35 yaşını geçme kısır döngüye girme!

TAKVİM'den dev bir yazı dizisi daha... Anne-baba olma hayaliyle yanıp tutuşan, ancak bu hayallerine ulaşamayanlara Kadın Hastalıkları Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Betül Görgen yapılması gerekenleri anlattı. Dr. Görgen, kadın ve erkek kısırlığını, bebek yolundaki riskleri, tüp bebeğin ne olduğunu ve başarı şansını yükseltmek için izlenecek yolları kaleme aldı...
KISIRLIK NEDİR?
Çiftlerin, gebeliği engelleyecek hiçbir önlem alınmamasına ve haftada en az 3 defa cinsel birlikteliğe rağmen 1 yıl süre ile bebek sahibi olamama durumuna kısırlık (infertilite) diyoruz. Gelişmiş ülkelerde çiftlerin yüzde 15 kadarında kısırlık saptanmakta ve doğal yollardan gebelik elde edilememektedir. Kısırlık primer veya sekonder olabilir. Primer'de çiftin hiç çocuğu yoktur ve en az 1 yıl boyunca önlem almadan, düzenli ilişkiye rağmen gebelik sağlanamamıştır. Sekonder'de çiftin çocuğu vardır, ancak tekrar arzu etmelerine rağmen gebelik oluşmaz. Ya da oluşan gebelikler düşükle veya ölü doğumla sonuçlanır. Yine tedbirsiz ilişkiye rağmen 1 yıl boyunca gebeliğin oluşmama durumudur. İnfertiliteye sebep olan faktörler kadına, erkeğe bazen de her ikisine de ait olabilir. Bunların yanında yapılan tüm tetkiklere rağmen çiftin bir probleminin olmadığı yüzde 15 civarında görülen sebebi bilinmeyen kısırlık da söz konusu olabilir. İnfertilite problemlerinin yaklaşık yüzde 40'ı erkeğe ait sebeplerden dolayıdır.
20'Lİ YAŞLAR VERİMLİDİR
Kadınlarda fertilite yani doğurganlık en yüksek 20'li yaşların başları ile ortasına doğrudur. 20'li yaşların sonlarında ve erken 30'lu yaşlarda fertilite azalmaya başlar ve 35 yaş sonrası daha da azalır. Erkek fertilitesi de yaşa bağlı azalmakla birlikte bu kadar hızlı değişmez. Kısırlığa yol açan bir çok problem vardır. Bazen birden fazla faktör etken olabilir. İnfertilite nedenlerinin bir kısmında tanı ve tedavi kolay olmasına karşın bazılarında zordur ve bir kısım vakada ne erkek de nede kadında herhangi bir neden bulunamayabilir. 1 yıl herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanılmamasına ve düzenli ilişkiye rağmen gebelik oluşmamışsa tetkiklere başlanır. Aşağıdaki abnormalitelere sahip kadınlarda infertilite süresine bakılmaksızın tetkiklere başlanılmalıdır.
KADINLARD A NE ZAMAN TETKİKE BAŞLANMALI?
35 yaş üzeri
Adetlerin düzensiz ya da hiç olmaması
Adetler arası kanama
İlişki sırasında ağrı
Üst genital sistem enfeksiyonu hikayesi
Rüptüre apandisit ya da diğer karın cerrahi hikayesi
YUMURTA KALİTESİ DÜŞÜYOR
İlerleyen kadın yaşıyla birlikte yumurtalık rezervi azalmakta ve bu azalma 30'lu yaşların sonundan itibaren hız kazanmaktadır. Yeni doğan kız çocuğunda 1-2 milyon olan folikül sayısı, adetin başladığı yaşlarda 300-350 bine kadar düşmekte ve azalma ilerleyen yaşla devam etmektedir. Bu nedenle yaş, kadının doğal yollardan gebe kalma sansını etkilediği kadar, tüp bebek başarısını da etkileyen ana faktörlerden biridir. Ayrıca sayıdaki azalma ile birlikte, yumurta kalitesinde de azalma meydana gelmektedir.
Aşılama tedavisi ile deneme başına elde edilen gebelik oranı yüzde 10-15 civarındadır. İlk 3-4 denemeden sonra başarı oranı azalır.
ERKEKLERDE İLK YAPILACAK TEST
Doktora başvuran erkeklere ilk olarak semen (meni) analizi (spermiogram) yapılır. Analiz öncesinde erkeğin 3-5 günlük bir cinsel perhiz yapması gerekir. Örnek verileceği gün ayakkabı boyası, parfüm gibi uçucu maddeler ile temas edilmemesi gerekmektedir.
SEMEN ANALİZİ ÖNEMLİ
Semen analizinin normal kabul edilebilmesi için miktarının en az 2 mililitre, sperm sayısının mililitrede en az 15 milyon /ml olması ve spermlerin en az yüzde 50'sinin hareketli ve en az yüzde 70'inin şeklinin normal olması gerekir.

KADINA AİT NEDENLER
Rahim içinde gebeliğin yerleşip büyüyeceği boşluğun doğumsal anormallikleri gebelik için engel oluşturabilir.
Düşük sonrası yapılan kürtaj işlemi ve geçirilen enfeksiyonlar rahim duvarlarının birbirine yapışmasına ve embriyonun rahim duvarına tutunamamasına neden olur.
Gebeliğin oluşumu için en az bir fallop tüpünün açık olması gereklidir.
Kadınların yaklaşık yüzde 25'inde düzensiz veya anormal yumurtlama olmaktadır.
Çikolata kisti, karın içi yapışıklıklar kısırlığa yol açabilir.
ERKEĞE AİT NEDENLER
Semen yani meni anormallikleri yaşanabilir. Bu, genellikle yumurtalıkta (testis) sperm üretiminde problem nedeniyle ortaya çıkar. Bunun nedenleri kalıtsal veya hormonal bozukluklar, geçirilmiş enfeksiyonlar, aşırı sigara ve alkol tüketimi, stres, bazı ilaçlar, kimyasal maddeler, radyasyon ve radyoterapi olabilir.
Analizde tespit edilebilecek anormallikler şöyle: Hiç sperm bulunmaması, hücre sayısının az olması (mililitrede 20 milyondan az), sperm hareketliliğinde azalma, normal şekilli sperm sayısının az olması.
Semenin taşınmasındaki sorunlar: Testislerde sperm üretiminin normal olmasına rağmen, taşınmasını sağlayan kanalların doğuştan veya sonradan geçirilen bir hastalık nedeniyle tıkalı olması da gebeliğin oluşununu engeller.
Varikosel olarak adlandırılan damar genişlemesi, testislerin sıcaklığını arttırarak sperm üretimi ve hareketi üzerine olumsuz etki eder.
HAZIRLAYAN: HÜLYA BALCI