Corona virüsü (Covid-19) nedir? En sık görülen belirtileri neler? Korunmak için nelere dikkat edilmeli? Ne tür bir beslenme olmalı? Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, gece 00.30'da yaptığı basın açıklamasında koronavirüs şüphesi olan bir vatandaşın test sonucunun pozitif çıktığını bildirdi. Koca, hastaya ilişkin "Tanı, yüksek ateş ve öksürük şikayetinin sebebinin araştırılması sonucu konulmuştur. Hastanın virüsü Avrupa teması üzerinden aldığı bilinmektedir. Dış dünyadan tamamen izole edilmiştir. Hasta bir erkektir ve genel durumu iyidir. Aile bireylerinin hepsi ve yakın çevresindeki tüm bireyler bu anlamda gözetim altındadır ve her biri şüpheli kabul edilmiştir" ifadelerini kullandı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), sağlıklı insanların yüz maskesi takmasını önermiyor. Ancak yurt dışından geldiyseniz, Sağlık Bakanlığımız tarafından ilan edilen 14 Gün Kuralı kapsamında başkası ile temas kuracaksanız ya da sağlık kontrolü için bir sağlık kuruluşuna gidecekseniz.
TÜRKİYE'DE İLK KORONAVİRÜS VAKASI
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, gece 00.30'da yaptığı basın açıklamasında koronavirüs şüphesi olan bir vatandaşın test sonucunun pozitif çıktığını bildirdi. Koca, hastaya ilişkin "Tanı, yüksek ateş ve öksürük şikayetinin sebebinin araştırılması sonucu konulmuştur. Hastanın virüsü Avrupa teması üzerinden aldığı bilinmektedir. Dış dünyadan tamamen izole edilmiştir. Hasta bir erkektir ve genel durumu iyidir. Aile bireylerinin hepsi ve yakın çevresindeki tüm bireyler bu anlamda gözetim altındadır ve her biri şüpheli kabul edilmiştir" ifadelerini kullandı.
KORONAVİRÜSTEN KORUNMA YOLLARI
Coronavirüs konusunda çözüm bulacak olan bizler değiliz. Bakan Koca'nın da sürekli altını çizdiği gibi, salgın küresel, mücadelemiz ulusal. Koronavirüs salgınına karşı kendinizi güçlendirmek için yapabileceğiniz birçok şey var. Her şeyden önce, el yıkama, sosyal uzaklaşma ve kalabalık ortamdan kaçınma da dahil olmak üzere bize önerilen halk sağlığı önlemleri, kendinizi bu virüse maruz kalmaktan korumanın en iyi yoludur. Yani önleme en iyi ilaçtır. Bununla birlikte, bu uygulamalara bağlı kalmasına rağmen enfekte olunabilir.
Enfekte olmanız durumunda Covid-19'u yenme şansınızı artırmak için başka ne yapabilirsiniz? En önemli adım: Hastalanmadan önce sağlığınızı en üst düzeye çıkarmanız gerekir. Çin, İtalya, İran, Güney Kore ve ABD'de ortaya çıkan vakalar üzerinde yapılan çalışmalar, en fazla risk altında olanların 60 yaşın üzerinde olduğunu ve / veya diyabet, obezite, kalp hastalığı, akciğer hastalığı veya genelleştirilmiş dekompresyon gibi önceden var olan sağlık sorunlarına sahip olduğunu göstermiştir.
ŞEKER VE TANSİYON HASTALARI İÇİN: ARTIK DAHA FAZLA ÖZEN GÖSTERİN
Bunun gibi tıbbi sorunlarınız varsa, proaktif olmayı seçebilir ve Türkiye'de ilk vakanın görüldüğü bugünden itibaren daha fazla özen göstererek bunları ele almaya başlayabilirsiniz. Örneğin, 60 yaşın üzerindeki bir tanıdığınız veya bu yaşlara yakın bir akrabanız belirli kronik hastalık ilaçlarını kullanması gerektiği halde kullanmıyor mu? Bugünden itibaren kullanmaya başlamasını önerin. Ara sıra, eğer varsa, kan şekerinizi kontrol edin ve parmak çubukları ya da insülin iğnenizi aksatıyorsanız, doktorunuzun size tavsiye ettiği üzere bu ilaçları kullanın. Astım veya akciğer hastalığınız varsa, reçeteli ilaçlarınızı sürekli olarak kullanmaya başlayın. Ve daha güçlü bir bağışıklık sistemi için, sigarayı derhal bırakın. Bolca egzersiz yapın.
YÜZ MASKESİ KORONA VİRÜSÜNDEN KORUR MU?
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), sağlıklı insanların yüz maskesi takmasını önermiyor. Ancak yurt dışından geldiyseniz, Sağlık Bakanlığımız tarafından ilan edilen 14 Gün Kuralı kapsamında başkası ile temas kuracaksanız ya da sağlık kontrolü için bir sağlık kuruluşuna gidecekseniz, hasta olun ya da olmayın, mutlaka maske takın. Bu söylediğimiz, yurt dışından gelen vatandaşlar için geçerlidir.
