■ Başka firmadan teklif aldım. İşyerime ne kadar zaman önce ayrılacağımı bildirmem gerekir?
İş Kanunu'na göre, işçi ve işverenlerin iş sözleşmesini feshederken karşı tarafa önceden bildirimde bulunma yükümlüğü vardır.
İşyerindeki kıdemi 6 aya kadar olanlar 2 hafta, 6 ay ile 1.5 yıl arasında olanlar 4 hafta, 1.5 yıl ile 3 yıl arasında olanlar 6 hafta, 3 yıldan fazla olanlar 8 hafta önceden yazılı olarak sözleşmeyi sona erdireceğini karşı tarafa bildirmekle yükümlüdür.
Eğer bu sürelere uyulmadan sözleşme sona erdirilirse, karşı taraf bu süreler kadarki ücretleri talep edebilir. Bu nedenle işvereninizin sizden ihbar tazminatı talep etme hakkı vardır. Ayrıca, işe başlarken yapmış olduğunuz sözleşmede işi haklı bir neden olmaksızın bırakmanız halinde herhangi bir cezai şart konulmuş ise sizden yasal olarak talep edilebilir.
■ Ben özel sektöre ait bir fabrikada çalışıyordum. Mesai yapmadığım için işten çıkartıldım. Bu olay normal mi, ne yapmalıyım?
İş Kanunu'na göre işçi mesai yapmak zorunda değildir. Fazla çalışma durumunda işveren işçinin yıllık onayını almak zorundadır. Zorla fazla çalışma yaptırılamaz. Bu nedenle işten çıkartma haksız çıkarmadır. İhbar ve kıdem tazminatı hakkınız vardır. Yargıya başvurabilir veya Çalışma ve İşkur İl Müdürlüğü'ne şikayette bulunabilir, tazminatlarınızı alabilirsiniz.
■ Eşimin ve benim sigortalı olmamızdan dolayı birimizin hayatını kaybetmesi sonucunda emekli maaşını alma durumu var mıdır?
Eşlerin çalışıyor olması ya da kendi çalışmasından dolayı emekli aylığı alıyor olması eşten alınan ölüm aylığına engel değil.
Yani anne veya babadan alınan yetim aylığı gibi görülmemelidir. Eşlerden birinin vefatından dolayı diğer eşin ölüm aylığı almaması için ya ölüm aylığı alan eşin de vefat etmesi ya da başka biri ile evlenmesi gerekir.
PERFORMANS DÜŞÜKLÜĞÜ FESİH NEDENİ Mİ?
■ Çalıştığım firma eleman azaltmaya gitti. Benim de çıkışımı verdiler. Ancak çıkış sebebimi performans düşüklüğü diye göstermişler. Bu şekilde çıkış verilebilir mi?
4857 sayılı İş Kanunu'nun 18-21 maddeleri gereği; herhangi bir iş sözleşmesinin işveren tarafından feshi durumunda, feshin yazılı olarak bildirilmesi, feshin gerekçesinin açıkça belirtilmesi, feshe bağlı olarak ortaya çıkan yasal hakların fesih tarihinde işçiye ödenmesi gerekmektedir.
İş sözleşmesinin işçinin performansına dayalı olarak feshinin mümkün olabilmesi için, işçinin bu konuda savunmasının alınması, gerekiyorsa performansının izlenmesi için kendisine bir süre verilmesi esastır.
Performansa dayalı fesihlerde, feshe temel oluşturan performans ölçümlerinin somut ve ölçülebilir verilere dayanması gerekecektir.
Kişisel değerlendirmelere dayalı performans ölçümleri, iş sözleşmesinin feshine temel oluşturamaz.
İş sözleşmesinin objektif ölçümlerden uzak performans değerlendirmelerine dayalı olarak feshi, fesih sırasında yasa ile belirlenen fesih usullerinin yerine getirilmemesi; işçinin feshin geçersizliği ve işe iade talebi ile yargı yoluna başvurması, mahkeme sonucunda işe iade kararı ile karşı karşıya kalınması sonucunu gündeme getirebilecektir.
