Türkiye ekonomisi ilk çeyrekte büyüdü.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), bu yılın ilk çeyreğine (ocak-mart dönemi) ilişkin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) sonuçlarını açıkladı.
YÜZDE 5.7 BÜYÜME
Buna göre, GSYH 2024 yılı birinci çeyrek ilk tahmini, zincirlenmiş hacim endeksi olarak, geçen yılın aynı çeyreğine kıyasla yüzde 5,7 arttı.
Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, ilk çeyrekte cari fiyatlarla geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 90 artarak 8 trilyon 822 milyar 248 milyon lira oldu. GSYH'nin birinci çeyrek değeri cari fiyatlarla dolar bazında 285 milyar 572 milyon dolar olarak kayıtlara geçti.
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, yılın birinci çeyreğinde geçen yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak, inşaat sektörü toplam katma değeri yüzde 11,1, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 5,5, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 5, sanayi yüzde 4,9, tarım yüzde 4,6, hizmetler yüzde 4,3, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 3,3, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 2,8, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,5 ve finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 2 arttı.
Böylece, Türkiye ekonomisi Kovid-19 salgını tedbirlerinin uygulandığı 2020 yılının ikinci çeyreğinden sonra üst üste 15 çeyrek büyümüş oldu.
Ekonomistler, bu yılın birinci çeyreğinde Türkiye ekonomisinin yüzde 5,9 büyüyeceğini öngörmüştü.
TÜKETİM HARCAMALARI
Yerleşik hane halklarının tüketim harcamaları, bu yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 7,3 arttı.
Buna göre, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 2,4 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, ilk çeyrekte geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5,8 artış gösterdi.
Yerleşik hane halklarının tüketim harcamaları, yılın birinci çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 7,3 yükseldi. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 3,9, gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 10,3 artış kaydetti.
Mal ve hizmet ihracatı, yılın birinci çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 4 artarken ithalatı yüzde 3,1 azaldı.
İŞ GÜCÜ ÖDEMELERİNDE YÜZDE 108,4 ARTIŞ
İş gücü ödemelerinde söz konusu dönemde yüzde 108,4, net işletme artığı/karma gelir yüzde 107,8 artış gösterdi.
İş gücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma değer içerisindeki payı geçen yılın birinci çeyreğinde yüzde 37,8 iken bu oran 2024'te yüzde 42 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 40 iken yüzde 44,2 oldu.
Tablolar
| Yıl | Cari fiyatlarla GSYH | Cari fiyatlarla GSYH | GSYH Zincirlenmiş Hacim | Değişim oranı |
| (milyon lira) | (milyon dolar) | Endeksi(2009=100) | (yüzde) | |
| 2022 1. Çeyrek | 2.519.789 | 181.490 | 186,9 | 7,8 |
| 2022 2. Çeyrek | 3.424.670 | 219.665 | 201,6 | 7,6 |
| 2022 3. Çeyrek | 4.273.138 | 242.416 | 223,8 | 4,1 |
| 2022 4. Çeyrek | 4.794.179 | 262.243 | 231,2 | 3,3 |
| 2022 Yıllık | 15.011.776 | 905.814 | 210,9 | 5,5 |
| 2023 1. Çeyrek | 4.642.146 | 246.013 | 194,3 | 4 |
| 2023 2. Çeyrek | 5.506.173 | 271.669 | 209,5 | 3,9 |
| 2023 3. Çeyrek | 7.696.613 | 296.508 | 237,4 | 6,1 |
| 2023 4. Çeyrek | 8.431.375 | 304.402 | 240,4 | 4 |
| 2023 Yıllık | 26.276.307 | 1.118.593 | 220,4 | 4,5 |
| 2024 1. Çeyrek | 8.822.248 | 285.572 | 205,4 | 5,7 |
Sektörler
TÜİK verilerine göre, GSYH iktisadi faaliyet kollarına göre zincirlenmiş hacim endeksi değişim oranı (yüzde) şöyle:
| 2023 1. çeyrek | 2024 1. çeyrek | |
| Tarım, ormancılık ve balıkçılık | 3,5 | 4,6 |
| Sanayi | -1,2 | 4,9 |
| İmalat sanayisi | 1,2 | 4,7 |
| İnşaat | 5,3 | 11,1 |
| Hizmetler | 12,3 | 4,3 |
| Bilgi ve iletişim | 8,2 | 5,5 |
| Finans ve sigorta faaliyetleri | 14,9 | 2 |
| Gayrimenkul faaliyetleri | 2 | 2,5 |
| Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri | 10,7 | 5 |
| Kamu yönetimi, eğitim ve sosyal hizmet faaliyetleri | 3,3 | 3,3 |
| Diğer hizmet faaliyetleri | 7,8 | 2,8 |
| Sektörler toplamı | 3,4 | 5,2 |
| Vergi-sübvansiyon | 9,3 | 10,4 |
| Gayrisafi yurtiçi hasıla (Alıcı fiyatlarıyla) | 4 | 5,7 |
OECD'DE BİRİNCİ G20'DE İKİNCİ
Türkiye, yılın ilk çeyreğinde, verisi açıklanan Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütüne (OECD) üye ülkeler arasında birinci, G20 ülkeleri arasında ikinci en hızlı büyüyen ekonomi oldu.
