Sosyal güvenlik mevzuatına göre emekli olabilmek için, bireylerin üç temel şartı yerine getirmeleri gerekiyor. Bu şartlar; yaş, prim ve yıl olarak sıralanabilir. Emeklilik hakkı elde etmek isteyen kişilerin öncelikle uzun vadeli sigorta kollarından birine kayıtlı olmaları gerekiyor. Peki, kimler staj ve çıraklık borçlanması yapabilir? İşte detaylar...
Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem'in haberine göre, bu şartlar, çalışma koşullarına göre değişebilir. Hizmet akdi ile çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu (4A) sigortalıları olarak kabul edilirken, kendi namına çalışanlar veya isteğe bağlı sigorta primi ödeyenler ise Bağ-Kur (4B) sigortalılarıdır. Kamuda çalışanlar ise emekli sandığına tabi (4C) çalışanlar olarak sınıflandırılırlar.
STAJ İÇİN 2 İSTİSNA VAR
Staj ve çıraklık dönemlerinde sigorta yapılır ve iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı koruma sağlanır. Ancak, bu dönemler emeklilik hesabında başlangıç olarak kabul edilmez ve prim günleri eklenmez. Ancak, bazı istisnalar bu kuralın dışındadır. Avukatlar staj sürelerini borçlanabilirken, anneler için de başlangıç olarak kabul edilme durumu söz konusudur.
Borçlanma Yolu ile Prim Kazanma
Prim günlerini tamamlarken, genellikle fiilen çalışmanız ve prim ödemeniz gerekmektedir. Ancak bazı istisnalarla borçlanma yoluyla da prim kazanabilirsiniz. Örneğin, erkekler askerlik sürelerini borçlanarak satın alabilirler. Ayrıca yurtdışında yaşayan gurbetçiler de yurtdışındaki sürelerini borçlanarak prim kazanabilirler. Erkeklerin askerlikleri, sigorta başlangıcından önce yapılmışsa, borçlanma işlemi işe giriş tarihini geri çekebilir. Bu sayede erkek sigortalılar emeklilik için gereken prim gün sayısını daha hızlı bir şekilde tamamlayabilirler.
Borçlanma işlemi için işe giriş tarihi büyük önem taşır. Bu tarihe göre kaç gün borçlanmanız gerektiği ve sigorta başlangıcınızın ne kadar geriye çekilebileceği belirlenir. Anneler ise doğumdan sonraki süreleri borçlanarak toplamda 3 çocuk için 6 yıl, yani 2160 gün kazanabilirler. Her bir çocuk için 720 gün borçlanma hakkına sahiptirler. Burada, ihtiyacınıza göre kaç gün borçlanmanız gerekiyorsa o kadar günü borçlanabilirsiniz.
Staj Sigortası Geçerli mi?
Doğum borçlanması konusunda bazı önemli detaylar vardır ve annelere ikinci ve hatta üçüncü bir avantaj sunabilir. Normal şartlarda, staj sırasında veya çıraklık dönemindeki sigorta primleri emeklilik hesaplamalarında başlangıç olarak kabul edilmez. Ancak anneler için doğum borçlanması durumunda staj sigortası başlangıç olarak kabul edilir.
Bu da annelere staj veya çıraklık sonrası doğan çocukları için borçlanma yapma imkanı tanır. Başka bir avantaj ise sigorta başlangıcının geriye çekilebilmesidir. Eğer staj veya çıraklık döneminde sigortalı olarak çalışmaya başladıysanız ve bu dönemler ile doğumlar arasında bir zaman dilimi varsa, bu doğumları borçlandığınızda sigorta başlangıcını geri çekebilirsiniz.
Borçlanma Nasıl Ödenir?
Borçlanma işlemi, belirli bir miktar ödeme yaparak gün satın alma şeklinde gerçekleşir. Borçlanma miktarını siz belirleyebilirsiniz ve genellikle brüt asgari ücretin yüzde 32'si ile 7.5 katı arasında bir rakam seçebilirsiniz. Borçlanma işlemi emeklilik için gerekli prim günlerini tamamlamak isteyenler için önemli bir seçenek olabilir.
BAŞVURUSU YAPILMALI
Bugün aylık borçlanma miktarı 4.292 TL olarak uygulanıyor. Eğer asgari ücret yüzde 40 artarsa bu rakam 6.009 TL'ye, yüzde 50 artış olursa 6.435 TL'ye yükselecek. Aylık fazladan ödenen para 2 bin lirayı geçmiş olacak. 1 yıllık borçlanan birisi Aralık ayında başvurursa 51.504 TL öderken, Ocakta başvurduğunda yüzde 40 artışta 72.108 TL, yüzde 50 artışta ise 77.256 TL ödeyecek.
Rakam 2 yıllık bir çocuk borçlanmasında daha da artacak. Bugün bir çocuk borçlanması 103.008 TL olurken yüzde 40 artışta 144.216 TL, yüzde 50 artışta ise 154.512 TL'ye çıkacak. Dolayısıyla bir çocuk borçlanacak olan bir anne Aralık ile Ocak arasında 51 bin lirayı geçen bir fazla para ödemek zorunda kalacak. Bu yüzden Aralık ayı bitmeden borçlanma başvurusu yapmak gerekiyor.