Türkiye İStanbul Fatih Surları'ndaki vahşeti konuşmaya devam ediyor. 19 yaşındaki Semih Çelik'in önce Eyüpsultan'da Ayşenur Halil'i öldürüp daha sonra İkbal Uzuner'i Fatih Surları'nda parçalayıp intihar etmesi kan dondurdu. Semih Çelik'in odasındaki eşyalar dikkat çekerken geçtiğimiz sene paylaştığı bir videoda İkbal Uzuner'i öldürme planını açıkladığı ortaya çıktı.
INCEL NEDİR?
Katilin telefonunda yapılan incelemede, bir mesajlaşma uygulaması üzerinden üyesi olduğu bir grupta "incel" olarak isimlendirilen kişilerle iletişimde olduğu ortaya çıktı. Peki nedir bu incel? Konuyu A Haber'e değerlendiren uzmanlar incel vakalarının çocukluk döneminde sevgiden noksan olan insanlarda çıkabileceği gibi bunun tam tersi ailelerin fazlaca ilgili ve sevgi vermesi, herkesin sınırlarına rahatça girebileceklerini düşünmeleriyle ortaya çıkabildiğini bildirdi.
ÇOCUKLUK DÖNEMİ VE AİLE YAŞAMI ÇOK ÖNEMLİ
Uzman Psikolog Ramazan Şimşek: Vahşice, canice işlenmiş olan cinayeti bu şekilde takdirle karşılayan çocukların başka psikolojik sorunları vardır. O çocuklar bunu yapmak istiyorlar. "Kadına yaptın bravo değildir" orada öz… Bunu nasıl yaptın. Böyle durumlarda ilk madde olarak biz çocuklar dönemi ve aile yaşamına bakarız. Kötü şartlar kötü yönlendirmeler o cevherin çıkmaması kişiyi psikopatiye saptırır.
SEBEBİ SADECE SEVGİ NOKSANLIĞI DEĞİL
Uzman Klinik Psikolog Ece Kerim: Kendilerine İngilizce çevirim tam doğru olmasa da "Zorunlu bekarlar" olarak tanımlıyorlar. Hayatlarının herhangi bir görünümünde gerek dış görünüşleri gerek sosyal iletişim zayıfları nedeniyle partner edinememelerine bağlıyorlar.
Çok erken dönem çocuklar çağlarında ilgi ve sevgiden noksan insanlar olarak karşımıza çıkabiliyorlar. Bazen bunun tam tersi ailelerin fazlaca ilgili ve sevgi vermesi, herkesin sınırlarına rahatça girebileceklerini düşünmeleriyle ortaya çıkabiliyorlar.
Prof. Dr. Bayram Sevinç: Dijital kültür burada bir söylem üretme bu söylem üzerinden bireyi şekillendirme ve bireyin davranışlarını biçimlendirme hatta model olma üzerinden ilgili şahsın katilin anlamda övgüye değer ifadeler çerçevesinden ele alındığına dair bazı yorumlar söz konusu.
İDEOLOJİYE DÖNÜŞTÜ
Doğuştan sahip olmadığı "çirkin", "yoksul" olmak gibi kimi özellikleri nedeniyle ilişkisi olmadığına inanan ve yine bu sebeplerle kadınların kendisine asla yüz vermeyeceğini düşünen, bu hissiyatlarını da kadın düşmanlığı, nefret söylemi, şiddet ve son yıllarda da cinayetlerle besleyen bir grup. "İncel" İngilizceden, "zorunlu bekârlar" anlamına gelen "involuntary celibate" kelimelerinin kısaltılması ile dilimize geçmiş bir tanım. İnandıkları hipergami teorisine göre kadınlar sadece "yakışıklı", "zengin", "statü sahibi" erkeklerle birlikte olur. Bu da dezavantajlı "ucube" erkeklerin yalnız kalmasına yol açar.
"İNCEL" NEREDEN GELDİ?
Kadın düşmanlığı ve ezici bir şekilde erkek gruplarıyla kesişmesine rağmen, "incel" terimini ortaya çıkaran kişi aslında bir kadındı. Sadece ilk adıyla bilinen Alana, terimi ilk olarak 1990'larda "Alana'nın İstemsiz Bekarlık Projesi" adlı kişisel bir web sitesi aracılığıyla popülerleştirdi.
KÜLTÜREL SEMBOLLERİ: MATRİX'TEN DÖVÜŞ KULÜBÜ'NE
Incel kültürü, doğası gereği, internet kültürünün bir parçası. İnternet meme'leri ve topluluğa özgü argo nitelemeler, onların iletişim kurma biçiminin ana yolu.
Incel topluluğundaki en önemli sembollerden biri "kırmızı hap" veya "mavi hap" fikri. Bu metafor, Keanu Reeves'in canlandırdığı Neo karakterinin, kendisini huzurlu bir cehalet halinde tutacak mavi hap ve onu rahatsız edici ama aydınlatıcı bir gerçekliğe uyandıracak kırmızı hap arasında seçim yapmak zorunda kaldığı 1999 yapımı "The Matrix" filminden geliyor.
