Uluslararası araştırmalar, öğrencilerin ödev ve akademik çalışmalarında yapay zekâ kullanımının hızla arttığını gösteriyor. Örneğin; İngiltere'de yapılan bir araştırma, üniversite öğrencilerinin yüzde 90'ından fazlasının yapay zekâ araçlarını kullandığını ortaya koyuyor.
Benzer şekilde, Pew Araştırma Merkezi'nin ABD'de 13-17 yaş arası gençlerle yaptığı bir anket, ChatGPT kullanımının 2023'te yüzde 13'ten 2024'te yüzde 26'ya yükseldiğini gösteriyor. Türkiye'de de eğitimde yapay zekâ kullanımına yönelik çalışmalar son yıllarda artış gösteriyor. Ancak, öğrencilerin ödevlerinde yapay zekâ kullanımına dair spesifik istatistiksel veriler sınırlı. Yine de, genel eğilimler, yapay zekâ araçlarının eğitim süreçlerinde daha fazla benimsendiğini ortaya koyuyor.
ÜNİVERSİTELER ÖNLEM ALIYOR
Yapay zekâ teknolojilerinin eğitimdeki kullanımı üzerine çeşitli araştırmalar yapılıyor. Örneğin; bir çalışma, ön lisans öğrencilerinin yapay zekâ kullanımının dijital okuryazarlık düzeyleri üzerine etkisini incelemiştir. Başka bir araştırma ise üniversitelerde yapay zekânın eğitim-öğretim, araştırma-geliştirme ve yönetsel süreçlerde kullanımını ele almıştır. Üniversitelerde tez hazırlama süreçlerinde de yapay zekâ araçlarının kullanımı giderek yaygınlaşıyor.
Yapay zekâ, kaynak taraması, veri analizi ve metin düzenleme gibi işlemlerde öğrencilere kolaylık sağlıyor. Ancak, bu araçların etik ve güvenilir bir şekilde kullanılması önemli. Kadir Has Üniversitesi gibi bazı kurumlar, üretken yapay zekâ araçlarının kullanımına yönelik etik rehberler hazırlayarak öğrenci ve akademisyenlere bu konuda yol gösteriyor. Sonuç olarak, yapay zekâ araçlarının eğitim ve akademik çalışmalarda kullanımı artıyor. Bu konuda yapılan araştırmalar ve geliştirilen rehberler, bu teknolojilerin etkili ve etik bir şekilde nasıl entegre edilebileceği konusunda önemli bilgiler sunuyor.
YAPAY ZEKA YAKALIYOR
Çocukların ödevlerini yapay zekanın yapıp yapmadığını anlamak öğretmenler için giderek daha önemli hale geliyor. İşte öğretmenlerin bunu nasıl fark edebileceği ve genel olarak yapay zeka tarafından hazırlanmış bir metni nasıl tespit edebilecekleriyle ilgili bazı ipuçları: Çocukların normalde kullanmadığı kelimeler veya akademik düzeyi yüksek, karmaşık cümleler içeren ödevler şüpheli olabilir.
Daha önceki ödevleriyle karşılaştırıldığında dil seviyesi belirgin şekilde gelişmişse yapay zeka kullanılmış olabilir. Yapay zeka bazen çok genel ifadeler kullanıyor ve bağlamdan kopuk bilgiler sunabiliyor. Öğretmenler OpenAI'nin AI Detector gibi yapay zeka tespit araçlarını kullanarak bir metnin yapay zeka tarafından üretilip üretilmediğini kontrol edebiliyor.
İŞ HAYATINDAN ÖNCE AKADEMİDE ETİK DEĞERLER ÖĞRETİLMELİ
Önce ailede, sonra ilk ve orta dereceli okullar dışında üniversitelerde yapay zeka etik değerleri öğretilmeli. Ancak kopya çekerek büyüyen, her gün trafik kurallarının ihlal edilmesinin sıradanlaştığı kuşağa bu etik değerleri anlatmak pek mümkün değil. Eğitim kurumları için yapay zekâ kullanımına yönelik etik değerler belirlerken, akademik dürüstlüğü koruyacak ve öğrencilere sorumlu bir şekilde teknoloji kullanımı öğretecek prensipler belirlemek önemli. İşte öneriler:
AKADEMİK DÜRÜSTLÜK VE ŞEFFAFLIK
Öğrenciler, yapay zekâ araçlarını kullanırken hangi kısımlarda AI'den faydalandıklarını açıkça belirtmeli. Ödev, makale veya tez gibi akademik çalışmalarda, yapay zekâdan yararlanma düzeyini belirten bir açıklama eklenmeli. Yapay zekânın, özgün düşünmeyi ve araştırma becerilerini ikame etmemesi gerektiği vurgulanmalı.
ELEŞTİREL DÜŞÜNME VE SORUMLU KULLANIM
Yapay zekâ, öğrencilerin öğrenme sürecini destekleyen bir araç olarak konumlandırılmalı, bilgiyi sorgulama ve analiz etme yeteneğini geliştirmeleri teşvik edilmeli. AI tarafından üretilen bilgilerin doğruluğu ve güvenilirliği her zaman kontrol edilmeli, kaynak gösterme zorunluluğu getirilmeli.
Eğitim kurumları, yapay zekâ okuryazarlığı programları sunarak öğrencilere etik kullanım çerçevesi kazandırmalı.
GİZLİLİK VE VERİ GÜVENLİĞİ
Öğrencilerin kişisel verilerini korumak için yapay zekâ araçlarının kullanımında veri güvenliği politikaları oluşturulmalı. Üretken yapay zekâ platformlarının hangi verileri topladığı ve işlediği konusunda şeffaf olunmalı, öğrencilere bilinçli kullanım için rehberlik sağlanmalı.
Öğretmenler ve akademik danışmanlar, yapay zekâ araçlarının etik ihlallere yol açmaması için düzenli değerlendirmeler yapmalı. Bu ilkeler, eğitim kurumlarının yapay zekâyı akademik süreçlere bilinçli ve etik bir şekilde entegre etmelerine yardımcı olabilir.
