Türkiye'de ilk kez bir yerel yönetim bünyesinde kurulan merkez, depremde uzuv kaybı yaşayan mağdurların yarasına merhem oluyor.
2021 yılında hizmete başlayan Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Ortez Protez Yapım ve Uygulama Merkezi'nde çeşitli nedenlerle uzuv kaybı olan engellilere, kayıp uzvun işlevini yerine getirecek, kişiye özel protez üretiminin yanı sıra kas ve iskelet sistemi bozuk olan hastaların da günlük yaşamına dokunacak anatomik ve fizyolojik yapılarına uygun yardımcı cihazlar yapılıyor.
6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan depremler bu merkez için de bir dönüm noktası oldu. Depremlerin ardından yaraları beraber sarabilmek adına merkezde deprem nedeniyle ampute olmuş, uzvunu kaybetmiş kişilere de destek verilmeye başlandı.
Ortez Protez Yapım ve Uygulama Merkezi, asrın felaketi 6 Şubat depremleri sonrasında 474 engelli afetzedeye ücretsiz olarak ortez, protez ve medikal malzeme desteği verildi. 235'e yakın hastaya protez uygulaması yapıldı. Bunların 70'i depremde uzvunu kaybedenler. Merkez, halen 35 deprem mağdurunun ihtiyacına yanıt vermek için çalışıyor.
AYAKTA KALMAK VE AYAĞA KALKMAK İSTEYENLERİN MERKEZİ
Deprem sırasında Nurdağı'nda yaşayan ve yıkılan evinin enkazından saatler sonra çıkarılan 42 yaşındaki Songül Güneş felakette kaybettiği eşi ve 3 çocuğunun ardından hayatta kalan oğlu için yeniden ayağa kalkmak istiyor. Sağ bacağını kaybeden deprem mağduru Anne Güneş, Ortez Protez Merkezi'nin hayatındaki önemini şöyle anlatıyor:
"Ayağımın takılması için buradayım. Çünkü yürümek istiyorum, oturmak bizim işimiz değil. Hayat devam ediyor. Üzüntümüz ayrı mesele, o içimizde saklı her zaman. Ama yürümemiz lazım. Çünkü arkada çocuğum var. Ona bakmam için güçlü olmam lazım, yürümem lazım. Eşimi kaybettim, büyük oğlan, ortanca oğlan, kızım… 4 tane cenazem var. Duvar böyle üstüme yıkılınca birden ayağımı kesti, zaten şu da yaralı. 8 saat enkazda kaldım. Beni hayata bağlayan Alperen oğlum. Dışarıdan ortaokulu bitirdim. Liseyi çıraklıktan bitirmek istiyorum. Eğitim almak istiyorum. Oğlum için, geleceği için bir esnaflık yapmak istiyorum. Oğluma destek olmak, başında durmak istiyorum."
BÖLGEDE İLK VE TEK
Deprem sonrası hayata ilk adımlarını bu merkezde atanlardan biri de mağdurlardan Mehmet Fatih Karatut. Depremde sol ayağını kaybeden, Ankara Etlik Şehir Hastanesi'nde başlayan ampütasyon sürecini Adıyaman'dan gelerek Gaziantep Ortez ve Protez Merkezi'nde sürdüren, Karatut, merkezle yaşadığı rahatlığı şu kelimelerle anlatıyor:
"Bu bölgede böyle bir protez merkezinin olduğunu bilmiyorduk. Bugün ilk defa Ankara'daki bildiğimiz kişilerin buraya gelmesi üzerine buraya tesadüfen geldik. Uzuv kaybı yaşayan kişiler çok rahat yola gidip gelemediği için genelde uzanmak isterler, bir araba içinde saatlerce kalmaları onları yorar. Mesafenin kısa olması hasta için büyük rahatlık sağlıyor. Bundan sonra buraya gelmek, Adıyaman'da yaşayanlara burayla ilgili bilgi vermek daha iyi olacak."
