25 yıl evli kalana emeklilik için binlerce kişi araştırmalarını hızlandıdı. Başkan Erdoğan tarafından yeni emeklilik yasası müjdeleri verildi. Yeni emekilik sisteminde kadınlarda anne olma, çocuk sayısı gibi şartlar değerlendirilecek. İşte detaylar...
BAŞKAN ERDOĞAN'DAN MÜJDE!
Başkan Recep Tayyip Erdoğan 2023 yılı Seçim Beyannamesini duyurdu. Erdoğan, Ankara Spor Salonu'nda yaptığı açıklamada yeni emeklilik reformu için müjdeyi verdi.
İŞTE YENİ EMEKLİLİK MÜJDESİ!
-Emeklilik yaşı kadınlarda anne olma ve çocuk sayısına göre aşağı çekilecek
-Ev hanımlarının isteğe bağlı sigorta primlerinin 3'te 1'ini devlet ödeyecek
-Yapılacak emeklilik düzenlemesi ile kadınlar daha az ödeyerek daha erken emekli olabilecek.
KADINLARA ERKEN EMEKLİLİK!
Mevcut durumda SSK'da 7.200 prim günü ile kadınlar 58 yaşında, erkeklerde 60 yaşını doldurduğunda emekli olabiliyor. Bağ-Kur'da ise kadınlar 58 yaşında, erkekler de 60 yaş ve 9.000 gün primle emekli olabiliyor.
EV HANIMLARINA PRİMİN 3'TE 1'İ DEVLETTEN
Çalışmayanlara, eksik primi olanlara emeklilik yolunu açan isteğe bağlı sigortada her ay brüt asgari ücretin yüzde 32'si oranında prim yatırılıyor. 18 yaş üstü olan, zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmayanlar bu imkandan yararlanabiliyor. Bu şekilde ödenen primler Bağ-Kur kapsamında sayılıyor. İsteğe bağlı sigorta ödeyen, mevcut asgari ücrete göre aylık en az 3 bin 202 lira 56 kuruş ödeme yapıyor. Başkan Erdoğan'ın açıkladığı müjde kapsamında bu primin 3'te 1'ini devlet karşılayacak.
EV HANIMLARINA EMEKLİLİK İÇİN HER YIL EN AZ 12 BİN 810 TL
Mevcut tutar üzerinden devletin ev hanımlarının emekli olabilmesi için ödeyeceği aylık prim tutarı bin 67 lira 52 kuruş olacak. Ev hanımları aylık 3 bin 202 lira 56 kuruş yerine 2 bin 135 lira 4 kuruş prim yatırarak emekli olabilecek. Mevcut tutar üzerinden 12 bin 810 lira devlet desteği sağlanmış olacak. Asgari ücret arttıkça prim desteği de büyüyecek.
5975 GÜNE KADAR ÇIKIYOR
Milyonlarca kişinin beklediği emeklilikte yaşa takılanlara (EYT) ilişkin yasa 3 Mart'ta Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Yaklaşık 5 milyon sigortalıyı kapsayan yasaya göre; 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlarda emeklilik için yaş şartı aranmazken, primde işe başlangıç tarihlerine göre kademe şartı bulunuyor.SSK'lı EYT'lilerin, sigorta başlangıç tarihine göre 5000 ile 5975 gün arasında değişen prim gününü doldurması gerekiyor. İkinci şart ise sigortalılık süresi.
Bu kapsamda olan kadınların 20, erkeklerin de 25 yıllık sigortalılık süresini tamamlaması gerekiyor. Sigortalılık süresi ilk sigorta başlangıcıyla şu ana kadar geçen süreyi kapsıyor. Yani bu zaman diliminde her gün çalışmak gerekmiyor.
İHTİYAÇ KADAR BORÇLANMA
Yasanın çıktığı tarih itibarıyla şartları taşıyan 2.5 milyon EYT'li başvuru yaparsa hemen emekli olabilecek. Buna karşılık diğer 2.5 milyon vatandaş ise prim ve sigortalılık süresini doldurmanın hesaplarını yapıyor. Primi eksik olanlar için en pratik yol doğum ve askerlik borçlanması yapmak.Doğum ve askerlik borçlanmasının şu anda 1 günlük en düşük tutarı 106.75 lira. Örneğin 18 ay askerlik yapmış olan biri bu sürelerin tamamını (540 gün) borçlanmak isterse 57 bin 645 lira ödeyecek. Borçlanma ihtiyaç olan gün kadar yapılabilir. Yani sürenin tamamını borçlanma gibi bir zorunluluk yok. Hatta fazladan borçlanma yapıldıysa talep edilmesi halinde bu ödemeler geri de alınabiliyor.