Yüz maskesi, başkalarını enfekte olma riskinden korumak için, yeni koronavirüse sahip ve semptomlar gösteren kişiler tarafından kullanılmalıdır.
Genel olarak, yüz maskelerinin kullanımı, sağlık çalışanları, yurt dışından yeni gelişmiş vatandaşlar, bu vatandaşlar ile aynı evde kalanlar için çok önemlidir.
HASTALIKTA EN TEHLİKELİ DÖNEM 14 GÜN
Yeni tip Corona virüsü (COVID-19), öksürük, hapşırık gibi solunum yolları damlacıklarının yanı sıra burun akıntısı veya balgam gibi yüzeylere bulaşan salgılara temasla bulaşıyor.
Virüsü alan kişide, korona 27 güne kadar canlı kalarak çoğalır. En tehlikeli dönem ilk 14 gündür. Yaşlılar için ölüm riski gençlere oranla daha fazladır. Şimdilik ölüm oranı yüzde 3 civarındadır. SARS'da ölüm hızının yüzde 9.6 ve MERS'de ise yüzde 30 olduğu göz önüne alındığında COVID-2019'un ölüm hızının daha düşük olduğunu söyleyebiliriz.
Ne var ki ilerleyen süreçte vaka sayısı artarsa bu oran değişebilir. Tabii ki hastaların tedavi-bakım koşulları ve hastanın şeker hastalığı-kronik tıkayıcı akciğer hastalığı (KOAH)-kalp ve damar hastalığı, tansiyon yüksekliği-kanser ve benzeri yıpratıcı hastalığının olması da hayatta kalma süresini dolayısıyla ölüm oranını etkiliyor.
Ancak şunun altını çizmekte fayda var. COVID-2019 virüsü salgınının ölüm oranı SARS ve MERS virüslerinin ölüm oranına göre daha düşük ama yayılma hızı ve bulaşma yeteneği diğerlerine göre çok daha şiddetli öyle ki virüs gözden bile girebiliyor.
HASTA OLMAMAK İÇİN NE YAPILMALI?
Corona virüsüne karşı dikkat edilmesi gerekenler bir hayli fazla… İç Hastalıkları ve Hematoloji Uzmanı Dr. Şükrü Yenice, önlemleri şöyle sıralıyor:
• Ellerinizi temiz tutun, sık sık yıkayın. Ellerinizi sabun ve bol suyla en az 20-30 saniye süreyle yıkayın. Ellerinizi yıkamadan asla ağzınıza, burnunuza ya da gözünüze dokunmayın. El sıkışma ve tanıdıklarla sarılıp öpüşme geleneğinizi askıya alın, hatta bırakın.
• Her gittiğiniz yerde sabun ve su bulamama ihtimaline karşı yanınızda alkol bazlı el dezenfektanı taşıyın.
• Bol sıvı alın, iyi beslenin, bol meyve yiyin, organik gıdalar tüketmeye çalışın, alkol-sigara-mısır şurubu vs. bağışıklığı zayıflatır unutmayın, uykunuzu iyi alın, havasız yerlerden uzak durun.
• Et ve süt ürünlerini iyice pişirerek tüketin
• Kelle-paça-keçiboynuzu pekmezi gibi besinler virüsü öldürmez, bu iddialara kulak asmayın. Bu yiyecekleri seviyorsanız yiyebilirsiniz ama virüse karşı kurtarıcı değildir. Bitkisel karışımlar, ev yapımı ilaçlar diye satışa çıkarılan şeylere kanıp paranızı kaptırmayın, Sirkeli su ile burun temizliği, bitkisel göz damlaları, yüze buhar maskesi yapmak da iyileştirmez hatta korumaz.
• Tuzlu suyun Corona virüse karşı koruyucu etkisi iddiası da Dünya Sağlık Örgütü tarafından kabul görmemiştir, T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün de görüşü bu yöndedir. Lütfen böyle iddialara inanıp rahat davranmayın, önlemlerinizi gevşetmeyin. Tuzlu su ile gargara yapmak ağız-boğaz temizliği için faydalıdır, farenjitin (Boğaz iltihabının) iyileşmesine de katkı sağlar ama ağızı boğazı virüsten temizlemez, virüsü öldürmez.
• Hastalardan uzak durun. Yakınınız hasta ise ve hastaneye yatması gerek görülmeyip evde tedavi ediliyorsa eldiven, maske, gözlük ve önlükle yaklaşın ama çok yakın durmayın. Hastanın bulunduğu odadaki yüzeyleri sık sık dezenfekte edin. Hastanızın odası iyi havalanan bir oda olsun, tabak- kaşık vs. yanı sıra mümkünse banyo ve tuvaleti ayrılsın. Çamaşırlarını 60-90 derece arasında deterjanla yıkayın. Ziyaretçi kabul etmeyin. Yanına bir kişi girip çıksın, tüm ev halkı odasına girmesin. Hastaları iyileşinceye kadar evden dışarı çıkarmayın.