Türkiye ocak-mart döneminde, geçen yılın aynı çeyreğine kıyasla yüzde 5,7 büyüdü.
Bu veriyle ülke, aynı dönemde verisi açıklanan OECD'ye üye ülkeler arasında en hızlı büyüyen ekonomi olarak kayıtlara geçti. Türkiye'yi sıralamada yüzde 3,4 ile Güney Kore, yüzde 2,4 ile İspanya ve yüzde 1,6 ile Meksika takip etti.
G20'de ise en hızlı büyüyen ülke yüzde 7,8 ile Hindistan oldu. Bu ülkeyi yüzde 5,7 ile Türkiye izlerken, yüzde 5,4 ile Rusya üçüncü, yüzde 5,3 ile Çin dördüncü ve yüzde 5,11 ile Endonezya beşinci sırada yer aldı. G20'de yılın ilk çeyreği itibarıyla Suudi Arabistan ekonomisi yüzde 1,8, Hollanda yüzde 0,7 ve Almanya ile Japonya ekonomisi yüzde 0,2 daraldı.
Avrupa Birliği (AB) ülkelerine ilişkin çeyreklik büyüme tahminlerinin gerçekleşmesi durumunda Türkiye, bu ülkeler arasında da ekonomisi en hızlı büyüyen ülke olacak. Birlik üyeleri arasında ekonomisi en çok büyüyen ülke yüzde 4,6 ile Malta oldu. Estonya'nın ise yüzde 2,4 ile ekonomisi en çok daralan ülke olduğu görüldü.
Tahmini veya verisi açıklanan bazı ülkelerin 2024 yılı ilk çeyrekte yıllık bazda büyüme oranları şöyle:
| Ülkeler | Değişim (yüzde) |
| Türkiye | 5,7 |
| Hindistan | 7,8 |
| Rusya* | 5,4 |
| Çin | 5,3 |
| Endonezya | 5,11 |
| Malta | 4,6 |
| Hırvatistan | 3,9 |
| Güney Kore* | 3,4 |
| Litvanya* | 2,9 |
| ABD | 2,9 |
| Singapur | 2,7 |
| İspanya* | 2,4 |
| Meksika | 1,6 |
| Fransa* | 1,1 |
| İtalya | 0,7 |
| İsviçre | 0,6 |
| Avro Bölgesi* | 0,4 |
| Birleşik Krallık* | 0,2 |
| Almanya | -0,2 |
| Japonya | -0,2 |
| Hollanda* | -0,7 |
| Suudi Arabistan* | -1,8 |
| Estonya | -2,4 |
BAKAN ŞİMŞEK'TEN AÇIKLAMA
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek büyüme rakamlarına ilişkin değerlendirmede bulundu.
Bakanlığın resmi sosyal medya hesabından yapılan paylaşımda Şimşek'in şu ifadelerine yer verildi:
"Türkiye ekonomisi 2024 yılı ilk çeyreğinde yıllık yüzde 5.7 büyüdü. Yıllıklandırılmış milli gelir 1 trilyon 158 milyar dolara ulaştı. Uyguladığımız rasyonel, öngörülebilir ve kurala dayalı politikalarla ekonomimiz daha dengeli ve sürdürülebilir bir büyümeye doğru ilerliyor. İç talebin büyümeye verdiği katkı 4,1 puan iken, net dış talebin katkısı 5 çeyrek sonra pozitife dönerek 1,6 puan oldu. Aynı dönemde yatırımlar yüzde 10,3 artarken, makine ve teçhizat yatırımları aralıksız büyümesini on sekizinci çeyreğe taşıdı.
"CESARET VERİCİ"
Mal ve hizmet ihracatı yüzde 4 büyüdü. Sanayi katma değeri yüzde 4.9 arttı. Yüksek teknolojili üretimin bu dönemde yıllık yüzde 21 büyüme kaydetmesi katma değer artışı için cesaret verici. İlk çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 46 bin kişi ilave istihdam sağlandı. Mevsimsel düzeltilmiş işsizlik oranı son 44 çeyreğin en düşük seviyesi olan yüzde 8,7'ye geriledi. Yılın ikinci çeyreğine ilişkin göstergeler ekonomideki dengelenmenin devam ettiğine işaret ediyor. 2024 yılı genelinde net dış talebin pozitif katkı verdiği dengeli bir büyüme öngörüyoruz. Programımız sayesinde dengelenen büyüme kompozisyonu, düşen cari açık, artan güven, iyileşen beklentiler ve hızlanan dış kaynak girişi dezenflasyona önemli katkı sağlayacak. Fiyat istikrarına doğru yol aldığımız bu süreçte yapısal reformlara hız vererek katma değerli üretimi ve verimlilik artışını desteklemeye devam edecek, vatandaşlarımızın refahını kalıcı olarak artıracağız."
