Dolmabahçe Çalışma Ofisi'nde 'Güvenilir Gıdada Yeni Dönem' başlıklı düzenlenen toplantıda yeni sistemi anlatan Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, "Gıda Kamuoyu Duyuru Sistemini başlatıyoruz. Yeni sistemde uzun bürokratik süreçler yerine; sonuç daha hızlı şekilde sisteme girilecek. Yeni sistemimiz vatandaşlarımızın güvenilir gıda ile ilgili merak ettiklerine ulaştığı guvenilirgida.tarimorman.gov.tr internet sitesinde yer alacak. Burada Gıda Kamuoyu Duyurusu sekmesi tıklandığında iki kategoride; Sağlığı Tehlikeye Düşürecek Gıdalar ile Taklit ve Tağşiş Yapılan Gıdalar başlıkları altında duyurular yapılacak. Vatandaşlarımız bu iki kategoriye girdiğinde; duyuru tarihi, firma adı, marka, ürün adı, uygunsuzluk ve parti/seri no bilgilerine ulaşabilecek. Sistemi yarın saat 09.00'da açacağız" dedi.
Sistem ilk açıldığında 1 Ocak'tan bu yana olan ürün, marka ve firmaların çıkacağını vurgulayan Bakan Yumaklı, "Yarından itibaren de artık anlık olarak veriler burada yer alacak. Tüketicilerimizin doğru, hızlı, şeffaf bilgilendirmesi adına hayata geçireceğimiz bu sistemin hayırlı olmasını diliyorum. Mart 2022 ile 1 Ocak 2024 arasını kapsayan eski sisteme dair son listemizi de yine öncekiler nasıl yayınlandıysa, aynı şekilde, yarın tek bir liste olarak yayınlayacağız. Biz güvenilir gıda konusunu vatandaşımız olmadan yürütemeyiz. Onları sürecin içinde daha çok görmek istiyoruz. Tıpkı karekod uygulamasında olduğu gibi. Firmalara, işletmelere de 'kendi süreçlerinizi tekrar kontrol edin' çağrısı yapıyoruz. Bu şekilde marka güveninin oluşması firmalarımız için de bir kazanım olacaktır" ifadelerini kullandı.
'GIDA GÜVENİLİR DEĞİLSE, GIDA OLARAK NİTELENDİRİLEMEZ'
Vatandaşların sağlıklı ve güvenilir gıdaya erişimini önemsediklerini vurgulayan Bakan Yumaklı, "Eğer bir gıda güvenilir değilse, gıda olarak nitelendirilemez. Bugün, son 1 yıl içinde güvenilir gıdayla ilgili yaptığımız yenilikleri anlatmak, yarından itibaren yeni başlayacağımız Gıda Kamuoyu Duyuru Sistemini tanıtmak ve için buradayız. Bakanlık olarak gıda güvenilirliğinin sağlanması için ülkemiz yasal mevzuatlarının yanı sıra, uluslararası kuruluşlarla koordinasyon ve iş birliği içinde çalışmalarımızı yürütüyoruz. Sofralarımıza bir gıdanın sağlıklı ve güvenilir olarak ulaşması için öncelikle, bitki sağlığını, hayvan sağlığını ve yem güvenilirliğini sağlamamız gerekiyor" diye konuştu.
'BİYOLOJİK MÜCADELE DESTEĞİNİ YÜZDE 100 ARTIRDIK'
Yaptıkları çalışmaları anlatan Bakan Yumaklı, "Sağlıklı bitki ve hayvan, sağlıklı gıdanın temel şartıdır. Sağlıklı bir bitkisel üretim için son dönemde yaptığımız çalışmaları hatırlatacak olursak; İnsan, hayvan ve çevre sağlığı açısından tehlikeli kimyasallar sınıfında yer alan 7 bitki koruma ürünü aktif maddesini yasakladık. Kalıntıyla etkin mücadele için yeni çalışmalar başlattık. Kimyasal mücadeleye alternatif olarak Biyolojik Mücadele Desteğini yüzde 100 artırdık. Ülkemizde üretilen sağlıklı ürünleri tanımlamak ve sahtesinden ayırmak için QR Kodlu Bitki Sağlık Sertifikası ve Doğrulama Sistemini uygulamaya koyduk. Ülkemizden ihraç edilen, ancak çeşitli nedenlerle geri dönen taze meyve-sebze ürünlerinin kontrollerini ülkeye ilk sınır giriş noktasında yapmaya başladık" ifadelerini kullandı.