ÇALIŞMA İMKANI OLMAYANA 'İSTEĞE BAĞLI' SİGORTA
İş bulamayan veya çalışmak istemeyenler EYT'den emeklilik için gerekli eksik primlerini isteğe bağlı sigortayla ödeyerek kapatabilir. İsteğe bağlı sigortalılar Bağ-Kur (4B) kapsamında değerlendiriliyor. Son 1260 gün de isteğe bağlı sigorta primi ödenirse emeklilik Bağ-Kur şartlarına göre belirlenir. Bu nedenle bu süreyi aşmayacak şekilde ihtiyaç duyulan primi tamamlamakta fayda var. Yani isteğe bağlı olarak 1259 günden fazla prim ödenmemeli.İsteğe bağlı sigorta için bağlı bulunulan sosyal güvenlik il-ilçe müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine gidilerek ya da e-Devlet kapısı üzerinden başvuru yapılıyor. Bu yıl için en düşük aylık prim 3 bin 202 lira. Kendi adına tarımsal faaliyette bulunan tarım ve orman işlerinde süreksiz çalışanların (Ek mad. 5 kapsamında) ve esnaf muaflığından yararlanan kadınların ödeyeceği prim tutarı da yine aylık 3 bin 202 lira. Ev hizmetlerinde 10 günden az çalışanlar da emeklilik primini kendileri yatırabiliyor. Bunlar da aylık 3 bin 202 lira prim ödüyorlar.
İŞVEREN PRİMLERİ YATIRMAMIŞSA…
Birçok sektörde (inşaat, tarım, tekstil gibi) kayıtdışılık maalesef önlenemiyor. Bir başka deyişle çalışanlar zamanında veya hiç SGK'ya bildirilmiyor. Sigortasız çalıştırılan işçi için prim ödenmiyor. Sigortasız olduğundan ya da sigortası geç yapıldığı için veya eksik yatırıldığından dolayı kişinin primi yetersiz kalabiliyor. Bu durumdaki işçiler, sigortasız çalıştıkları sürelerini, işten ayrıldıktan sonra 5 yıl içinde önce arabulucuya gidip, sonuç alamazsa açacakları 'hizmet tespit davası' ile geri kazanabilir. Bu günlerin tespitinde şahit ve belgenin olması gerekiyor.
FİİLİ HİZMET ZAMMI!
Fiili hizmet zammı yani halk dilinde 'yıpranma', çalışma şartları ağır olan kişilerin daha erken emekli olmalarının yolunu açan bir haktır. Demir çelik fabrikası çalışanlarından askeri görevlerde yer alan personele kadar yaklaşık 45 iş kolunu kapsıyor. Normalde çalışan kişilerin emeklilik süreleri yaklaşık 360 gün olarak hesaplanır. Yıpranma süresine sahip olan kişilerde bu zaman dilimi 420-540 gün olarak düzenleniyor. Yıpranmaya tabi çalışmalarda 23 Mayıs 2002 tarihine kadar olan çalışmaların dörtte biri kadar işe giriş tarihi geri çekiliyor.
ANNELERE 2160 GÜN İMKANI
Erkekler için nasıl askerlik borçlanması varsa, kadınlar için de 1 Ekim 2008 itibarıyla doğum borçlanması imkanı verildi. Buna göre; doğum yaptığı için çalışma hayatının ve dolayısıyla sosyal güvencenin dışında kalmış annelere, 3 çocuk için ikişer yıldan 6 yıl borçlanma hakkı tanınıyor.