ABD'deki McCain Enstitüsü'nde Hedefli Şiddeti Önleme Kıdemli Direktörü Brette Steele, "Incel'ler için kırmızı hapın sunduğu gerçeklik, sevgi ve cinsel tatminin kadınların onlardan esirgediği metalar olduğu ve toplumun cinsel yönlerini erkeklerin değil, kadınların kontrol ettiğidir" diyor.
Üstelik incel'ler bu metafora filmde olmayan üçüncü bir seçenek daha eklemiş durumda:
"Black pill" yani kara hap. Bu sembol de toplumsal hiyerarşilerin değişmez olduğunu ve bunlara dair hiçbir şey yapılamayacağını ifade ediyor. Euronews'te yer alan habere göre, Diğer bir deyişle kırmızı hapın nihilist bir versiyonu. Bu teoriye göre, seks ve cinsel çekim oyununun doğuştan hileli olduğunu fark eden tek kişiler kendileri.
Incel topluluğunun en çok sahiplendiği kültürel öğelerden biri de 1999 yapımı Fight Club (Dövüş Kulübü) filmi. Topluluk bu filmi öyle sahiplendi ki yapımın yönetmeni David Fincher, kısa süre önce filmi erkekler için çekmediğini ve vermek istediği mesajın bu olmadığını söylemek zorunda kaldı.
YÜZDE 75'İ DEPRESYONDA!
"Evrimsel Psikoloji Bilimi"nde yayınlanan 2022 tarihli bir çalışmada, kendilerini incel olarak tanımlayan bir grup incelendi. Araştırmacılar, sorguladıkları incel'lerin %75'inin klinik olarak şiddetli veya orta düzeyde depresyon, %45'inin ise şiddetli anksiyete tanısı alabileceğini buldu.
"Journal of Sexual Medicine" dergisinde yayınlanan 2022 tarihli bir başka çalışma, incel olarak tanımlanan kişilerin daha yüksek oranda depresyon, paranoya ve başkalarıyla ilişkileri hakkında olumsuz düşünceler yaşama olasılıklarının daha yüksek olduğunu buldu.
ACI ÇEKMELERİNİN SORUMLUSUNU KADINLAR OLARAK GÖRÜYORLAR
Çalışmanın baş yazarı Dr. Giacomo Ciocca, bu olumsuz psikopatolojik aktörlerin aşırı incel davranışına katkıda bulunduğu ve insanların bu tür kimlikleri aramasının temel nedenlerini tedavi etmenin, bu tür davranışların oluşturduğu tehlikeleri azaltmaya yardımcı olabileceği sonucuna vardı.
Ciocca, PsyPost'a çalışma hakkında "Incel insanlar durumlarıyla mücadele ediyor ve bunun sorumlusunun kadınlar olduğunu düşünüyorlar" dedi.
DÜNYADA İNCEL SALDIRILAR
• ELLİOT RODGER: Incel hareketinin sembollerinden biri olarak anılan Elliot Rodger, 2014 yılında Kaliforniya'daki Isla Vista'da 6 kişiyi öldürüp 14 kişiyi yaraladı. Ardından ise tıpkı Semih Çelik gibi intihar etti. Kan donduran saldırısından hemen önce yayınladığı manifestoda kadınların kendisiyle ilişki kurmayı reddettiği için "intikam" almak istediğini söylemişti.
•ALEK MİNASSİAN: Toronto'da 2018 yılında Alek Minassian kiraladığı bir kamyonetle kalabalığa dalmış, 10 kişinin ölümüne 16 kişinin ise yaralanmasına neden olmuştu. Saldırının ardından yaptığı açıklamada kadınlara ve toplumun "alfa erkeklerine" karşı bir isyan olduğunu söylemişti. Minassian, sosyal medyada incel isyanına katıldığını açıklamıştı.
• SCOTT PAUL BEİERLE: Bir diğer katliam ise Florida'da 2018 yılında gerçekleşmişti. Scott Beierle, bir yoga stüdyosunda 2 kadını öldürüp 5 kişiyi yaralamıştı. Beierle, internette kendisini incel olarak tanımlıyordu.
ABD Gizli Servisi Ulusal Tehdit Değerlendirme Merkezi, 2022'de incel ideolojilerini daha fazla araştıracağını söylerken, 2018'de Florida'nın Tallahassee kentinde bir sıcak yoga stüdyosuna saldıran, iki kadını öldüren ve dört kişiyi yaralayan ve ardından kendini vuran 40 yaşındaki bir adamın vakasını örnek gösterdi.
• CHRİS HARPER-MERCER: 2015 yılında Oregon'da da bir incel katliamı gerçekleşti. Harper-Mercer, düzenlediği silahlı saldırıda 9 kişiyi katledip 8 kişiyi yaraladı. Saldırıdan hemen önce yazdığı mektupta kendisini dışlanmış hissettiğini belirtirken kadınlar tarafından reddedildiği için öfke duyduğunu söylmeişti.