• Sağlıklı kişiler maske takmalı. Ancak maske ağız ve burunu tamamen kapatmalı ki mikroplu öksürük-hapşırık kökenli damlacıklar bu engeli aşamasın.
• Grip benzeri öksürük, hapşırık, burun akıntısı belirtileri olan kişiler de maske takmalı ki virüs yakınlarına ve diğer hastalara geçmesin.
• Üst solunum yolu enfeksiyonu belirtileri olan kişiler bu durumu ciddiye alıp doktora başvurmalı.
• Çok zorunlu olmadıkça hastalığın görüldüğü ülkelere, hatta o ülkelere komşu olan coğrafyalara seyahatler ertelenmeli.
• Havaalanlarındaki kontroller sıkı tutulmalı, yalnız havaalanları değil kara ve deniz taşımacılığı istasyonları da bu önlemlere katılmalı.
• Sosyal medyada yer alan "Çin'in Wuhan Eyalet Hastanesi Başhekimi Dedi Ki"; "Dünyaca Ünlü Alman Profesör Uyarıyor", "Falan Hoca Filan Ev Yapımı İlaçla Corona virüs'e Savaş Açtı" gibi başlıklara inanıp kendinizi kandırmayın.
N95 MASKE FİYATLARI NE KADAR?
N95 maske fiyatları popüler alışveriş sitelerinde modellerine göre değişiklik gösteriyor. Kimi alışveriş sitelerinde fiyatlar 30 liradan başlıyor. Maskenin modeline ve özelliklerine dikkat etmek gerekiyor. Fiyatların 350 liraya kadar çıktığı göze çarpıyor.
N95 MASKE NEDİR?
N95 maskeler, Bakteri, virüs, toz, sis ve duman gibi kirleticileri filtreleme konusunda sıradan maskelere göre daha yüksek performans gösteriyor. Çeşitli iş güvenliği ekipmanları satan yerlerde ve medikallerde bulunabiliyor. Birçok N95 maskesi yüksek filtrasyon verimliliği ve kolay nefes alıp vermeyi kolaylaştıran düşük hava direncine sahip.
N95 MASKE TEK KULLANIMLIK MI?
N95 maskelerin gözenek yapısı belli bir standart aralığındadır, bu gözenek çapı maskenin kullanılması ile birlikte değişmeye başlar. Maske zamanla toz tutmasıyla birlikte gözenekleri kapanır, nefes alıp vermeden dolayı da bazı gözeneklerin çapı büyür.
Aynı şekilde suyla veya temizleyicilerle de yıkanması da bu gözenek çaplarında deformasyona sebep olur. Bundan dolayı n95 maskenin kullanım süresi kullanım şekline göre değişebiliyor. Ancak maskenin günlük olarak değiştirilmesi de öneriliyor.
N95 maskelerin belli bir kullanım süresi bulunmamakla birlikte tek kullanımlık maske sınıfı girdiklerinden dolayı çok uzun süreler kullanılması önerilmemektedir. Bu kullanım süresi havanın kirlilik durumu, kişinin nefes alıp verme hızı, kişinin kilosu gibi değişkenlere bağlı olarak değişir. Çok olağan dışı bir durum olmadıkça n95 maskenin günlük olarak değiştirilmesi uygun olacaktır.
CORONA VİRÜSÜNDEN KORUR MU?
Virüsün boyutu 3 mikron civarındadır. Bu sebeble normal ağız ve burun maskeleri hastalıktan korunmada yarar sağlamasa da hasta olan kişilerin bu tip maskeleri kullanması, çevrelerine virüsün bulaşmasını önemli oranda azaltmaktadır. Normal fiyatlarda satılan maskeler virüslerden yüzde 30 oranında koruyabiliyor.
Cerrahi maskelerde dahi bu korunma rakamı yüzde 70'e kadar yükseliyor. Sağlık çalışanlarının kullandıkları N95 maskeler var onlar öneriliyor. Virüsten koruyucu özellikteki maskelerin çok daha özel filtreleri bulunmaktadır ve bunlar, koruma gözlükleriyle birlikte kullanılmalıdır.
Hijyen kurallarına uyulması, el temizliğine dikkat edilmesi, eller ile göz, ağız ve burun temasından kaçınılması çok önemlidir. Korona için sadece cerrahi maske kullanılması öneriliyor. Diğer izolasyon yöntemimiz ise temas. El hijyenine fazlasıyla önem verilmeli, birisi ile tokalaştıktan sonra eller olabildiğince hijyenil bir biçimde temizlenmeli.