'ŞAP HASTALIĞINDA VAKA SAYIMIZI YÜZDE 79 AZALTTIK'
Bakan Yumaklı, "Sağlıklı hayvansal üretim için yaptıklarımızı da özetleyecek olursak; Şap aşılamasını bu yıl üçe çıkardık ve bu sayede geçen yıla göre vaka sayımızı yüzde 79 azalttık. Hayvan hareketliliğinde hastalıkların takibi ve azaltılması için yeni bir uygulama olarak Veteriner Yol Kontrol ve Denetim İstasyonları açmaya başladık. Erzurum ve Elazığ'ı hizmete aldık, önümüzdeki günlerde Ankara Veteriner Yol Kontrol ve Denetim İstasyonu'nu açacağız. Ari işletmelerde test süreçleriyle ilgili düzenlemeleri hayata geçirerek ari işletme olma konusunda kolaylıklar sağladık. Kesimhanelere izlenebilir kamera kurulmasını zorunlu hale getirmek için düzenleme yapıyoruz. Yılda ortalama 3 milyon doz kuduz aşısını, yaban hayatındaki kuduz vakaları ile mücadele için insan yaşamının bulunmadığı alanlara havadan atıyoruz" dedi.
'BAZI GIDALARDA KATKI MADDELERİNİN KULLANIMINI YASAKLADIK'
Tarım ve Orman Bakanlığı olarak çiftlikten çatala tüm gıda zincirinde gıda güvenilirliğini sağlamak ve tüketici menfaatlerini en üst düzeyde korumak amacıyla çalıştıklarını belirten Yumaklı, "Hasattan itibaren, işleme ve depolamadan üretime, taşıma ve dağıtımdan satışa, son olarak tüketime kadar her aşamada bu sorumluluğumuzu yerine getirmek için çeşitli faaliyetler yürütüyoruz. Özellikle son 1 yılda sağlıklı ve güvenilir gıdaya erişim için gıda tebliğlerimizde yaptığımız adeta devrim niteliğindeki yenilikleri bu vesileyle hatırlatmak isterim. Tüketicinin yanıltılmasını önlemek ve geleneksel ürünlerimizi korumak için bazı gıdalarda katkı maddelerinin kullanımını yasakladık. Tüketiciyi yanıltıcı şekilde; nar ekşisi izlenimi veren nar ekşisi sosu, nar aromalı sos gibi ürünlerle, limon suyu izlenimi veren limon sosu gibi ürünlerin üretimini yasakladık" diye konuştu.
'ARTIK AROMADAN ÜRETİLEN GIDALARDA YANILTICI MEYVE SEBZE GÖRSELİ KULLANILAMAYACAK'
Bakan Yumaklı, "Dünyada az sayıda ülkenin kullandığı NMR teknolojisine sahip olduk. Bal tebliğini güncelleyerek, bal analizlerinde NMR cihazlarını karar ölçütü olarak kabul etmeye başladık. Böylece balda taklit ve tağşişin tespitinde gelişmiş analiz metotlarını kullanmış olacağız. Arı ürünleri olan propolis, arı ekmeği, arı sütü ve arı poleninde gıda güvenilirliği kriterlerini belirleyen mevzuatı ilk kez yayımladık. Takviye edici gıdalarda kullanılan, probiyotik mikroorganizmalara yönelik yeni ilave kriterler belirledik. Aynı anda bir sektöre odaklandığımız, yoğunlaştırılmış, eş zamanlı sektörel gıda denetimleri başlattık. Beslenme Beyanları Kılavuzu hazırlayarak, şeker ilavesiz beyanı ile tüketicinin yanıltılmasını engelledik. Gıda etiketlerine yönelik tüketicilerimiz açısından faydalı, önemli değişiklikler yaptık. Artık; aromadan üretilen gıdalarda yanıltıcı meyve sebze görseli kullanılamayacak" dedi.