Staj sigorta başlangıcı sayılmasa da staj sigortasından sonra yapılan doğumlar borçlanma kapsamına alınıyor. Dolayısıyla SSK, tarım SSK, Bağ-Kur, tarım Bağ-Kur, Emekli Sandığı, isteğe bağlı sigortalı olan kadınlar, sigortalı olduktan sonra doğum yapmışsa borçlanma yapabilir. Ancak doğum yaptıktan sonraki iki yıllık sürede çalışmamış veya prim ödememiş olmak gerekiyor.
Bu 2 yıllık sürenin bir kısmında çalışılmışsa, çalışılmayan kısım borçlanılabiliyor. Her çocuk için iki yıldan toplamda altı yıl (2160 gün) borçlanma yapılabilir. Çocuk başına 720 gün borçlanma yapan anne günlüğü 106.75 liradan en az 76 bin 860 lira ödeyecek. Annenin 100 gün eksiği varsa sadece 100 gün borçlanıp 10 bin 675 lira ödemesi yeterli olacak.
* Haberde yer alan 25 yıl evli kalana emeklilik ibaresi daha önce hiç çalışmamış ev hanımlarını temsilen kullanılmıştır. Verilen müjde yeni emeklilik düzenlemesine göre çalışmayan ev hanımlarının isteğe bağlı sigorta yaptırması durumunda devlet tarafından destek sağlanmasıdır.
EV KADINLARINA PRİM DESTEĞİ NEDİR?
Ev kadınlarının emekliliğini desteklemek amacıyla isteğe bağlı ödeyecekleri primlerin üçte birini devlet karşılayacak. En az brüt asgari ücretin (10 bin 8 lira) yüzde 32'sini, en yüksek de bunun 7.5 katı kadar yatırarak isteğe bağlı sigorta yaptırılabiliyor.
1609 TL'SİNİ DEVLET KARŞILAYACAK
Bugün itibariyle aylık en düşük isteğe bağlı sigorta primi 3 bin 218 lira, en yüksek de 24 bin 144 lira uygulanıyor. En düşük tutardan isteğe bağlı sigorta yaptıran ev kadınlarının 3 bin 218 liralık priminin 1609 lirasını devlet karşılayacak. Ev kadınları doğum borçlanması, vergisiz esnaflık ve isteğe bağlı sigorta ile emekli olabiliyor.
ÖZEL SİGORTA PROGRAMLARI OLUŞTURULACAK
Bütün çalışanlara kaliteli, güvenceli çalışma hayatı sözü verilirken, pasif işgücü programlarına erişme imkânları artırılacak. İşsizlik Sigortası Fonu'ndan yararlanma koşulları kolaylaştırılacak. Mevsimlik tarım işçileri gibi gruplar için özel sosyal sigorta programları oluşturulacak, sosyal güvenlik kapsamı en üst düzeye çıkarılacak.
Yaşlı bakım sigortası uygulaması yaşama geçirilecek. Çalışma hayatına devam etmek isteyen yaşlılar için esnek çalışma koşulları oluşturulacak. Mevsimlik tarım işçisi kadınların sosyal güvenlik başta olmak üzere çalışma koşulları iyileştirilecek.
GÜVENCELİ ESNEK ÇALIŞMA MODELİ
Beş yıllık dönemde yeni 6 milyon istihdam yaratılacak, işsizlik oranının kademeli olarak gerilemesi sağlanacak.
Her ailede gençler başta olmak üzere en az bir çalışan olması sağlanacak. İşgücü piyasasının yeşil ve mavi ekonomi, dijital ekonomi ile iklim değişikliğine uyumunu hızlandıracak; ortaya çıkan beceri ihtiyaçlarını karşılayarak yeni istihdam olanakları sağlanacak.
Kadınların, iş kurma ve geliştirme süreçlerine kolaylaştıracak, e-ticaret platformlarında yer almaları teşvik edilecek. Kadınlarda istihdam oranı yüzde 35'in, işgücüne katılma oranı yüzde 40'ın üzerine çıkarılacak. Çocuk bakım mesleği kayıtlı hale gelecek.
HEM ÇALIŞMAK HEM ÇOCUĞU İLE İLGİLENMEK İSTEYENLERE MÜJDE!
Hem çalışmak hem çocuğuyla ilgilenmek isteyen kadına uzaktan çalışma/kısmi çalışma gibi alternatif çalışma imkânları artırılacak.
