Yaş sınırı olmadan prim gün ve yılını dolduran, 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olan milyonlarca kişiye emeklilik hakkı veren yasa teklifi bugün Meclis'e sunuldu.
AK Parti Grup Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu Meclis'te açıklamalarda bulundu.
Akbaşoğlu'nun açıklamaları şöyle:
Bugün tarihi bir gün. Zira bir sözümüzü daha yerine getirmenin bahtiyarlığı içindeyiz. 5 adım atacağız demiştik. Asgari ücret, memur ve emekli maaşları düzenlenmesi, 3600 ek göstergeyle ilgili düzenleme, 500 bine yakın sözleşmeli personelin kadroya geçişi ve EYT ile ilgili yasal düzenlemeyi yapacağız demiştik. 2021 yılında 2022 bütçesi görüşülürken bunları ifade etmiştik. Bugüne kadar 4 tanesini hayata geçirdik. Sıra EYT'de demiştik. Şu anda EYT ile ilgili kanun teklifimizi AK Parti ve Cumhur İttifakı olarak arkadaşlarımız TBMM'ye sunuyorlar.
Bütün sosyal güvenlik sistemlerinde 3 şart aranır. Sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı, yaş şartı. Bu çerçevede özellikle kamuoyunda EYT adı altında oluşan platformlar, dernekler, çeşitli yapıların bu konudaki talepleri söz konusu oldu ve özellikle bizim bu açıklamalarımızı ortaya koymakla birlikte EYT platformları 2022 yılı içinde farklı zaman süreçlerinde hem AK Parti hem MHP'yi ziyaret etmek suretiyle taleplerini dile getirdiler, prim ve sigortalılık süresini doldurmakla birlikte yaşa takılan birçok insanın talebini bize ilettiler. Yaş şartının ortadan kaldırılması talebi oldu.
TEKLİFİ TBMM'YE SUNDUK
Cumhurbaşkanımız bu konunun çözülmesi talimatı çerçevesinde çalışmaları ortaya koyduk, bu teklifimizi en son Cuma günü yapılan müzakereler sonucunda kanunda en son şekli teklife dönüştürülmüş oldu. Bu teklifi TBMM'ye sunduk.
Şunu ifade etmek isterim ki, evvel emirde 2 milyon 250 bin çalışanımızı 2023 yılında doğrudan etkileyen yaklaşık 5 milyon çalışanımıza bu konuda dokunan ve onların durumlarına dönük bir düzenlemeyi ihtiva eden bu önemli tarihi reforma sağlam bir iradeyle bütün milletimizin derdiyle dertlenen, bütün toplum kesimlerine olumlu dokunuşlarla refah seviyesini yükseltmeye büyük bir ekonomik sıçrayışa başarılı bir bütçe yönetimine imza atan milli ekonomi modeliyle Cumhurbaşkanımız Erdoğan'a buradan teşekkürlerimi arz ediyorum.
Bu sağlam bir iradenin istikrar ve güvenin büyük ve güçlü Türkiye vizyonunun güçlü Türkiye'nin neticesidir. Bu irade önemli bir siyasi iradedir.
4 MADDEDEN MÜTEŞEKKİL BİR TEKLİF
3 şeyi düzenliyoruz. 4 maddeden müteşekkil bir teklif. 2'si esasa, 1'i yürürlüğe biri de yürütmeye ilişkin. EYT'ye has yalın, sade ve uygulanabilirliği basit, genel ve kapsamlı şekilde hakları genişletici şekilde bir düzenlemeyi ihtiva ediyor.
EYT platformlarımız yaş şartının kaldırılmasını talep etmişlerdi. Yaşa takılma engelinin kaldırılması mevzuata göre prim gün sayısını ve çalışma süresini dolduran herkes kendi mevzuatı çerçevesinde yaşa takılmadan emekli olma hakkına sahip. SSK, Bağkur, Emekli Sandığı'nda geçerli. Yaş meselesi kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ortadan kalacak. 8 Eylül 1999'dan önceye sigortalılık süresini mevcut mevzuatla götüren çalışanlar yaş şartı olmadan emekli olacak.
İkinci olarak çalışma hayatının desteklenmesi ve kayıt içinde bunun devam etmesi üretimin ihracatın ekonominin büyümesi ve bu konuda sekteye uğranılmaması amacıyla biz bu konuda sosyal güvenlik destek primini getirmek suretiyle 5 puan iş yerlerine bu konuda her bir çalışan emekliliği hak edip emekli olduktan sonra aynı iş yerinde 10 gün içinde tekrar işe başlama durumunda olan tüm çalışanlarla ilgili bu kanun teklifi bünyesinde yaklaşık 500 lira desteklemeyi Hazine üstleniyor ve yüzde 5 oranında bir destek primi veriliyor.