HEDEFLERE KARARLI ADIMLARLA İLERLİYORUZ
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek kendi sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede ise şu ifadeleri kullandı:
"Hedeflerimize kararlı adımlarla ilerliyoruz. Rasyonel, öngörülebilir ve kurala dayalı politikalarımızla ekonomimiz daha dengeli ve sürdürülebilir büyümeye doğru yol alıyor.
44 ÇEYREĞİN EN DÜŞÜĞÜ
Net dış talebin büyümeye katkısı 5 çeyreğin ardından 1,6 puanla pozitif gerçekleşti. Mevsimsel düzeltilmiş işsizlik oranı son 44 çeyreğin en düşük seviyesi olan yüzde 8,7'ye geriledi.
İkinci yarıda daha destekleyici dış koşullar ve ılımlı yurt içi taleple birlikte bu yıl net dış talebin pozitif katkı verdiği bir büyüme öngörüyoruz.
Programımız sayesinde dengelenen büyüme kompozisyonu, düşen cari açık, artan güven, iyileşen beklentiler ve hızlanan dış kaynak girişi dezenflasyona önemli ölçüde katkı sağlayacak."
BAKAN BOLAT: BÜYÜMEYE POZİTİF KATKI
Ticaret Bakanı Ömer Bolat da büyüme rakamlarına ilişkin açıklama yaptı.
Bakan Bolat, "Geçen yılın ikinci yarısında başlayan ihracatın artması ve ithalatın azalması eğilimiyle net ihracatın büyümeye katkısının 2024 genelinde pozitif olması bekleniyor." ifadelerini kullandı.
BAKAN KACIR: REFAH ARTIŞINI SAĞLAYACAĞIZ
Büyüme verilerine ilişkin bir açıklama da Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır'dan geldi. Bakan Kacır, "Verimliliği ve yüksek teknoloji üretimini artırarak, ülkemizin büyümesini devam ettirecek ve kalıcı refah artışını sağlayacağız." ifadelerini kullandı.
Kacır şu ifadeleri kullandı:
"Türkiye ekonomisi yılın ilk çeyreğinde %5,7 büyüdü. Böylelikle son 15 çeyrektir kesintisiz büyümemiz sürdü. Bu dönemde sanayinin büyümesi %4,9, bilgi ve iletişim faaliyetlerinde büyüme %5,5 olarak gerçekleşti. Türkiye; güven veren yatırım ortamı ile emin adımlarla yoluna devam ediyor. Tüm veriler ülkemizin plan ve programlarının işlediğini teyit ediyor. Verimliliği ve yüksek teknoloji üretimini artırarak, ülkemizin büyümesini devam ettirecek ve kalıcı refah artışını sağlayacağız."
TÜİK'İN VERİLERİ
TÜİK'in açıkladığı büyüme verileri şu şekilde:
İNŞAAT SEKTÖRÜ 2024 YILININ BİRİNCİ ÇEYREĞİNDE %11,1 ARTTI
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2024 yılı birinci çeyreğinde bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; inşaat sektörü toplam katma değeri %11,1, bilgi ve iletişim faaliyetleri %5,5, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri %5,0, sanayi %4,9, tarım %4,6, hizmetler %4,3, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri %3,3, diğer hizmet faaliyetleri %2,8, gayrimenkul faaliyetleri %2,5 ve finans ve sigorta faaliyetleri %2,0 arttı.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre %2,4 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2024 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %5,8 arttı.
GSYH 2024 YILININ BİRİNCİ ÇEYREĞİNDE CARİ FİYATLARLA 8 TRİLYON 822 MİLYAR 248 MİLYON TL OLDU
Üretim yöntemiyle Gayrisafi Yurt İçi Hasıla tahmini, 2024 yılının birinci çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %90,0 artarak 8 trilyon 822 milyar 248 milyon TL oldu. GSYH'nin birinci çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 285 milyar 572 milyon olarak gerçekleşti.
HANEHALKI NİHAİ TÜKETİM HARCAMALARI 2024 YILININ BİRİNCİ ÇEYREĞİNDE %7,3 ARTTI
Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları 2024 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak %7,3 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları %3,9, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise %10,3 arttı.
MAL VE HİZMET İHRACATI 2024 YILININ BİRİNCİ ÇEYREĞİNDE %4,0 ARTARKEN İTHALATI %3,1 AZALDI
Mal ve hizmet ihracatı, 2024 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak %4,0 artarken ithalatı %3,1 azaldı.
İŞGÜCÜ ÖDEMELERİ 2024 YILININ BİRİNCİ ÇEYREĞİNDE %108,4 ARTTI
İşgücü ödemeleri, 2024 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %108,4 arttı. Net işletme artığı/karma gelir %107,8 arttı.
İŞGÜCÜ ÖDEMELERİNİN GAYRİSAFİ KATMA DEĞER İÇERİSİNDEKİ PAYI %42,0 OLDU
İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yılın birinci çeyreğinde %37,8 iken, bu oran 2024 yılı birinci çeyreğinde %42,0 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise geçen yılın birinci çeyreğinde %40,0 iken, 2024 yılı birinci çeyreğinde %44,2 oldu.