Balkan coğrafyasında, baharın müjdecisi olarak kabul edilen ve yüzyıllardır süregelen geleneklerden biri olan "martenitsa" bilekliği, her yıl heyecanla beklenen bir ritüeldir. Beyaz ve kırmızı yünden yapılan bu süsler, baharın gelişini kutlamak ve kışın soğuk günlerini geride bırakmak için takılır. Peki, Marteniçka hikayesi nedir? Marteniçka bileklik nasıl yapılır, ne zaman takılır? Renklerin anlamı ne, hangi ipten yapılır? İşte detaylar...
MARTENİÇKA NE ZAMAN TAKILIR?
Marteniçka, 1 Mart'tan başlayarak martın sonuna kadar takılan, beyaz ve kırmızı yünden yapılan bir süstür.
Baharın gelişi münasebetiyle geleneksel Baba Marta (Marta Nine) günleri başlar.
MARTENİÇKA NEDİR?
Bulgaristan'da da 1300'lü yıllardan bu yana baharın gelişinin "marteniçka" bileklikleriyle kutlanıyor.
Kırmızı ve beyaz iplerle örülen ve "marteniçka" adı verilen bilekliklerin baharın gelişini müjdelemek üzere takılmaya başlanması, Bulgaristan göçmenlerinin aktarımıyla Türkiye'de de yaşatılan bahar gelenekleri arasında yer alıyor. Göçmenlerin yanı sıra bu geleneği öğrenenlerin artan talebiyle marteniçka yapımı da ilgi görüyor.
MARTENİÇKA İPLERİNİN ANLAMI NE?
Otantik bir sanat niteliğinde olan halkın güzellik ve estetik duygusu daha geç dönemlerde marteniçkalarda da kendini gösterir. Önceleri kırmızı-beyaz yünden yapılan marteniçkalara, püskül, top, insan gibi değişik şekiller verilir.
Marteniçkaların gelmiş geçmiş tarihinde en önemli yere sahip olan şekiller ise; "Pijo ve Penda" adıyla bilinen kırmızı ve beyaz ipten yapılmış kuklalardır.
Marteniçkalarda kullanılan beyaz renk uzun ömrü, kırmızı renk ise sağlık ve gücü temsil eder.
MARTENİÇKA BİLEKLİĞİ NASIL YAPILIR?
- Bileğin kalınlığına göre, istediğiniz bilek ölçüsünden biraz daha uzun gelecek şekilde hem beyaz hem de kırmızı ip kesiniz. Daha sonra beyaz ve kırmızı ipi uçları birbirine bağlayınız.
- Düğüm noktası ortada kalacak şekilde, bir elinizle kırmızı ipin boşta kalan ucundan kavrayınız ve ipi gerginleştiriniz.
- Diğer elinizle beyaz ipin boşta kalan ucundan tutunuz ve gerdirmeyi bırakmadan, beyaz ipi saat yönüne doğru çevirmeye başlayınız.
- İpi çevrilmekte zorlandığı anda gerdirmeyi bıraktığınızda kırmızı ve beyaz ipin birbirine dolandığını gördüğünüz zaman son aşama olarak diğer uca da düğüm atarak bilekliği kullanmaya başlayınız.