Üçüncü olarak da düzenlememiz taşeron olarak bilinen ve bizim yaptığımız düzenlemeyle işçi statüsüne geçen tüm yüzbinlerce arkadaşımızla ilgili düzenleme yapıyoruz. Buna göre 375 sayılı KHK'de geçici 23-24 maddesinde düzenlenen emekliğe hak kazanıldığı takdirde bu çalışan işçilerin zorunlu olarak iş akdinin feshine yönelik düzenlemeyi kaldırıyoruz ve emekliliği hak eden taşerondan işçi kadrosuna geçen çalışanlar için ister emekli olabilme, isterse kendi yerlerinde çalışabilme imkanlarını sağlıyoruz. Bu konuda yüz binlerce insanımızın da zorunlu emekliliğini kanun teklifi kapsamında ortadan kaldırmış oluyoruz.
Bu irade sayın Cumhurbaşkanımızın ortaya koyduğu sağlam bir iradedir. AK Parti ve Cumhur İttifakı olarak da bu ortaya konulan yaklaşımı bizler biraz evvel kısaca sürecine temas ettiğim çerçeve içinde demenin elhamdülillah o 5'inci adımı da atmanın mutluluğu içindeyiz. Bu teklifin tüm EYT ve çalışan kardeşlerimize hayırlı uğurlu olmasını diliyorum.Resmi Gazete'de yayımlandığında yürürlüğe girecek. 5 milyon kişiyi etkileyecek. 2023 yılı içinde 2 milyon 250 bine yakın insanımız emekliliği hak edecek. Emekliliği hak eden kişilere çalışmaya devam etme noktası kendi seçeneklerinde olduğu için bunun nasıl tezahür edeceğine şahit olacağız. Prim gününü ve çalışma süresini dolduran bütün çalışanlar yaş şartı olmaksızın emekliliği hak edecekler. Takvim bu hafta plan bütçe komisyonunda EYT ile ilgili kanun teklifini görüşmeyi planlıyoruz.
İLK MAAŞ NE ZAMAN ALINACAK?
Başkaca herhangi bir ilavede bulunmadan sadece EYT'nin düzenlenmesine ilişkin maddeleri ihtiva ediyor. En geç haftaya salı ya da çarşamba günü EYT'nin genel kuruldan da yasalaşmasını öngörüyoruz. Şubat ayında yasalaşarak Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmekle birlikte emeklilikle ilgili başvuruların ister e-Devlet'ten veya bizzat SGK kurumlarına müracaatla, memursa kendi kurumlarına müracaatla taleplerini ortaya koyabilirler.
Emeklilik dilekçelerinin başvuru takibinden itibaren takip eden ay başından itibaren emekliliğe hak kazanılmış olunur. Mart itibarıyla Şubat'ta başvuran tüm emeklilerin Mart'ta maaşlarını alabilme imkanları söz konusudur, hak sahibi olacaklardır.
EYT'liler daha mı az maaş alacak diye söylentiler yalandır, çarpıtmadır. EYT'lilerin öyle farklı bir statüsü söz konusu değil. Daha az maaş alma söz konusu değil. Emeklilikte Cumhurbaşkanımız paylaştı en düşük emekli maaşı 5500 lira bunun altında hiç kimse maaş almayacak. Üstünde kendi durum ve primine göre mevcut mevzuata göre hesaplanıp emekli maaşlarını alacaklar. Bu konuda farklı bir değerlendirme doğru değildir.
Tüm bakanlık, kamu kurumlarında, belediyelerde, il özel idareleri ve bunlara bağlı şirketlerde taşerondan işçi kadrosuna geçen tüm çalışanlar bu konuda kapsam içindedir. Bu zorunlu emeklilik söz konusu olmayacaktır, kendi taleplerine bağlıdır. Taşerondan geçen arkadaşlarımız emekli aylığına hak kazandıklarında zorunlu emekli ediliyordu. Bu düzenleme kaldırılarak kendilerine bırakıyoruz. İster emekli olabilirler isterse çalışmaya devam edebilirler.
Etki analizi teknik bir husus, Çalışma ve Maliye Bakanlığımız etki analizini ortaya koymuş durumda. Bu hususlar ilk imza sahipleri olarak sunum yaparken aynı şekilde ilgili bürokratlar plan bütçe komisyonu üyelerinin tamamına etki analizini sunacaklar. Mevcut yürürlükteki mevzuata göre hangi düzenleme söz konusuysa o geçerli. Genişletici anlamda düzenleme yapıyoruz. Prim gün ve çalışma süresi mevcut kanunlarda ne geçerliyle olacak. İki şartı taşıyan herkes yaş şartı ortadan kalmak suretiyle emekli olabilecek.