TÜRKİYE'DE İNCEL HAREKETİNE YAKIN TAKİP
Semih Çelik'in işlediği cinayetlerden bir gün sonra internette yayılan ve bu görüşlere sahip kişilerin yer aldığı bir mesajlaşma uygulamasındaki gruptan alındığı belirlenen "destekleyici", "övücü" paylaşımlar üzerine polis, yurt genelinde büyük takip başlattı.
81 İl Emniyet Müdürlüğü'nün Siber devriye ekiplerince 7/24 usulüyle internet üzerinden yürütülen takip ve izleme çalışmalarında, "incel" akımı başta olmak üzere, cinsel ya da şiddet ve ırkçılık içerikli yayın ve paylaşım yapan hesap ve siteler gözlem altına alınmaya başlandı. Emniyet güçlerinin, ağustos ayında Eskişehir'de "aşırı sağcı" semboller kullanan bir saldırgan tarafından gerçekleştirilen bıçaklı saldırıya da sahip çıkan yapı üzerindeki çalışmalarının operasyon ve gözaltılara dönüşmesi bekleniyor.
PEKİ NEDEN?
Son yıllarda yaşanan bu tip cinayetlerin ardında yatan sosyolojik ve psikolojik sebepler de merak konusu. Milliyet'te yer alan habere göre, Uzmanlar, sorunun sebeplerini, çözüm yollarını ve bu gibi cinayetlerin faillerinin özelliklerini anlattı.
"BU OLAYDA BİR PSİKOPAT SÖZ KONUSU"
Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Kültegin Ögel: Şu anda toplumumuzda maalesef şiddet normal görülüyor ve bir araç haline gelmeye başladı. İnsanlar uyuşturucu kullandıkları zaman bunlara daha eğilimli olabilirler. Ancak bu olayda bağımlılıktan ziyade bir psikopat söz konusu. Psikopatlar da uyuşturucu kullanır. Tabii hastanede nasıl bir tanı aldı, buna göre de yanıtlar değişebilir. Psikopatlar genelde çekici olurlar hatta psikopatlığın tanı kriterleri içinde yüzeysel çekicilik dediğimiz bir tanım vardır. Tarihte ve günümüzde bazı tarikatların (satanizm, incel vs.) liderleri aslında birer psikopattır. İnsanları çok kolay inandırırlar ve peşlerinden koşturabilirler.
"PSİKOLOJİK SORUN ŞİDDETİ AÇIKLAYAMAZ"
Klinik Psikolog Aleyna Damla Özcan: Kişinin madde bağımlısı ya da farklı psikolojik sorunlarının varlığı üzerinde duruluyor. Fakat psikolojik sorunların varlığı kadına yönelik şiddeti açıklayamaz, açıklamamalı. Burada kadınlara yönelik koruyucu tedbirlerin yeteri kadar alınmaması, bu alanda kanunların yeteri kadar caydırıcı olmaması, bazı sorunlar var olduktan sonra değil, var olmadan önce de önlem alabilmek önemli. Kadına yönelik şiddetin en önemli sebeplerinden birisi, ataerkil toplum yapısı; kadına atfedilen roller ile erkeklere atfedilen rollerin eşitsizliği gibi...
"TAKLİT EDİYORLAR"
Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Barış Erdoğan: Bu vahşi cinayetlerin son günlerde tekrar gündeme gelen Münevver Karabulut cinayetiyle aynı döneme denk gelmesi dikkat çekici bir durum. "Taklit davranışları" olarak adlandırabileceğimiz bir olgu var; suç işlemeye meyilli bireyler, kamuoyunda dikkat çeken bir suçu taklit etmeye çalışıyorlar. Bu konular konuşulurken ve bu tür suçlarla ilgili bilgilendirme yapılırken son derece dikkatli olunması gerekmektedir. Çünkü suç eğilimi olan kişilerin bu yöntemleri taklit etme olasılığı oldukça yüksektir. Z kuşağı olarak adlandırdığımız yaş grubunda, önceki kuşaklardan farklı olarak, şiddetin aşırı derecede banal hale geldiğini, hiçbir değere ya da ideolojiye dayandırılmadan yalnızca bir yaşam biçimi olarak benimsendiğini görüyoruz. Bu sorunun temelinde toplumsal yapının bozulması, değerlerin erozyona uğraması ve aile yapısının parçalanması gibi faktörler var. Ayrıca mevcut ekonomik ve sosyal düzen gençlere umut vermiyor. Yaşamdan ve gelecekten umudu olmayan bireyler, çevrelerine amaçsız şiddet saçarak haz alıyorlar. Bu sorunların çözümü için toplumsal yapının ve ekolojik çevrenin iyileştirilmesi gerekmektedir. Suç oranının yüksek olduğu mahallelerde sosyal hizmet uzmanları ve psikologlar görevlendirilebilir.