ÜCRETSİZ HİZMET
Ortez Protez Merkezi maddi durumu olmayan engelli bireylere ücretsiz olarak hizmet veriyor. Merkezin, yüzlerce kilometre uzaklıktan gelen hastaları bile var. 58 yaşındaki, Balıkesirli Ramazan Kuş onlardan biri. Kuş, 2 kolunu 1984 yılında elektrik akımına kapılmasının ardından kaybediyor ve 40 yıl sonra bu merkezde sağlanan protez ellerini ile çayını yudumlayabilmenin sevincini paylaşıyor:
"Kaza sonrası kolları kaybettikten sonra ben şok şeyler kaybettim. Elektrikli kol istedim böyle, çalışan kol. O da takıldı. Kendimi çok mutlu hissediyorum. O zaman tutamıyordum. Başka birileri yardımcı oluyordu. Çayı kamışla falan içiyordum. Öyle idare ediyorduk. Şimdiyse kendimiz içeceğiz, o yönden mutluyum."
"GELDİM İNSANLIĞI GÖRDÜM, YARDIMSEVERLİĞİ GÖRDÜM"
Bir başka depremzede Mahmut Koca ise deprem ve sonrası yaşadıklarını ve merkezin hayatına dokunuşunu duygu dolu sözlerle dile getirdi:
"Deprem yaşadık. Adıyaman'da perişan olduk, kimsesizlik gördük. Benim evim 4 kattı. Çocuklarım üst kattaydı, ben hanım ve 1 oğlan en alt kattaydı. Üç daire üstümüze çöktü. Benim ayağım kirişte kaldı, oğlan da öbür odadaydı. Onun da omuzdan gitti. Burayı Adıyaman'da bir arkadaşım dedi. Fatma Şahin bir kurum açmış, biz de buraya geldik dahil olduk. Şimdi umutluyum. Çok mutluyum, hiç karamsar değilim. Geldim, insanlığı gördüm. Yardımseverliği gördüm.
EN BÜYÜK AMAÇ İNSAN HAYATINA DOKUNMAK
GBB Ortez Protez Yapım ve Uygulama Merkezi Müdürü Enver Katırcı merkezin hizmet prosedürü ve amaçları hakkında bilgiler verdi:
"Şu anda birinci önceliğimiz depremzede hastalarımız. Bizim buradaki en büyük amacımız hastaları hayata yeniden nasıl kazandırabiliriz? Biz aslında insanlara dokunmak istiyoruz. Ortezlerini yapalım, protezlerini yapalım. Buna itirazımız yok ama belediye olarak en büyük amacımız insan hayatına dokunmak. Tekrar insanları kazanabilmek. Depremde bacağını kaybeden öğretmenin protezini bir an önce yapalım ki tekrardan eğitim verebilsin. Tekrardan yeni nesiller yetiştirebilsin. Bu duygu da tarif edilebilen bir şey değil."
Merkez bünyesinde; geleneksel üretim yönteminin en fazla uygulandığı ortez çeşitlerinden AFO üretimi ve tadilatı, Dinamik Ayak Bilek Ortezi (DAFO), ayakta durma sehpası, skalyoz oturma koltuğu, ayak tabanlık analizi ve skolyoz tarama ve korse gibi ürünlerin üretimi yapılırken, medikal malzemelerin tamirat ve tadilat işleri de yürütülüyor.
Pahalı yöntemlerden biri olan protezler için malzemeler yurt dışından temin ediliyor. Protezlerin maliyetleri 100 bin liradan başlayıp milyon liralara kadar çıkabiliyor. Gaziantep'teki ortez protez merkezi, ise bu hizmeti insan hayatına faydası nedeniyle ücretsiz veriyor.
Öte yandan Büyükşehir Belediyesi Sağlık Hizmetleri ve Engelliler Daire Başkanlığı tarafından engelliler için bilinçlendirilme, yönlendirilme, danışmanlık, mesleki konular, istihdam gibi toplumsal alanda ekonomik refahı beraberinde getirecek bilgilendirme sunumları ve eğitimler gerçekleştiriliyor.
