Sosyal güvenlikte yeni reformlar için düğmeye basıldı. Bu kapsamda emeklilik sistemi de masaya yatırılacak. Emekliliğe ilişkin maaş hesaplama yöntemlerini de içine alan bir dizi düzenlemenin yapılması planlanıyor.
Sosyal güvenlikte yeni reformlar için düğmeye basıldı. Bu kapsamda emeklilik sistemi de masaya yatırılacak. Emekliliğe ilişkin maaş hesaplama yöntemlerini de içine alan bir dizi düzenlemenin yapılması planlanıyor.
Hem yeni modelin nasıl olacağı hem de ne zaman uygulanacağı merakla bekleniyor. Henüz konuyla ilgili tüm detaylar belli değil ancak ipuçları bulunuyor. İşte merak edilen soruların yanıtları...
* MEVCUT SİSTEM NASIL?
Emekli aylıklarında üç ayrı dönem için hesaplama yapılıyor. 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası dönemler için ayrı hesaplama yapılıyor. Bu hesaplamalarla belirlenen aylığa güncelleme katsayısı ekleniyor. Aylıklar hesaplanırken, önceki yılların güncelleme katsayısı ve bulunulan yılın zamları dikkate alındığı için emekli olunan yıla göre aylıklar farklılaşıyor.
İçinde olunan yılda emekli zammı güncelleme katsayısından (o yılın enflasyon oranı ve büyümesinin yüzde 30'unun toplamı) fazla ise o yıl emekli olmak daha avantajlı oluyor. Örneğin; bu yıl aylık bağlanan bir sigortalı, 2025'te emekli olandan yaklaşık yüzde 30 daha fazla maaş alabiliyor.
* EMEKLİLER NE İSTİYOR?
Türkiye Emekliler Derneği (TÜED) bu çalışmaya ilişkin beklentilerini açıkladı. TÜED Genel Başkanı Kazım Ergün, "Yeni bir emeklilik aylığı hesaplama yöntemi belirlenmeli ve karma aylık hesaplama sistemine son verilmeli. 2000 yılı öncesindeki gösterge sisteminin devam ettirilmesini istiyoruz. Gösterge sistemi uygulandığında, emekli olunan yıllar arasında aylık fark olmayacak. Emekli olunan tarihlere bakılmaksızın prim kazançları ve prim ödeme gün sayıları eşit olan emeklilerimizin intibakı da yapılmalı" dedi.
Emekli maaş zammı sistemini de değiştirilmesini isteyen Ergün, "TÜFE artışına endeksli zam oranları emeklilerimizi koruyan bir sistem olmadığından, bunun değiştirilmesini istiyoruz. Emeklilere kök aylıkların iyileştirilmesi için seyyanen artışlar yapılmalı ve milli gelir artışından pay verilmelidir" ifadesini kullandı.
* NELER PLANLANIYOR?
Orta Vadeli Program'da (OVP) emeklilik sistemi ve maaş hesaplama yöntemlerini de içine alan bir dizi düzenlemenin yapılması öngörülmüştü. Bu model için "Sosyal güvenlik sisteminde kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemeler hayata geçirilerek sistemin mali sürdürülebilirliği güçlendirilecektir" denilmişti.
Bu kapsamda sigortalıların daha çok sistemde kalmalarını sağlayacak modeller hayata geçirilecek. Yapılacak düzenleme ile çalışanlar için emeklilikte alacakları aylığı belirleyen parametrelerde değişiklik öngörülüyor. Buna göre, sadece prime esas kazanç miktarları değil çalışma gün sayıları da etkili olacak. Böylece emeklilikte daha çok aylık almak isteyenler sistemde daha çok kalmayı tercih edecek. Ayrıca güncelleme nedeniyle emekli olunan yıla göre ortaya çıkan maaş farklarına son verilecek. Örneğin; şimdi dilekçe veren ile Ocak'ta veren arasında oluşacak yüzde 30 civarındaki fark olmayacak.
* DÜZENLEME NE ZAMAN HAYATA GEÇECEK?
OVP'de yeni model için 2024 yılının üçüncü çeyreğine işaret edildi. Yapılacak teknik çalışmalar sonunda taslaklar hazırlanacak. Düzenleme karar verilip son şekli verildikten sonra yeni yasama döneminde Meclis'e taşınacak.
