Milyonlar için yeni yıl yeni maaşla başladı. Hem özel sektörde hem de kamuda artan maaşlar ceplere girdi. Yaşanan artış kıdem ve ihbar tazminatı tutarlarını da değiştirdi. Bu yıl 400 bin EYT'linin daha emekli olması beklenirken, hem emekli olanların hem işten ayrılanların eline geçecek para arttı. İşte tazminat hesabında merak edilen soruların yanıtları...
En az ne kadar tazminat ödeniyor? Kesinti oluyor mu?
Kıdem tazminatından sadece binde 7.59 damga vergisi kesiliyor. 2023'ün 2. yarısında işten ayrılan bir asgari ücretlinin kıdem tazminatı çalıştığı her yıl için 13 bin 410 liradan hesaplanıyor, damga vergisi kesilerek 13 bin 312 lira ödeniyordu. 2024'te işten ayrılan işçiye çalıştığı her yıl için en az 20 bin 2, damga vergisi kesilerek 19 bin 850 lira verilecek.
En çok ne kadar tazminat alınabiliyor? Tavan aşılır mı?
Kıdem tazminatı tavanı yeni yılla birlikte 35 bin 58 liraya çıktı. Brüt kazancı bu tutarın altında olan özel sektör çalışanlarına kendi maaşı, üstünde olanlara ise tavan üzerinden hesaplanan tazminat ödenecek. Tavanı aşan kazancı olanlar damga vergisi kesilerek her yıl için en çok 34 bin 792 lira ödeme alacak. İşveren isterse tavanı aşan ödeme yapabilir. Ancak tavanı aşan kısım için gelir vergisi durumu ortaya çıkar.
Hangi ek ödemeler tazminat hesabına dahil ediliyor?
Kıdem tazminatı her yıl için son 30 günlük giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanıyor. İş Kanunu'na göre, hesaplamada işçiye sağlanan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutuluyor.
Yıl içinde alınan yemek, gıda, erzak, kıyafet, yakacak, eğitim, çocuk, aile ve konut yardımı, görev tazminatı, ikramiye gibi düzenli ödemeler bunlar arasında yer alıyor. Prim, mesai, evlenme, doğum ve ölüm yardımı gibi değişken ödemeler ise hesaba katılmıyor. Giyecek yardımı da hesaplamaya dâhildir. Ancak verilen bu giyecekler işyerinde kullanılacaksa dikkate alınmaz. Aylık yol ücreti, otobüs kartı veya araç yardımı ya da işçilere işe gidip gelmeleri için sağlanan servis bedelleri de giydirilmiş ücretin hesaplamasına dâhil edilir.
İhbar tazminatı nasıl hesaplanır? Yeni tutarlar ne oldu?
İş Kanunu'na göre; işyerindeki çalışma süresi 6 aydan az olan işçi için 2; 6 aydan 1.5 yıla kadar olan işçi için 4; 1.5 yıldan 3 yıla kadar olan işçi için 6; 3 yıldan fazla olan işçi için 8 hafta tutarında ödeniyor. Gelir ve damga vergisi kesilerek ödeme yapılıyor. Asgari ücretlilerin bu yıl ihbar tazminatı 2 haftalıkta 5 bin 273 liradan 7 bin 863, 4 haftalıkta 10 bin 547 liradan 15 bin 726, 6 haftalıkta 15 bin 820 liradan 23 bin 590, 8 haftalıkta ise 21 bin 94 liradan 31 bin 453 liraya yükseldi.
Emekli olan EYT'liler ihbar tazminatı alır mı?
Emeklilik gerekçesiyle iş akdini fesheden işçi ihbar tazminatı alamıyor. İşveren de ihbar tazminatı talep edemiyor. Ancak çalışmaya devam eden EYT'lilerin şartları sağlarsa ihbar tazminatı alma hakkı var. İşverenin iş sözleşmesini feshedeceğini belli bir süre önce karşı tarafa bildirme zorunluluğu bulunuyor. Bu süreyi de o işyerindeki kıdem yani çalışma süresi belirliyor.
Bu süreye uymadan işten çıkartılan çalışanlara kıdemine göre ihbar tazminatı peşin olarak ödeniyor. Burada emekli-emekli olmayan işçi ayrımı yok. Yani EYT düzenlemesiyle emekli işçiler, işvereni tarafından işten çıkartılması halinde, şartları oluşursa ihbar tazminatına hak kazanıyor.
TAVANI AŞANLAR DİKKAT!
Tazminat tutarları yıl içinde değişecek mi?
Bu yıl içinde zam alıp ardından işten ayrılanların tazminatı, son ücret üzerinden ödeme yapıldığı için artacak. Asgari ücrete bir ara zam yapılmazsa yıl sonuna kadar en düşük tutar değişmeyecek.
Ancak kıdem tazminatı tavanında yıl içinde artış var. Şu an belirlenen tutar bu yılın ilk yarısında geçerli olacak. Temmuz'da memur maaş katsayısındaki artış tazminat tavanını yükseltecek. Tavanı aşan maaşı olanlar işten ayrılmayı düşünüyorsa Temmuz ayını bekleyebilir, böylece alacağı tazminat artar.