Yürürlükteki mevzuata göre hangi statüdeyseniz hangi çalışma gün prim sayısı geçerliyse bunları doldurup yaşını bekleyen kişilere yönelik yaş şartını ortadan kaldırıyoruz. Süreç içinde sigortalılık başlangıç süresini 8 Eylül 1999'dan önceye şartlara göre doğum, askerlik borçlanması gibi borçlanma imkanlarından yararlanarak 9 Eylül 1999'dan önce sigorta başlangıcını getiren herkes bundan yararlanabilecek.
Kıdem tazminatıyla ilgili bu düzenlemede yok. Çalışma ve Maliye Bakanlarımız görüştüler. İşverenlerin de yanında olmak işçinin de mağduriyetini gidermek üzere dinamik ekonomik modelimizi sektesiz şekilde devam ettirmek üzere KGF destekli uygun şekilde doğrudan kıdem tazminatını işçimizin hesabına yatıracak model üzerinde çalışma yapıldı. Bu konuda da en ufak bir problem yok. Durmak yok, yola devam.
10 MADDEDE EYT HESABI
Yasa teklifi emeklilik sonrası çalışmaya devam edenlere sigorta prim teşviki, kamuya geçen sözleşmelilerin emekliliğinin de isteğe bağlı olmasını öngören maddeleri de içeriyor.
SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?
Teklif Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşüldükten sonra Meclis Genel Kurulu'nda oylanarak yasalaşacak ve Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasına sunulacak. Yürürlüğe girmesinin ardından da emeklilik başvuruları başlayacak.
Sosyal Güvenlik Kurumu, emeklilik başvuru işlemlerinin hızlı ve hatasız tamamlanması için yoğun bir mesai yürütürken, EYT'liler için 10 kritik adım bulunuyor. Başvurular Şubat ayı itibariyle e-devlet üzerinden erişime açılacak, ilk emekli aylıkları da Mart ayında yatırılacak.
EYT DURUMUNUZU ÖĞRENİN!
İlk etapta emekli olacak 2 milyon 250 bin EYT'linin atması gereken 10 kritik adıma ilişkin süreç şöyle işleyecek:
Birinci adımda EYT durumunun öğrenilmesi gerekiyor. Bunun için 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta kaydının bulunması, 5000 günlük prim ödemesinin tamamlanması, kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık süresinin dolması zorunluluğu bulunuyor. Sabah'ta yer alan habere göre, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'nda ise kadınlarda 7200 gün, erkeklerde 9 bin günün tamamlanmış olması gerekiyor. EYT'den emekli olup olunmayacağını çalışma hayatı iletişim merkezi "Alo 170", il ve ilçe SGK müdürlükleri, SGK'nın ilgili birimlerinden öğrenmek mümkün.
SİGORTA STATÜNÜZÜ KONTROL EDİN
EYT kapsamında hangi statüden emekli olunacağının doğru hesaplanması gerekiyor. Prim gün sayısı, sigorta bilgisi gibi bilgileri de e-devlet SGK Tescil ve Hizmet Dökümü/İşyeri Unvan Listesi sayfasından öğrenilebilir. Hangi statüden (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) emekli olacaksanız prim gününüz ve sigortalılık sürenizi tespit edin. Hangi statüden emekli olacağınızı son 2 bin 520 gün bildirilen prime göre emekli olunur. En çok hangi statüden priminiz varsa o statüden emekli olursunuz. Bağ-Kur ve SSK varsa son 1261 gün hangisi fazlaysa o statünün şartlarına göre emekli olunur. 1 Ekim 2008 ve sonrasında ilk defa sigortalı olanlar çalışma hayatı boyunca en fazla hizmetinin bulunduğu statüden emekliliğe hak kazanır. Bu tarihten önce sigorta girişi olanlar son yedi yıllık fiili hizmet süresi içinde fiili hizmet süresi fazla statüden, hizmet sürelerinin eşit olması halinde ise eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu statüden bağlanır. Emekli aylığı alınacak zam ve ikramiyeler de ona göre hesaplanır.
EKSİK GÜNLERİ TAMAMLAYIN
Eksik olan prim günlerinizi borçlanarak tamamlayın. Doğum, askerlik, yurtdışı borçlanma gibi kanunda yazan haklarla eksik günler tamamlanabilir. Borçlanma hakkınız yoksa ya da borçlanma ile prim gününü dolduramıyorsanız, eksik günleri nasıl tamamlayacağınızı öğrenin ve eksik primlerinizi tamamlayın. Askerlik ve doğum borçlanması için başvuranlar için bir aylık ödeme süresi bulunuyor. Ne kadar prim gününüz eksikse o kadar borçlanma yapmanız yeterli olacaktır. Borçlanma tutarını ödeyip de emekli olamayanların cayma hakkı olup, bir defaya mahsus olarak paralarını iade alabilecekler.
