İcmâli iman ve tafsîli iman, İslam'da imanın farklı seviyelerini ifade eden kavramlardır.
1. İcmâli İman (Toplu İman):
İcmâli iman, kişinin Allah'a ve O'nun bildirdiği her şeye topluca inanmasıdır. Ayrıntılara girmeden, genel anlamda inanmayı ifade eder. Örneğin:
- "Ben Allah'a, peygamberlerine, kitaplarına, ahiret gününe ve kaderin Allah'tan olduğuna inanıyorum," şeklinde bir kabul, icmâli imandır.
- Kelime-i Tevhid (Lâ ilâhe illallah, Muhammedun Resûlullah) veya Kelime-i Şehadet (Eşhedü en lâ ilâhe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abdühû ve resûlühû) ile ifade edilir.
Bu, imanın temel ve asgari düzeyidir.
2. Tafsîli İman (Ayrıntılı İman):
Tafsîli iman, imanın esaslarını ayrıntılı bir şekilde bilip bunlara tek tek inanmayı ifade eder. Örneğin:
- Allah'ın varlığı ve birliği (tevhid),
- Meleklerin varlığı, isimleri ve görevleri,
- Peygamberlerin hayatları, gönderilme sebepleri,
- İlahi kitapların sayısı ve isimleri,
- Ahiret gününün ayrıntıları (cennet, cehennem, mahşer, hesap günü),
- Kader ve kazanın detayları...
Tafsîli iman, kişinin inanç esaslarını öğrenmesi ve bunları detaylı bir şekilde bilerek inanmasıdır. Bu, kişinin dini bilgilerini artırmasıyla gelişir ve güçlenir.
Özetle:
- İcmâli iman, temel ve özet bir inançtır. İslam'ın şartlarını ve imanın temelini kapsar.
- Tafsîli iman, imanın detaylarını bilerek inanmayı içerir ve daha derin bir anlayış gerektirir.
Her Müslüman, icmâli iman ile mükelleftir. Ancak ilim öğrenerek tafsîli imanı geliştirmek, inancı güçlendirmek için önemlidir.