sigorta başlangıcı, borçlandıkları süre kadar geriye çekilir. Aynı hak, staj sigortası ile uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak çalışmaya başlama tarihi arasında doğum yapan kadınlar için de geçerlidir.
Örneğin, 24 Mayıs 1989 tarihinde sigortalı çalışmaya başlayan bir erkek 5525 prim günüyle 52 yaşında SSK'dan emekli olabilir. Bu kişi 1 gün askerlik borçlanması yaptığında asgari prim gününü 5450'ye, emeklilik yaşını da 51'e çeker. 540 günlük askerlik süresinin tamamını borçlanmasına gerek kalmaz.
Benzer şekilde, 1988 yılında staj sigortasından kısa vadeli sigorta primi bildirimi yapılmış olan ve 24 Mayıs 1992 tarihinde sigortalı çalışmaya başlayan bir kadın normalde 5600 günle 49 yaşında emekli olabilir. Prim günü eksiği bulunmuyor ise bu kadın sigortalı sadece 1 gün doğum borçlanması yaparak emeklilik yaşını 48'e çekebilir.
Bu nedenle ilk adım olarak kaç gün süre ile borçlanma ihtiyacı bulunduğu tespit edilmelidir.
ÖDEME TUTARI ÖNCEDEN HAZIRLANMALI
Kaç gün borçlanılacak ise bu süre için borçlanma talebinin SGK'ya bildirilmesinin ardından, kurum ödenecek prim tutarını tebliğ edecek. Tebliğ edilen tutarın bir ay içinde peşin olarak ödenmesi gerekir.
BORÇLANMAYI ÇALIŞIRKEN YAPIN
Askerlik ve doğum borçlanması için ödenen primler, ücret geliri elde eden işçi ve memurlar ile serbest meslek kazancı elde edenlerin vergi matrahından indirilebiliyor. Bu haktan yararlanabilmek için borçlanmanın sigortalı olarak çalışırken yapılması gerekir.
İşçi ve memurlar vergi indirimi hakkını kullanabilmek için borçlanmaya ilişkin ödeme belgesini işyerine vermelidir. Belge işverene verildiği aydan başlayarak, takvim yılı sınırlaması olmaksızın, ödenen tutarın tamamı kazançtan indirilir.
Örneğin, asgari ücretli bekâr bir kişinin 18 aylık askerlik süresi için şubat ayında 20.606.40 TL prim ödediğini varsayalım. Bu tutarın tamamını 2021 yılı kazançlarından indirdiğinde 3 bin lira dolayında vergi indiriminden yararlanır. Başka bir deyişle ödediği paranın 3 bin liralık kısmını vergi indirimi yoluyla geri alır. Yüzde 20 vergi diliminde yer alan kişinin avantajı ise 4 bin lirayı aşar.
BEŞ YIL GERİYE DÖNÜK VERGİ İNDİRİMİ
Askerlik ve doğum borçlanması yapanlar daha önce vergi indirimi hakkından yararlanmamış ise beş yıllık zaman aşımı süresince vergi düzeltme talebinde bulunarak geriye dönük indirim hakkından yararlanabilir (Gelir İdaresi Başkanlığı'nın 16 Temmuz 2019 tarihli özelgesi).
Beş yıllık süre hesabı, ödemenin yapıldığı tarihi izleyen takvim yılından başlar. 2016 yılı ve sonrasında borçlanma yapmış olanlar, bu yıl düzeltme talebinde bulundukları takdirde vergi matrahından indirebilirler. 2015 yılı ve daha önceki tarihte borçlanma yapmış olanların vergi düzeltme hakkı ortadan kalkmış bulunuyor.
Vergi düzeltme hakkından yararlanabilmek için hem borçlanmanın yapıldığı tarihte, hem de düzeltme başvurusu yapılan tarihte sigortalı olarak çalışıyor olmak gerekir.
KİMLER PRİM İADESİ ALIR?
Sigortalı olarak bir işyerinde çalışmıyor olanlar
Kendine ait bir işyeri olmayanlar
Prim gün sayısı nedeni ile dul ve yetim maaşı alamayanlar,
Maaşı yüksek olan ve birden fazla işte çalışmış olanlar,
İstenen yaş şartı olsa bile yeteri kadar ödenmiş primi olmayanlar,
Sigortalı vatandaştan yanlış ve yersiz prim ödeneği tespit edilmiş olanlar,
Yaşı emekli olmaya yetmeyenler prim iade talebinde bulunamamaktadır.
Malullük, yaşlılık ve ölüm aylığı için yatırılmış olan tutarın başlangıç tarihinden bitiş tarihine kadar geçen sürede; her yıl güncellenen kat sayı ile beraber bu tutar güncellenmektedir. Bu sayede gerçek ödeme miktarının hesaplanması yapılabilmektedir.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?
İlk SSK girişi 13 Mayıs 2000'dir. Toplam 2 bin 894 prim günü var. 1961 doğum yılı… Askerlik borçlanması yatırılması durumunda 3 bin 600 günle emekli olunur mu?
İlk kez sigortalı çalışmaya başladığı tarihten itibaren normalde 3 bin 600 gün ile değil en az 4 bin 500 prim günüyle yaştan emekli olabilir. Fakat, askerliğini sigortalı çalışmaya başlamadan evvel yaptığından dolayı askerlik borçlanmasıyla sigorta başlangıç tarihini borçlanma süresi kadar öne çekebilir.
Örnek vermek gerekirse 18 ay askerlik yaptıysa 540 gün borçlanma yaptığında sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999'dan öne çekildiğinden dolayı 4 bin 500 prim günü yerine 3 bin 600 prim gününe tabi olur.
Askerlik borçlanmasının ardından eksik kalan 166 prim gününü de isteğe bağlı sigorta ile tamamlanabilir. İsteğe bağlı sigorta topluca ödenemez, ay ay ödenebilir. Her gün için 31.39 Türk lirası olmak üzere, aylık 942 Türk lirası, toplamda 5 bin 211 Türk lirası prim ödenir. 540 günlük askerlik borçlanması için ise 16 bin 951 Türk lirası yatırmak gerekir. İlk başta askerlik borçlanması yaparak, arkasından isteğe bağlı sigorta primi ödenmesi gerekir. Prim günleri böylece 3 bin 600'e tamamladığınız takdirde gelecek yıl emekli aylığı bağlanır.