'GIDALARDA 'TADINDA', 'LEZZETİ', 'KEYFİ' GİBİ İFADELER YER ALAMAYACAK'
Bakan Yumaklı, "Birbiriyle karıştırılabilecek gıdalarda 'tadında', 'lezzeti', 'keyfi' gibi ifadeler yer alamayacak. Örneğin tereyağı aroması eklenmiş margarinde "tereyağı tadında", "tereyağı lezzeti" gibi ifadeler kullanılamayacak. Gıdanın adı ve net miktarı, satın alırken ilk bakışta görülecek alanda yazılacak. Alkol, şeker veya tatlandırıcı içeriyorsa, bu bilgiler tüketicinin rahatlıkla anlayacağı şekilde, diğer bilgilerden daha belirgin yazılacak. Bütün bunların yanında; peynir, tereyağ, sürülebilir yağlar ve sadeyağ, kaymak ve krema başlıklarında yenilikler içeren tebliğlerimizi de güncelliyoruz. Bakanlık olarak bu çalışmaları ilgili bakanlıklarımız, üniversitelerimiz, sivil toplum kuruluşlarımız, sektör temsilcilerimiz ve tüketici temsilcilerimizle işbirliği halinde gerçekleştiriyoruz" ifadelerini kullandı.
'BU SÜREÇLERDE 'EN İYİ DENETÇİ TÜKETİCİNİN KENDİSİDİR' ANLAYIŞINI BENİMSİYORUZ'
Yeni sisteme yönelik bilgi veren Bakan Yumaklı, "Biz, tüm bu süreçlerde 'en iyi denetçi tüketicinin kendisidir' anlayışını benimsiyoruz. Bilindiği gibi 15 yıldır ihbar şikâyet hattımız olan Alo 174 Gıda Hattı ile tüketicilerimizi resmi kontrol sürecine dahil ediyoruz. Bu anlamda bir başka hizmetimiz olan Gıda İşletmelerinde Karekod uygulamasını 7 Haziran Dünya Gıda Güvenilirliği Günü'nde uygulamaya başladık. Amacımız tüketicilerimizi elimizdeki teknolojik imkânları kullanarak daha hızlı ve takip edilebilir bir biçimde bilgilendirmek ve resmi kontrol sürecine dahil etmek. Şimdi de Gıda Kamuoyu Duyuru Sistemini başlatıyoruz" dedi.
TÜRKİYE'DE BAKANLIĞA KAYITLI 724 BİN GIDA İŞLETMESİ VAR
Bakanlık olarak 7 bin 800 kontrol görevlisi ile yıllık 1,3 milyon resmi kontrol gerçekleştirdiklerini belirten Yumaklı, "Kontrol görevlilerimizin tamamı lisans mezunu Mühendis ve Veteriner Hekim mesleklerinden gerekli eğitimler verilerek yetkilendirilmiş personelden oluşuyor. Resmi kontrollerde izleme, gözetim, denetim, muayene, numune alma, analiz gibi pek çok farklı yöntem kullanıyoruz. Ülkemizde bakanlığımıza kayıtlı veya onaylı; 97 bini üretim, 341 bini satış, 286 bini toplu tüketim yeri olan, toplam 724 bin gıda işletmesi mevcut. Resmi kontrollerde gıda işletmelerinin hijyeni, gıda etiket bilgileri, uyulması gereken ısı gereklilikleri, izlenebilirlik kayıtları ve sorumlu oldukları dokümanların kontrolü gibi bir takım gerekliliklerin kontrolünü yapıyoruz" dedi.
'2024 YILINDA 940 BİN DENETİMDE 771 MİLYON LİRA PARA CEZASI KESİLDİ'
Resmi kontrollerin tamamının risk esasına göre belirlendiğini aktaran Yumaklı, "Her resmi kontrol sonucu 4 ana kriter değerlendirilir ve işletmenin risk kategorisi ve durumuna göre bir sonraki denetim tarihi belli olur. Düşük riskli olsa da her gıda işletmesine en az yılda bir defa denetim yapılır. Bu sıklık bazı ülkelerde 3 yıla kadar uzamaktayken, ülkemizde işletmeler mutlaka her yıl en az bir defa denetime tabi tutulur. İşletmenin risk durumuna göre bu sayı ülkemizde 2-3, şikayet durumuna göre daha fazla olabilir. Geçen yıl ekiplerimiz 1.3 milyon adet denetim gerçekleştirmişti. Bu yıl şu ana kadar 940 bin denetimde 16 bin uygunsuzluk tespit ettik. 771 milyon lira idari para cezası kestik. 368 işletme hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunduk. Yıl sonuna kadar toplam 1.5 milyona yakın denetim gerçekleştirmiş olacağız. Çok merak edilen bir konu da uygunsuzluk durumunda ne yapıyoruz? Çeşitli idari yaptırımlarımız var. Hijyen esaslarına uygun olmayan gıda işletmesinin faaliyetini durdurmak, idari para cezası yazmak gibi. Uygunsuz ürünleri ise piyasadan toplatıyor ve imha ediyoruz. Suç teşkil eden uygunsuzluklar için de Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunuyoruz" dedi.
