Eleq ipucu sorusu yayınlandı. Türk Telekom'un mobil canlı bilgi yarışması Eleq bugün 20.00'de ekranlara gelecek. Eleq tarafından yapılan açıklamada, "Eserlerini saymakla bitiremeyeceğimiz, İstanbul Arkeoloji Müzesi ve Pera Palas gibi yapıların mimarı kimdir, biliyor musunuz?" denildi. İşte 24 Ocak Eleq ipucu sorusu ve yanıtı...
ELEQ İPUCU SORUSU (24 OCAK 2019)
Soru: İstanbul Arkeoloji Müzesi ve Pera Palas gibi yapıların mimarı kimdir?
Cevap: ALEXANDRE VALLAURY
ALEXANDRE VALLAURY KİMDİR?
1850 yılında İstanbul'da Fransız asıllı bir Levanten ailenin oğlu olarak dünyaya geldi. Babası Edouard Vallaury, İstanbul'a gönderilen Fransız elçisi Horace Sébastiani'nin maiyetinde bir görevli olarak İstanbul'a geldikten sonra bu şehre yerleşen; pastacılık ve şekercilikle uğraşan bir Fransız idi. Alexandre Vallaury'nin çocukluk ve gençlik yıllarına dair fazla bilgi bulunmaz. Orta öğrenimini Saint Joseph'te yaptığı tahmin edilir. Mimarlık eğitimi için Paris'e gitti ve dönemin en iyi mimarlık eğitimi veren okulu Paris Güzel Sanatlar Yüksekokulu (Ecoles des Beaux-Arts)'nda okudu.
1855 yılında Roma Büyük Ödülü kazandı.1880 yılında eğitimini tamamlayarak İstanbul'a döndü. İstanbul'da ismini önce resim sergilerinde duyurdu. 1879-1880 yıllarında kurulduğu sanılan Elifba Sanat Kulübünün 1880 Eylülünde açılan ilk sergisine katılarak işlerini sergiledi. Elifba Kulübünün 8 Nisan 1881 günü bu kere Tepebaşı Belediye bahçesinde açılan ikinci sergisine de katıldı. Bu dönemde başta İstanbul olmak üzere Bursa, İznik, Konya ve Kütahya gibi kentlerdeki mimari anıtlarla ilgili araştırmalar yaptığı Elifba Sergilerindeki işlerinden anlaşılmaktadır. Yeni kurulan Sanayi-i Nefise Mektebi'nin binasını bu dönemde yaptı (1882). 3 Mart 1883 günü eğitime başlayan Sanayi-i Nefise Mektebinde Fenn-i Mimari öğretmeni olarak kurucu kadroda yer aldı. Okulun mimarlık bölümü yönetmeliğini onun hazırladığı düşünülür.
3 Mart 1883'ten 10 Ağustos 1908'e kadar Sanayi Nefise Mektebi'nde mimarlık öğretmeni olarak ders veren Vallaury, İstanbul'daki Osmanlı üst düzey yönetimi ve özellikle Fransız finans kuruluşları ile iş çevrelerinin gözde mimarı durumuna geldi. 1890'lara gelinceye değin İstiklal Caddesi'ndeki Emek Sineması (Cercle d'orient) (1884), Eminönü Hidayet Camii (1887) ve Paris Uluslararası Fuarı için Türk tütün pavyonu (1889) gibi binaları gerçekleştirdi.
1888'de Fransız Enstitüsü üyeliğine seçildi.
1892 yılında Galata'da yaptığı Osmanlı Bankası Genel Müdürlüğü binası ile ünlenmeye başladı. Başka mimarlar bu yapıyı örnek alarak Galata ve Karaköy'de büro binaları inşa ettiler. 1881'de Müze-i Hümayun müdürü olarak görevlendirilen Osman Hamdi Bey yeni bir müze binası inşa işini Vallaury'e vermişti. Böylece Vallaury, 19.yüzyıl sonlarında, dünyada müze binası olarak tasarlanıp yapılan 8-10 müzeden birinin mimarı oldu. Pera Palas (1893), Yeni Karaköy Han (1893), Tokatlıyan Oteli, Büyükada Rum Yetimhanesi, Union Françoise ve Düyun-u Umumiye binası gibi büyük boyutlu yapılar inşa etti. Bu büyük boy yapıtların yanı sıra Tepebaşı Meşrutiyet Caddesinde Fransız tüccarı Decugis evi ile kendi evi gibi küçük boyutlu yapıları da inşa etti.
1896 yılında Legion d'Honneur madalyasıyla onurlandırıldı.
1900-1904 yılları arasında Alexander Vallaury'nin yaptığı yapıların bir bölümü Osmanlı Saray çevresi ve üst yönetimi için konutlardı. Bunlar arasında Afif Paşa Yalısı, Abdülmecid Efendi Köşkü, Rıdvan Paşa Köşkü ve Vahdettin Köşkü sayılabilir. Bu yıllarda gerçekleştirdiği diğer büyük yapılar arasında Haydarpaşa Tıbbiye Mektebi, İstinye Osman Reis Camii vardır.
Sanayi Nefise Mektebi'ndeki görevinden 10 Ağustos 1908'de istifa ederek ayrıldı. Meslek yaşamındaki bilinen son çalışması 1909 yılında düzenlenen "Abide-i Hürriyet" yarışması için hazırladığı projesi oldu.
Sanayi-i Nefise Mektebindeki görevinden ayrıldıktan ve Abide-i Hürriyet yarışmasından sonraki hayatı konusunda fazla bilgi yoktur. Eşi Constantia'nın 3 Kasım 1917 tarihinde 65 yaşında öldüğü bilinir. Alexander Vallaury 1921 tarihinde İstanbul'da ölmüştür. Büyük bir olasılıkla Feriköy Latin Katolik Mezarlığındaki aile mezarına defnedilmiştir.
ESERLERİ
Decugis Evi, Beyoğlu (1895)
Abdülmecid Efendi Köşkü (1901)
Arif Paşa Yalısı (1901)
Alexander Vallaury Evi Meşrutiyet Caddesi No: 231 Apartman (Yapım tarihi bilinmiyor)
Rıdvan Paşa Köşkü (Yapım tarihi bilinmiyor).
Osmanlı Bankası Genel müdürlük binası (Yapım tarihi bilinmiyor)
Taksim Meydanı (Bugünkü The Marmara Otelinin bulunduğu yerde idi)
Osmanlı Bankası Genel müdürlük binası (1892)
Osmanlı Bankası Eminönü Şubesi ( Yapım tarihi bilinmiyor)
Ömer Abed Han (Yapım tarihi bilinmiyor)
Bank de Change (Demirbank Karaköy Şb.; Yapım tarihi bilinmiyor)
Sanayi-i Nefise Mektebi (1882)
Müze-i Hümayun( 1891-1907)
Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane (1903)
Pera Palas Oteli (1893)
Büyükada Fransız Oteli (1890-1900)
Hidayet Camii (1887)
Osman Reis Camii (1903)
Union Francoise Binası, Meşrutiyet Cadesi (1896).
Cercle d'Orient (Büyük Kulüp) binası (1884)
Düyun-u Umumiye Binası (1897)
Paris Fuarı Türk Tütün Pavyonu (1889)
Muhayyeş Yalısı (Arif Paşa Yalısı, 1910)
Hazeren Han, Karaköy (1902)