HERHANGİ BİR İŞTE ÇALIŞMAYANLAR
Yasa çıktığında herhangi bir işte çalışmayanlar SGK'ya tahsis talebi için başvuracak. E-devlet üzerinden ya da tahsis talep formu doldurularak iadeli taahhütlü posta yoluyla başvurulabilir.
ÇALIŞANLAR SGK'DAN YAZI ALACAK
EYT kapsamında emekli olacakların öncelikle işten ayrılması gerekiyor. Bunun için SGK'dan "emeklilik hakkı" yazısı alması gerekiyor. Çalışanlar bu yazıyı işverene teslim edecek.
KOD-8'LE ÇIKIŞA DİKKAT
Çalışan SGK'dan emekli aylığına veya toptan ödemeye hak kazanacak şekilde ayrılıyorsa Kod-8 seçilir. İşveren bu kodla işten çıkış işlemini yapacak. Bu sürecin ardından emeklilik için başvuru gerçekleştirilebilecek.
EMEKLİLİK BAŞVURUSU YAPILACAK
İşten çıkış işlemi yapıldıktan sonra emeklilik için bağlı bulunulan il, ilçe Sosyal Güvenlik Kurumuna emeklilik başvurusu gerçekleştirilebilecek. Emeklilik başvurusu e-devlet ya da iadeli taahhütlü posta ile emeklilik tahsis talep formu doldurularak yapılabilir.
E-DEVLET VE ELDEN YAPILABİLİR
E-devlet girişinin ardından arama "gelir, aylık ödenek talep belgesinin verilmesi belgesi" tıklanacak. Ekrandaki "yeni başvuru" sekmesi işaretlenerek, tahsis talep türü olarak da "yaşlılık aylığı" seçilecek. SSK kapsamında aylık talep edecekler "4A SSK", Bağ-Kur kapsamındakiler de "4B Bağ-Kur'u" seçecek. Ardından da altta yer alan "başvur" butonu tıklanacak.
Kimlik numarası, ad-soyad bilgileri, ikametgâh adresi ekrana otomatik geliyor. Maaş ödemesinin yapılacağı banka seçilerek açıklama kısmına bankanın talep edilen şubesi yazılacak. "Aylık alıyor mu?" sorusuna "evet ya da hayır" cevabı verilerek, "ileri" butonuna basılacak ve "başvur" butonuna basılarak SGK'ya gönderilecek. Emeklilik başvuru formu örneği e-devlet ya da iş yerinin bağlı bulunduğu SGK il, ilçe müdürlüklerinden temin edilebilecek.
Dilekçenizi elden ya da postayla da verebilirsiniz. Hak sahibinin yakınları da aynı şekilde yazılı başvurabilir. Dilekçeyi doldururken yaşlılık aylığının işaretlenmesi gerekiyor. Bağ-Kur'lular dilekçelerini dosyalarının bulunduğu yere, SSK'lılar da çalıştıkları yere dilekçe vererek emekli olmak istediğini beyan eder. Memurlar kurumları vasıtasıyla emeklilik işlemini yapıyor.
KIDEM TAZMİNATI ÖDEMELERİ
Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinden geçerli olan kıdem tazminatı tavanı (19 bin 982 lira) ile sınırlı olacak. Buradaki tek koşul aynı işverene bağlı olarak en az bir yıl çalışılması olup aynı işyerinde çalışmaya devam edenler için kıdemde iki seçenek söz konusu olabilir. Kıdem tazminatını alabilecekleri gibi, istifa tarihinde kıdemi almayıp aynı işyerinde çalışmaya devam ederek birkaç yıl sonra ayrılırken talep edilebilirler.
Çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya ekleniyor. Çalışana ödenen ücretle beraber düzenli olarak sağlanan yol, yemek parası için ek ödemeler de hesaba katılır. Her tam çalışma yılı için verilen kıdem tazminatı sözleşmenin feshedildiği tarihteki kıdem tazminatı tavanı ile sınırlı bulunuyor. Kıdem hesabında çalışanın brüt ücreti dikkate alınır.
EMEKLİLİK SONRASINI KONUŞUN
İşverenle emeklilik sonrasını konuşun. Emeklilikten sonra işe devam edeceklerin maaş başta olmak üzere çalışma koşullarına ilişkin emeklilik sonrasını netleştirmesi gerekiyor.