Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) için yasal düzenlemenin 26 Aralık'ta açıklanması beklenirken gözler Başkan Recep Tayyip Erdoğan'a çevrildi. 2022 yılının son Kabine Toplantısı 26 Aralık 2022 tarihinde yapılacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada EYT'de aralık sonunu işaret etmişti. Pazartesi günü Erdoğan'dan yeni açıklama bekleniyor. Öte yandan EYT'de peşi sıra yeni gelişmeler yaşanıyor.
DÜŞÜK PRİMLE BORÇLANMA İÇİN SON 1 HAFTA UYARISI
Yeni yıl gelmeden düşük primle borçlanma yapılabileceği duyuruldu. Bilindiği üzere Sosyal Güvenlik Kurumu'nda (SGK) askerlik, doğum, yurt dışı şeklindeki hizmet borçlanma primleri de yer alıyor.Hizmet borçlanmalarında ödenen primler, brüt asgari ücret ile bunun 7.5 katı arasında değişen kazanç tutarları üzerinden belirleniyor. Kazanç tutarını, borçlanma yapan kişi serbestçe belirleyebiliyor ancak belirlenen kazanç tutarı brüt asgari ücretten az olamıyor.
Askerlik ve doğum borçlanmasında 1 gün için ödenmesi gereken en düşük prim tutarı günlük asgari ücretin yüzde 32'si; yurt dışı borçlanmasında ise yüzde 45'i oranında bulunuyor.
2022'nin temmuz – aralık döneminde 1 günlük askerlik ve doğum borçlanma primi en düşük 69,02 TL, en yüksek 517,80 TL olarak uygulanıyor. Yeni yılda askerlik ve doğum borçlanmasında en düşük günlük prim 106,75 TL'ye, en yüksek günlük prim de 800,64 TL'ye yükselecek.SGK'ya en yaygın hizmet borçlanması er ve erbaşlıkta geçen süreler ile yedek subay okulundaki süreler için yapılıyor. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre, vatani hizmet görevini sigortalı bir işte çalışmaya başlamadan önce yerine getirmiş olanlar, askerlik borçlanması yaptıklarında sigorta başlangıç tarihlerini borçlanma yaptıkları süre kadar öne çekiyorlar. Sigorta başlangıç tarihini öne çekenler her zaman değil ama genellikle daha erken emeklilik hakkı elde edebiliyor. Sigortalı çalışmaya başlamadan önce askerlik yapmış olanlar prim günü eksiği bulunmasa da askerlik borçlanması yaparak emeklilik yaşını öne çekebiliyorlar.Askerliğini 18 ay yapmış olanlar, bu sürenin tamamı olan 540 günü 2022 yıl sonuna kadar en düşük primden borçlandıklarında 37 bin 271 TL ödüyor. Başvuruyu bu yıl yerine gelecek yıl yapanlar ise aynı askerlik süresi için 57 bin 645 TL ödeyecekler. 18 aylık askerlik süresinin tamamını borçlanan kişinin maliyeti en az 20 bin 374 TL artacak.
DOĞUM BORÇLANMASINDA MALİYET EN AZ 27.166 TL ARTACAK
Doğum borçlanması normalde sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocuklar için yapılıyor. Doğum sonrası boşta geçen sürelerin 2 yıla kadar kısmı için borçlanma yapılabiliyor. Her bir çocukta 2 yıl olmak üzere üç çocuk için toplam 6 yıla kadar borçlanma hakkı bulunuyor.
Staj sigortası bulunan kadınlar ise staj sigortası ile uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak normal çalışmaya başladıkları tarih arasında doğan her bir çocuk için 2 yılın tamamını borçlanabiliyorlar. Staj sigortası ile normal çalışma tarihi arasındaki doğum borçlanması daha büyük avantaj sağlıyor. Bu şekilde borçlanma yapmış olanların sigorta başlangıç tarihleri borçlanma yaptıkları süre kadar öne çekiliyor. Böylece emeklilik yaşını öne çekme hakkı elde edebiliyorlar.En düşük prim üzerinden bu yılın sonuna kadar doğum borçlanması yapanlar 1 çocuk için 720 günlük borçlanma yaptığında 49.694 TL ödeyecekler. Borçlanmayı gelecek yıl yapanlar ise aynı süre için 76 bin 860 TL ödemek zorunda kalacaklar. Bir çocuk için borçlanma maliyeti 27.166 TL artacak. Maliyet, iki çocuk için yapılan borçlanmada 54.332 TL, üç çocuk için yapılan borçlanmada ise 81.498 TL artacak.
EYT'LİLER NE YAPMALI?