'ÜÇÜNCÜ TESPİTTE CUMHURİYET BAŞSAVCILIKLARINA SUÇ DUYURUSUNDA BULUNUYORUZ'
Bakan Yumaklı, "Kamuoyu duyurusunu iki kategoriye ayırıyoruz. Kişilerin sağlığını tehlikeye düşüren ürünler. Buna tekstil boyasının gıdada kullanılmasını bir örnek olarak verebiliriz. Bu tür durumların tespiti durumunda biz bu ürünleri piyasadan toplatıyoruz ve imha ediyoruz. Bu fiiller kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye düşürecek bir fiil olduğu için mevzuatta da suç olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla bu işletmeler hakkında, kendi yaptırımlarımıza ilave olarak Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç duyurusunda bulunuyoruz. Taklit veya tağşişli ürünler. Buna farklı yağlar karıştırılan yağın zeytinyağı olarak piyasaya sürülmesi, peynire margarin katılması gibi örnekleri verebiliriz. Tespiti durumunda bu ürünleri de toplatıyoruz. 3 yıl içindeki ilk 2 tespitte ağır para cezaları uyguluyoruz. Buna rağmen 3 yıl içinde 3'üncü kez yapılırsa, bu da mevzuatta suç olarak tanımlanmıştır. Bu tür durumlarda da yine Cumhuriyet Başsavcılıklarına suç duyurusunda bulunuyoruz" diye konuştu.
'SİSTEMİ YARIN SAAT 09.00'DA AÇACAĞIZ'
Yeniliğe duyulan ihtiyacı anlatan Bakan Yumaklı, "Evet kanunda bunun yayınlanma zorunluluğu vardı. Ancak listelerin yayınlanma aralığı çok uzun olduğu için kamuoyunda bir tereddüt olabiliyordu. Yeni sistemde uzun bürokratik süreçler yerine; sonuç daha hızlı şekilde sisteme girilecek. Periyodu belli olmayan zamanlarda birikmiş ve toplu şekilde bir liste yayınlanması yerine, sonuçlar belli olduğunda hemen bu sistemde yer alacak. Yeni sistemimiz vatandaşlarımızın güvenilir gıda ile ilgili merak ettiklerine ulaştığı guvenilirgida.tarimorman.gov.tr internet sitesinde yer alacak. Burada Gıda Kamuoyu Duyurusu sekmesi tıklandığında iki kategoride; Sağlığı Tehlikeye Düşürecek Gıdalar ile Taklit ve Tağşiş Yapılan Gıdalar başlıkları altında duyurular yapılacak. Vatandaşlarımız bu iki kategoriye girdiğinde; duyuru tarihi, firma adı, marka, ürün adı, uygunsuzluk ve parti/seri no bilgilerine ulaşabilecek. Yeni sistemin hazırlıklarına 1 Ocak 2024'te başladık ve bu tarihten itibaren sisteme veri girişleri başladı. Sistemi yarın saat 9.00'da açacağız" ifadelerini kullandı.
'TÜKETİCİLER DOĞRU, HIZLI, ŞEFFAF BİLGİLENDİRİLECEK'
Bakan Yumaklı, "İlk açtığımızda 1 Ocak'tan bu yana olan ürün, marka ve firmalar burada çıkacak. Yarından itibaren de artık anlık olarak veriler burada yer alacak. Tüketicilerimizin doğru, hızlı, şeffaf bilgilendirmesi adına hayata geçireceğimiz bu sistemin hayırlı olmasını diliyorum. Mart 2022 ile 1 Ocak 2024 arasını kapsayan eski sisteme dair son listemizi de yine öncekiler nasıl yayınlandıysa, aynı şekilde, yarın tek bir liste olarak yayınlayacağız. Biz güvenilir gıda konusunu vatandaşımız olmadan yürütemeyiz. Onları sürecin içinde daha çok görmek istiyoruz. Tıpkı karekod uygulamasında olduğu gibi. Firmalara, işletmelere de "kendi süreçlerinizi tekrar kontrol edin" çağrısı yapıyoruz. Bu şekilde marka güveninin oluşması firmalarımız için de bir kazanım olacaktır" dedi.