Emeklilikte yaşa takılanlardan prim günü eksiği bulunanlar veya sigortalı çalışmaya başlamadan önce askerlik yapanlar ya da staj sigortası sonrası doğum yapmış olanlar askerlik ve doğum borçlanması yapmak istiyorlar ise prim maliyetlerindeki artışı göz önünde bulundurarak hareket etmelidir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'e atfen bir süre önce gündeme gelen borçlanma ile EYT'li olunamayacağına ilişkin haberler, birçok EYT'linin kafasını karıştırdı. Mevcut kanuna göre, söz konusu kişilerin borçlanma yaparak EYT kapsamına girmesinin önünde bir engel bulunmuyor. Ancak, EYT yasa teklifinde bu hakkın alınabileceği endişesi ile EYT'liler, "Borçlanma yaparsak boşuna mı para ödemiş oluruz" diye tereddütte kaldılar.EYT'lilerden bu şekilde tereddüt yaşayanlar, askerlik veya doğum borçlanması için bu yıl bitmeden dilekçe verirlerse borçlanma maliyetlerindeki artıştan etkilenmeyecekler. Ödeme yapmak için bir ay süre olacak. O süre içinde EYT yasa teklifinde nasıl bir düzenleme yapıldığını öğrenme şansı da ortaya çıkacak. EYT yasa teklifini gördükten sonra borçlanma yapmaktan vazgeçenler açısından bir yaptırım olmayacak. Teklife bakarak borçlanma kararını kesinleştirenler, dilekçeyi bu yıl bitmeden vermişler ise prim artışından etkilenmeyecekler.
EYT'DE KADINLAR VE ERKEKLER İÇİN PRİM GÜN SAYISI KAÇ OLACAK?
Geçtiğimiz gün yapılan Kabine Toplantısı'nın ardından açıklamalarda bulunan Erdoğan, "Emeklilik için yılını doldurup yaş şartını bekleyenler ve geçici işçilerle ilgili çalışmaları da en kısa sürede tamamlayıp, kamuoyuna açıklayacağız. Kamu kurum ve kuruluşlarına yüksek lisans ve staj amacıyla yurt dışına personel göndermeleri amacıyla, 352 kontenjan tahsis ettik. Kamu personelinin yurt dışı kariyer gelişimini desteklemek için açtığımız bu kadroların liyakat esasına göre kullanılmasını sağlayacağız. Adaylar bu kadrolar için başvurularını elektronik devlet sistemine entegre kariyer kapısı üzerinden yapabilir. Adaylar değerlendirme süreçlerini şeffaf bir şekilde takip edebilecek." dedi.
EYT'DE 5 PUAN KONUSU NETLEŞTİ
EYT'de en önemli tartışma konularından biri olan uygulamadan yararlanan aynı işverende çalışmaya devam edip edemeyeceği konusu netleşti. Emekli olanların işe devam etmesi durumunda, normal çalışanlara göre primleri 5 puan yükseliyor. İşverenler EYT düzenlemesinin hayata geçmesi sonrasında, bu farkın kaldırılmasını istiyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, aralık ayında çözülmesi beklenen Emeklilikte Yaşa Takılanlar'la (EYT) ilgili açıklamalarda bulundu.Bilgin, "EYT için net tarih 8 Eylül 1999. Yıpranma hakkı, doğum ve askerlik borçlanmaları olsa bile işe başlangıç tarihi geriye çekilemez. Bunlar ancak eksik prim gün sayısını tamamlamak üzere yapılır. Yani o eksik kalan prim gün sayısını telafi eder. Ama işe başlangıcı geri çekmez. Öyle bir şey yok" dedi. Emekli olanların işe devam etmesi durumunda, normal çalışanlara göre primlerinin 5 puan yükseldiğini ve işverenlerin EYT düzenlemesinin hayata geçmesi sonrasında, bu farkın kaldırılmasını istediğini belirten Bilgin, "İşveren emekli olan kişiyi çalıştırıyorsa devlete normal çalışandan daha fazla prim ödüyor. Oradaki primi aşağı çekerek eşit seviyeye getireceğiz. Yani işverene sen EYT'li olan bu çalışanını atma, çalıştır. Biz sana sosyal güvenlik destek primi vereceğiz" açıklamasında bulundu.
EYT NE ZAMAN ÇIKACAK?
Bakan Bilgin, EYT konusu ile ilgili bir açıklama gerçekleştirdi. Bakan Bilgin; "Kapsamlı bir çalışma yaptık. Şu anda EYT şartlarını oluşturan 1,5 milyon insanımız var. Bu şartları taşıyanların yüzde 87'si özel sektörde. EYT, 2023'te uygulanacaktır." dedi.
EYT İÇİN İŞVERENE KIDEM TAZMİNATI DESTEĞİ
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Emeklilikte Yaşa Takılanlar'a (EYT) ilişkin kıdem tazminatı yüküne uygun finansman koşulları için KGF paketi konusunda hazırlıkların başlatıldığını açıkladıBakan Bilgin, EYT prim gün sayısı hakkında detayları paylaştı. EYT için 1999 öncesi ve 5000 prim gün şartı yer alıyor. Kadınlar için 20 yıl ve erkekler için 25 yıl şartı bulunuyor. Bu şartlara uyanlar EYT'den yararlanabilecek.
EYT MAAŞLARI NE KADAR OLACAK?
Vergi Uzmanı Muhammet Bayram, EYT maaşları hakkında açıklama yaptı. Bayram; "Prim gün sayısı düşük olan kişi ile prim gün sayısı fazla olan kişi arasında mutlaka maaş farkı olacaktır.
Örnek vermek gerekirse 5000 prim gün sayısı ile emekli olan vatandaş 3500 lira maaş alacakken 9000 bin prim gün sayısı ile emekli olan vatandaş bu rakamın çok üzerinde maaş alacak.En düşük esnaf emeklisi 4 bin 196 lira alırken SSK 2000 öncesi 4 bin 678 lira maaş alıyor. SSK 2000 sonrası ise 3500 lira maaşı var. EYT'liler de bu rakam üzerinden maaşlarını alacaklar. Taban fiyat bu olacak." dedi.
